برخی از واژه ها مفهوم ویژه ای برای کودکان دارند که هیچ کلمه دیگری نمی تواند جایگزین آنها شود. با وجود این، باید مقرراتی برای استفاده از این کلمات تعیین شود. کودکان ناگزیر نیستند برای نشان دادن احساسات خود به استفاده از کلمات رکیک متوسل شوند. نوآوری کودکان را در استفاده از کلمات دست کم نگیرید.
پسر بچه پنج ساله ای مادر خود را ” احمق ” خطاب کرد. مادر با صدای بلند به پسرش گفت: ” هرگز اجازه نداری مرا احمق خطاب کنی؛ هرگز، هرگز”.
کودک پس از شنیدن سخنان مادرش، اتاق را ترک کرد. نیم ساعت بعد بار دیگر نزد مادرش آمد و یک مساله ریاضی پرسید. مادرش گفت”الان جواب آن را نمی دانم ولی می توانم پاسخ صحیح را برایت پیدا کنم”. پسربچه بی درنگ به مادرش گفت:” می دانم که اجازه ندارم تو را احمق صدا کنم ولی می توانم بگویم که تو کند ذهن هستی”. وقتی که او اجازه نیافت مادر خود را ” احمق ” خطاب کند انتقام و استباط خود را با کلمه جدیدی به نام “کند ذهن” ابراز کرد که همان مفهموم احمق را داشت ولی مودبانه تر بود.
به طور معمول کودکان کوچک تر از پنج سال به تذکر های والدین گوش فرا داده، به راحتی کلمات رکیک را ترک می کنند ولی خودتان را آماده کنید زیرا فرزندتان ممکن است از شما سوال کند که چرا نمی تواند از این کلمات استفاده کند یا معنی این کلمات رکیک چیست؟
در این موارد بهتر است بگوئید:” بعدا توضیح خواهم داد” یا به ذکر این که ” کلمه زشتی است” بسنده کرده و توضیح بیشتری ندهید. وقتی فرزند شما کلماتی ناپسند به کار برد، از این فرصت برای آغاز یک بحث و مشارکت خانوادگی در حل مشکلات بهره ببرید.
به فرزندتان بگوئید که سعی دارید راه هایی را برای ابراز احساس خود بیابید که در آنها به استفاده از کلمات رکیک نیازی نباشد. فحش دادن از به کار بردن کلمات رکیک دیگر بدتر است و باید به فرزند خود توضیح دهید که اگر کسی به او فحش دهد یا با نام بدی او را خطاب کند چه احساسی ناخوشایندی خواهد داشت. پس او نیز نباید به کسی فحش بدهد.
روان شناسان می گویند علت فحش دادن کودکان به دیگران این است که آنها احساس بدی دارند و به کسی نیازمندند که احساس خوبی در آنها به وجود آورد. بنابراین، در برخورد با اعمالی چون فحش دادن و نظایر آن، نباید با آنها مقابله به مثل کرد. اگر کودکی به شما گفت:” بد ریخت بدقواره” شما به او بگوئید ” حق با تو است من زشت هستم ولی در عوض تو خیلی زیبایی”، این برخورد موجب برانگیخته شدن احساسی خوش در کودکان می شود و به فحش دادن ادامه نخواهد داد. اگر کسی به شما گفت که فرزندتان به دیگران فحش می دهد و از کلمات رکیک استفاده می کند، شتابزده نتیجه گیری و قضاوت نکنید بلکه به فرزندتان فرصت دهید تا علت استفاده از این کلمات را برای شما توضیح دهد. شاید کسی او را اذیت و تحریک کرده به طوری که ناگزیر با فحش دادن از خود دفاع کرده است.
اکنون به نکته های کلیدی دیگری اشاره می کنیم که می توانند در برخورد با “بدزبانی” کودکان مفید واقع شوند:
*کودکان در اثر شنیدن مکرر کلمات رکیک، بدون این که معنی آنها را درک کنند از آن کلمات استفاده می کنند.
*وقتی کودکی برای نخستین بار کلمه ای رکیک را به زبان می آورد، می توانید کمی به او فرصت دهید تا شاید دیگر از آن کلمه استفاده نکند ولی اغلب چنین نخواهد شد، از این رو بهتر است به محض شنیدن یک کلمه رکیک، قوانینی را برای ترک آن وضع کنید.
*مواظب سخن گفتن خود باشید زیرا کودکان از والدین خود تقلید می کنند.
* اگر فرزند شما “بدزبانی” را از شما یا یکی از اعضای خانواده نیاموخته است با مهدکودک یا مدرسه او تماس بگیرید تا منشاء آن را بیابید و بتوانید آن را از میان ببرید.
* متاسفانه برخی از فیلم ها بد آموز هستند، بنابراین تلاش کنید فرزند خود را از تماشای این برنامه ها دور نگه دارید.
* هرگاه فرزند شما به کسی فحش داد، از خودتان بپرسید که چه چیزی موجب خشم او شده است؟ زیرا کودکان گاهی برای ابراز خشم خود از این وسیله استفاده می کنند. گاه ممکن است به طور ناخواسته موجب برانگیختن خشم فرزند خود شوید و او برای فرو نشاندن خشم خود به کودکان دیگر فحش بدهد.
* اگر می خواهید به فرزند خود کمک کنید تا بدون استفاده از دشنام، از خود دفاع کند، به او بگوئید: ” سنگ می تواند استخوان مرا بشکند ولی فحش هیچ آسیبی به من نمی رساند” ولی با وجود این، احساسات او را درک کنید زیرا فحش شنیدن برای کودکان دشوار است.
* درباره کودکانی که ساده هستند حساس باشید، آنها ممکن است چنین تصور کنند که دشنامی که شنیده اند تنبیه مناسبی برای آنها بوده است.
* سعی کنید راه هایی بیابید تا اعتماد به نفس فرزندتان را تقویت کنید در این صورت فرزند شما با روش هایی پسندیده از خود دفاع خواهد کرد.
به او محبت کنید و توانایی هایش را بستائید. سعی کنید به فرزندتان بیاموزید که احترام افراد با دشنام دادن خوشه دار می شود و هیچ گاه نباید از کلمات توهین آمیز استفاده کرد.
