كاهش وزن پرخطر و عوارض آن

کاهش وزن های پر خطر
از زمانی که کمپانی بیمه عمر متروپولتین در ایالات متحمد دریافت که افرادی که لاغرترند طول عمر بیشتری دارند ، تمایل به لاغری تر شدن ازیک رویکرد زیبایی شناختی ، به یک رویکرد سلامتی تبدیل شد.
محققان سال ها ست براین باورند که افرادی که لاغرترهستند در معرض خطر پائین تر بیماری هایی ازقبیل دیابت، قلب وعروق ، سرطان ها ، بیماری های التهابی مختلف هستند .

به همین علت افراد مختلف به این فکر افتادند که بتوانند به هر روشی که شده وزنشان را کاهش دهند .این تمایل همه گیر باعث شد که درجوامعه امروزی روش های مختلفی برای کاهش وزن وجود داشته باشد. اعتبار وسلامت انواع روش های کاهش وزن بسیار بحث انگیز بوده است .
در این مقاله کوشش خواهد شد که مضرات کاهش وزن های شدید ( بیش از 3-2 کیلو کاهش وزن در ماه ) برسلامت افراد مورد بررسی قرار گیرد .

مشاهده می شود که افراد مختلفی بدون مراجعه به متخصص تغذیه وبا رژیم های خود سر باعث کاهش وزن های بسیار شدید در خود می شوند که  البته از نظر خود شخص ممکن است بسیار رضایت بخش باشد، ولی از نظر سلامت این نوع کاهش وزن ها می تواند حتی باعث ناتوانی های دائمی در شخص باشد .
رژیم هایی که خود فرد برای خویش طراحی می نمایندگاها بسیار خطر ناک است .
از انواع رژیم هایی می توان به محدودیت بسیار بالای انرژی روزانه (گرسنگی های طولانی ) یا استفاده از داروهای مسهل یا مختل کننده هضم وجذب مواد غذایی اشاره کرد.
رژیم غذایی با محدودیت بسیار زیاد انرژی در طول 3-2 ماه باعث بروز موارد زیر خواهد شد:

 ورود به مرحله اسیدوز (کتواسیدوز ) :
کتواسیدوز وضعیتی است که در گرسنگی های طولانی مدت اتفاق می افتد وهمه ما با آن آشنا هستیم . بعد از گرسنگی های طولانی مدت مثلا در روزهایی که صبحانه نمی خوریم یا بسیار طولانی مدت گرسنه هستیم ، بدن با شکستن چربی ها در بدن تولید کتون بادی ها را انجام می دهد وبا تجمع کتون بادی ها در خون ، بوی(ناشتا ) از دهان کاملا قابل استنشاق می باشد .کتون بادی ها تجمع یافته در بدن می توانند باعث تولید کلسترول وچربی های نامطلوب شده وباعث بالا رفتن کلسترول تام ، LDL  ونسبت LDL  به HDL شده وباعث بالا رفتن خطر بیماری های قلب وعروق ودیابت نوع 2 خواهد شد

• بالا رفتن تولید سنگ صفراوی :
همانطور که در مورد بالا ذکر شد ، تولید بالای کلسترول در نتیجه بالا رفتن غلظت کتون بادی ها در بدن باعث افزایش تولید سنگ های صفراوی در کیسه صفرا می شود .می دانیم که نمک های صفراوی کبد ازکلسترول ومشتقات آن تولید می شود ، بنابراین طبیعی است که با بالا رفتن تولید درون ساز کلسترول ، میزان تولید نمک های صفراوی در کبد افزایش  یافته ودر کیسه صفرا تجمع پیدا می کند . نوشیدن کم مایعات نیز که دراین نوع رژیم های محدود غذایی شایع می باشد نیز به تشکیل سنگ های صفراوی کمک می کند . در بسیاری از موارد تشکیل سنگ های صفروای حتی می تواند باعث از دست دادن کیسه صفرا در افراد از طریق جراحی شود .

• ریزش مو :
در بسیاری از موارد ،بالا رفتن غلظت کتون بادی ها در خون باعث حساس شدن فولیکول های مو در بدن شده وباعث ریزش مو در افراد می شود .البته بسیاری از افرادی که با استفاده از گرسنگی های شدید طولانی مدت وزن کم می کنند ، یا شکایت از ریزش مو به مشاور تغذیه مراجعه می نمایند ودر این افراد حتی تجویز مکمل روی (Zn)   نیز تاثیر زیادی در جلوگیری از ریزش مو نخواهد داشت .

• چین وچروک های صورت :
افرادی که رژیم های بسیار محدود از نظر انرژی را به مدت طولانی تجربه می کنند ، چین وچروک های صورت بخصوص  در اطراف چشم ولب ها افزایش می یابد . البته نوشیدن مایعات فراوان تا حد کمی می تواند وضعیت فوق الذکر را بهبود بخشد ، ولی جلوگیری نخواهد کرد .بخصوص در افرادی که در سنین میانسالی می باشند ، اضافه شدن چین وچروک در صورت ممکن است تا آخر عمر باقی بماند .

 احساس ضعف در طول روز :
محدودیت شدید انرژی روزانه بعد از 1-2 هفته باعث بروز ضعف ظهر گاهی یاعصرگاهی می شود که اجتناب ناپذیر به نظر می آید .این ضعف ها ممکن است قبل از وعده ناهار یا قبل از وعده شان بروز نماید .این ضعف ها عمدتا به دلیل کمبود انرژی وحتی ریزمغذی های مانند ویتامین های محلول در آب که متابولسیم انرژی را واسطه گری می نمایند ،می باشد .

چاره کار :
برای جلوگیری ازمشکلات ایجاد شده درنتیجه محدودیت شدید انرژی طولانی مدت توصیه می شود موارد زیر رعایت شود :

• اجتناب از رژیم های خود سر یا رژیم هایی که توسط افراد غیر متخصص تجویز می شود. این رژیم ها عمدتا بسیار محدود بوده وانرژی بسیار محدود بوده وانرژی بسیار پائینی راوارد بدن می نمایند .

•  پیروی از یک رژیم غذایی مناسب که 300 تا 500 کیلو کالری انرژی از انرژی توصیه شده برای شخص کمتر دارد . این محدودیت متوسط انرژی باعث کاهش وزنی معادل 2-3 کیلو گرم درماه خواهد شد که در این صورت فرد هیچگونه مشکلی از مشکلات پنج گانه ذکر شده را تجربه نخواهد کرد .

•  اطمینان از مصرف تمام گروه های غذایی در وعده های غذایی واطمینان از افزایش فعالیت بدنی مخصوصا پیاده روی نسبتا تند که باعث افزایش تجزیه چربی در بدن می شود .ورزش های دیگر نیز در صورتی که هوازی باشند توصیه می شود .

• اجتناب از مصرف مواد غذایی پرکالری مانند شکلات ، شیرینی های خامه ای وغذا های با چربی بالا که این مواد غذایی دانسته انرژی بسیار بالایی داشته وباعث افزایش شدید انرژی دریافتی می شوند .

خلاصه :
رژیم هایی که بسیار سریع وزن را کم می کنند ،باعث بروز مشکلات جدی در سلامت شخص خواهند شد. ضمنا اینکه وزن کاهش یافته با این نوع رژیم های کاهش وزن پایدار نیست وبه محض اینکه شخص رژیم را کنار گذاشت ، افزایش وزن بسیار شدیدی سراغ شخص خواهد آمد که چه بسا وزن شخص را از وزن اولیه قبل از رژیم غذایی نیز بالاتر خواهد برد .

بنابراین توصیه می شود تمام علاقمندان به رژیم هایی غذایی کم کالری ، این نوع رژیم ها را از متخصص یا کارشناس تغذیه در خواست نمایند تا از مشکلات ناشی از کاهش وزن های سریع جلوگیری شود .

دکتر مریم ملکی [ متخصص پوست و مو ]