پوست انسان حاوی ساختمان مو غدد عرق ، گیرنده های حسی و غدد چربی است.تراکم غدد چربی بویژه در نواحی سر وصورت وبالا تنه بیشتر است.این غدد درزمان جنینی تشکیل میشوند. اما ازسنین بلوغ بعداز ترشح هورمونهای جنسی بزرگ وفعال میشوند.چرب شدن سر و صورت و باز شدن منافذ پوست از جمله نشانه های تغییرات سنین بلوغ است که همواره مامیبینیم. بطور ژنتیکی تراکم این غدد در برخی آدمها بیشتر است.دهانه این غدد چربی در سطح پوست به شکل منافذ پوست دیده میشوند. این غدد چربی ماده ایی چرب به نام سبوم ترشح میکنند.وظیفه این ماده محافظت از سطح پوست درمقابل عفونتها و کمک به رطوبت پوست است.
چرا در برخی افراد منافذ پوست باز و مشخص هستند؟ به دو دلیل اول اینکه در برخی انسانها بطور ذاتی این منافذ بیشترند.دوم اینکه اینها تحت تأثیر هورمونهای جنسی هستند.بخصوص در برخی خانمها که زمینه اختلال هورمونی دارند غدد چربی فعالیت بیشتری کرده، چربی بیشتر تولید میکنند.لذا منافذ یا دهانه های آنها باز تر دیده میشوند.این چربی در بوجود آمدن جوش یا آکنه نقش مهمی دارند .
چرا با شستشوی صورت وپاک کردن چربی های صورت منافذ بسته نمی شوند؟ زیرا شستشوی معمولی چربی داخل منافذ را پاک نمی کند.لازم است بعداز شستشو از یک ماده قابض یا تونر استفاده شود.تونر عمل شستشوی صورت را تکمیل کرده و چربی داخل منافذ صورت را پاک میکند و به این ترتیب منافذ بسته تر میشوند.
تونر و یا مواد قابض چیستند؟ این مواد عمدتاً بر پایه الکل و اسید سالیسیلیک هستند.انواع مختلف آنها در داروخانه ها به شکل آماده وجود دارد. همچنین پزشک میتواند به شکل ترکیبی دستور ساخت آنها را به داروخانه بدهد.برای انتخاب تونر مناسب میتوانید از پزشک متخصص پوست مشورت بگیرید.نوع ترکیبی بهتر است. اول به این دلیل که پزشک متخصص پوست به طور دقیق برحسب میزان چربی و میزان خشکی و رطوبت پوست دارو را فرموله میکند. (اگر از تونر نامناسب استفاده شود.پوست خشک یا ملتهب میشود و یا اینکه اگر ضعیف باشد اثر نمی کند).دومین دلیل اینکه بسیار ارزانتر است.
بنابراین اولین راه در کم کردن منافذ پوست استفاده از شوینده وبدنبال آن یک تونر مناسب است
آیا استفاده از لوازم آرایشم منجر به باز شدن بیشتر منافذ پوست میشوند؟ خیر تاکنون مطالعه علمی که نشان دهد لوازم آرایشی باعث تشدید باز بودن منافذ پوست میشوند وجود نداشته است.البته افرادیکه پوست چرب دارند باید از لوازم آرایشی مناسب استفاده کنند. مثلا اگر از کرم پودر چرب استفاده کنند، اول اینکه روی پوست آنها نمی نشیند.دوم اینکه احساس سنگینی در پوست میکنند. و سوم اینکه ممکن است ایجاد جوش شود.بنابراین لازم است افرادیکه پوست چرب دارند از کرم پودر بدون روغن یا oil free استفاده کنند.
اگر مشکل منافذ با استفاده از تونر و شوینده مناسب حل نشد راه حل اساسی تر چیست؟همانطور که گفته شد این غدد تحت تأثیر هورمونهای جنسی هستند.در افرادیکه زمینه اختلات هورمونی دارند باید برای رفع آنها چاره اندیشی کرد.مثلاً خانمها و یا دخترانی که تخمدان کیسیت ساز دارند با اسفاده از قرصهای جلوگیری از بارداری به میزان 30% از ترشح چربی پوست کاسته شده به این ترتیب منافذ پوست بسته تر میشوند. راه حل بعدی استفاده از داروی اکوتان است این دارو اختصاصاً غد چربی پوست را کوچک میکند و به این ترتیب منافذ بسته تر میشوند.البته این دارو پر عارضه است. و لازم است حتماً زیر نظر متخصص پوست مصرف شود.همچنین برای اثر بخشی بهتر لازم است با برخی داروهی موضعی همراه شود.
چه موقع لیزر برای کم کردن منافذ پوست فایده دارد؟در مواردیکه با گذشت سن بافت کلاژن و الاستین پوست تحلیل رفته و پوست صورت شل میشود و منافذ پوست که از قبل وجود داشته بدتر میشوند لیزر کاربرد دارد.بنابراین انجام لیزر در سنین جوانی برای منافذ پوست بی فایده است. زیرا در این سنین این منافذ تحت تأثیر هرمونها هستند و هرچه قدر آنها را تخریب کنیم دوباره از نو ساخته میشوند.
چرا برخی که پوست چرب دارند در همان حال احساس خشکی شدید پوست دارند؟ چربی که پوست صورت ترشح میکند به تنهائی قدرت نرم کردن پوست راندارد.افرادیکه باوجود چربی احساس خشکی پوست دارند باید از یک مرطوب کننده مناسب کم چرب استفاده کنند.
دکتر محمد شیزرپور