اگزما يك عبارت كلي است كه التهاب پوست را نشان مي دهد. اگزما كه نام ديگرش درماتيت مي باشد يك شكل ويژه ندارد و به اشكال مختلفي بروز مي كند و در بعضي از افراد بيش از يك نوع آن ديده مي شود. اشكال معمول آن شامل:
1- درماتيت آتوپيك 2- درماتيت تماسي 3- درماتيت دست
4- نورو درماتيت 5- درماتيت شغلي 6- درماتيت سبورئيك
7- درماتيت استازیز 8-درماتيت سكه اي 9- Dyshidriotic Dermatitis است.
1- تفاوت بين اگزما و درماتيت آتوپيك چيست؟
يكي از اشكال معمول درماتيت، فرم آتوپيك آن است كه حدود 20-10% افراد جامعه با خارش مزمن، عود كننده و دانه هاي خيلي خارش دار در كودكي مشخص مي شود. خوشبختانه بيشتر موارد اين بيماري با افزايش سن بر طرف مي شود.
بطور كلي، درماتيت آتوپيك رفت و برگشتي است و غالبا بر اساس يك فاكتور محيطي ايجاد مي شود. اگر چه علت آن نا مشخص است ولي مشكل اصلي پاسخ غير طبيعي سيستم ايمني بدن مي باشد.
در افراد دچار اگزما، پاسخ التهابي به عامل ايجاد تحريك بيش از اندازه عمل كرده و باعث خارش و خراشيدن پوست مي شود. اگزما مسري نيست. بيشتر بيماران بايد جهت جلوگيري از تشديد ضايعات درمان شوند اگر چه اگزما ممكن است از فردي به فرد ديگر متفاوت باشد، ولي غالبا با بروز لكه هاي خارش دار، قرمز و خشك مشخص مي شود. اگزما ممكن است در يك بخش بدن ديده شود وليكن در نوزادان بيشتر در پيشاني، گونه ها، بازو، ران، پوست سر و گردن ديده مي شود.
در كودكان و بالغين، بيشتر در صورت، گردن و اطراف آرنج، زانو و مچ پا ديده مي شود و در بعضي افراد با انتشار پراكنده در كل بدن ديده مي شود.
در موارديكه خارش شديد، خشكي و قرمزي باعث خراش مزمن پوست شود، پوست قوامي شبيه چرم پيدا مي كند و اين بدليل ضخيم شدن پوست در اثر خارش است كه به Lichenification معروف است.
2- چه عواملي باعث بروز خارش در افراد اگزمايي مي شود؟
موارديكه در افراد دچار اگزما باعث تشديد خارش مي شود، در افراد ديگر ممكن است بي اثر باشد. در بعضي موارد تشخيص علت تشديد ضايعات مشكل است ولي بنظر مي رسد مواد خشن و زبر در تماس با پوست باعث خارش پوست شود. در بعضي موارد گرما يا تعريق بيش از حد عامل تشديد ضايعات است.
در بعضي موارد صابون ها، پاك كننده ها، مواد ضد عفوني كننده، عصاره ميوه ها و يا گوشت، زبان و و بزاق حيوانات و يا زوائد بدن آنها ممكن است باعث خارش پوست شود.
عفونت سيستم تنفسي در اثر ويروس نيز ممكن است علت تشديد خارش شود. استرس در بعضي موارد باعث تشديد ضايعات مي گردد.
3- چه كسي اگزما مي گيرد؟
اگزما هم در كودكان و هم در بالغين رخ مي دهد ولي غالبا در نوزادان ديده مي شود. اگر چه هنوز علت مشخصي براي آن ذكر نشده ولي سابقه فاميلي آلرژي نقش موثري در بروز آن دارد.
افراديكه بصورت ژنتيكي مستعد اگزما باشند و با عوامل محيطي آن تماس پيدا كنند، ممكن است دچار آن شوند. در افراديكه اگزما ديده مي شود ممكن است فرد به رينيت آلرژيك و يا آسم نيز مستعد گردد.
4- ميزان شيوع اگزما چقدر است؟
حدود 15ميليون نفر در آمريكا از اگزما رنج مي برند. حدود 20-10% نوزادان اگزما دارند. اگر چه در حدود نيمي از اين كودكان، بيماري با افزايش سن و حدود سن 15 سالگي فروكش مي كند.
عواملی که اگزما را شدیدتر می کنند
بسیاری از افرادی که به اگزما مبتلا هستند بر این باورند که برخی کارها می تواند این بیماری را در آنها تشدید کند. این عوامل تشدید کننده بیماری که به صورت علمی هم ثابت شده اند شامل موارد زیر می شود:
*استرس های روحی و جسمی
*عادت های ماهانه برای خانم ها
*انواع مختلف بیماری ها
*برخی از انواع غذاها
*تغییرات آب و هوایی
پیشگیری از اگزما در افراد بسیار دشوار است، اما در عین حال روش های گوناگونی وجود دارد که افراد با استفاده از آن می توانند خود را در مقابل این عارضه ایمن کنند و به هنگام ابتلا ظرف مدت زمانی کوتاه درمان شوند. آخرین بررسی هایی که در این زمینه انجام شده نشان می دهد، نوعی باکتری که در حالت عادی در پوست همه افراد زندگی می کند و staphylococcus نام دارد به عنوان عامل اصلی در بروز این بیماری محسوب می شود. خاراندن پوست به هنگام ابتلا به اگزما می تواند لایه بیرونی پوست را از بین برده و راه ورود این باکتری ها به بدن را آزاد کند.
درمان های اگزما
بهترین درمان هایی که برای بیماری اگزما وجود دارد شامل کرم های نرم کننده پماد ها، نرم کننده های مایع برای شستشوی محل مورد نظر، کرم های آنتی بیوتیکی و … می شود. اگر محل بروز اگزما بر روی پوست شما بسیار خارش دارد و پس از مصرف دارو های یاد شده هنوز درمان نشده است، شما باید هر چه سریع تر به پزشک متخصص مراجعه کنید. اگر چه بیماری اگزما نمی تواند به طور کامل درمان شود، می توان آن را در حالتی نگه داشت که بیشتر پیشرفت نکند.به هر حال هر فردی می تواند با عدم خارش پوست، کاهش استرس، دوری از عوامل بروز اگزما، استفاده از روش های درمانی موجود و … خود را در مقابل این عارضه ایمن کند.
5- چگونه مي توان از بروز اگزما پيشگيري كرد؟
تشديد ضايعات اگزما با انجام چند فاكتور ساده قابل پيشگيري است. دستوراتي كه مي تواند از تشديد ضايعات بكاهد يا تعداد دفعات آن را كاهش دهد شامل:
1- بطور مكرر پوست را مرطوب كنيد.
2- از تغييرات ناگهاني حرارت و رطوبت در محيط بپرهيزيد.
3- از تعريق يا گرماي بيش از حد پيشگيري كنيد.
4- استرس را كاهش دهيد.
5- از تماس با مواد ايجاد كننده خارش مثل پشم يا ساير محركها دور بمانيد.
6- از صابون هاي قوي، پاك كننده ها يا ملاسما اجنتاب كنيد.
7- از فاكتورهاي آلرژن محيطي مثل زوائد حيوانات، زباله و… اجنتاب كنيد.
8- غذاهايي كه باعث تشديد ضايعات مي شوند، ميل نكنيد.
6- چگونه اگزما درمان مي شود؟
اولين قدم در درمان اگزما پيشگيري از خارش است. بهتر است از محلولها يا كرم هاي موضعي جهت مرطوب كردن پوست استفاده كنيد. اين راه بسيار موثر است. خصوصا اگر پس از استحمام (در عرض 3 دقيقه پس از استحمام) انجام شود. استفاده از كمپرس سرد بر روي ضايعات خارش دار باعث بهبودي خارش مي شود. اگر شرايط موجود بدتر شد يا بطور رضايت بخشي بر طرف نشد، استفاده از كرم ها يا پمادهاي كورتيكوستروئيد موضعي بدون تجويز پزشك براي كاهش التهاب لازم است.
در شرايطي كه استفاده از تركيبات كورتيكوستروئيد قوي تر لازم است بايد با تجويز پزشك استفاده شود چرا كه عوارض جانبي در بر دارد.
براي كاهش عوارض جانبي مثل نازك شدن پوست، پزشك طول درمان را كوتاه مي كند. در موارد تشديد ضايعات استفاده از كورتيكوستروئيد خوراكي لازم است ولي با قطع درمان خوراكي امكان تشديد دوباره ضايعات وجود دارد. پوستي كه تحت تاثير اگزما قرار دارد ممكن است دچار عفونت شود، كه در اين موارد تجويز موضعي يا خوراكي آنتي بيوتيك لازم است. بعلاوه در موارد خارش شديد، آنتي هيستامين خوراكي تجويز مي شود. از جائيكه خواب آلودگي عارضه شايع آنتي هيستامين ها است. بهتر است اين تركيبات قبل از خواب مصرف شود و پس از مصرف اين تركيبات از رانندگي پرهيز شود.
ساير درمانها شامل :
درمان با تاروفتوتراپي (نور درماني) هستند كه تجهيزات خاص خود را مي طلبد. سيكلوسپورين كه باعث تعديل كردن سيستم ايمني مي شود، فقط در موارد بسيار شديد استفاده مي شود.
دو تركيب موضعي شامل تاكروليموس و پيمكروليموس، از طرف FDA مورد تاييد بوده و در درمان درماتيت آتوپيك استفاده مي شود. اين تركيبات در طبقه Calcineurin Inhibitor قرار مي گيرد و باعث تعديل سيستم ايمني مي گردد و بدينوسيله يك درمان تكميلي خصوصا در افراديكه كورتيكوستروئيد موضعي طولاني مدت استفاده مي كنند و دچار عوارض آن شده اند قابل استفاده خواهد بود.
7- اقداماتي كه بايد براي كودكان دچار اگزما انجام داد، چيست؟
كودكان بيماران ويژه اي هستند چون نمي توان از خاراندن بدنشان جلوگيري كرد و اين موجب بدتر شدن ضايعاتشان مي شود.
براي موارد خفيف تا متوسط، استفاده از مرطوب كننده بطور منظم موثر است و در بعضي مواقع اين بيماري تا دوران كودكي مشخص نمي شود.
تا جائيكه ممكن است از تماس كودك با آلرژنها جلوگيري شود. پس از استحمام مرطوب كننده را طي 3 دقيقه براي حفظ رطوب بدن كودك استفاده كرد. از تغيير حرارت ناگهاني پرهيز كرد. محل خواب و بازي كودك را از بروز عوامل محيطي پاك كرد. از صابونهاي ملايم هم براي شستشوي بدن و هم براي لباس كودك استفاده كرد و لباس كودك در راحت ترين شكل و الياف نخي باشد. درموارد شديدتر حتما به پزشك مراجعه شود.
در طب کلاسیک اگزما عبارت است از یک بیماری پوستی آلرژیک مزمن. این بیماری خصوصاً در پوست دست، سر، صورت، پشت گردن، یا آرنج و زانو رخ می دهد، بیماری ممکن است بین یک ماهگی تا یک سالگی آغاز شود. این بیماری معمولاً تا سه سالگی مقداری تخفیف می‌یابد، اما ممکن است در هر سنی مجدداً شعله‌ور شود. انواع آن عبارتند از: اگزمای آتوپیک، که در افرادی که مستعد آلرژی هستند رخ می دهد و خصوصاً در شیرخواران شایع است؛ اگزمای سکه مانند، که در بزرگسالان رخ می‌دهد و علت آن ناشناخته است؛ اگزمای دست، که معمولاً در اثر تحریک با یک ماده تحریک کننده ایجاد می‌شود.
علایم شایع
• خارش (گاهی شدید) در ناحیه اگزما
• بروز تاول‌های کوچک در محل اگزما همراه با تراوش مایع
• ضخیم شدگی و پوسته‌ریزی در اثر التهاب مزمن
علل
الف – در طب کلاسیک غالباً علت مشخصی ندارد. اما در طب سنتی هر بیماری(سوء مزاج) دارای علت مشخص است.
ب – واکنش آلرژیک به چیزهای بسیار متنوع از جمله:
• غذاهایی مثل تخم‌مرغ، گندم، شیر، یا غذاهای دریایی
• پارچه پشمی
• لوسیون‌ها و پمادهای پوستی
• صابون‌ها و پاک‌کننده‌ها
• گیاهان، مواد مورد استفاده در دباغی، رنگ‌ها، داروهای موضعی
عوامل تشدید کننده بیماری
• استرس
• سابقه بیماری آلرژیک مثل تب یونجه، آسم، یا واکنش دارویی
• پارچه‌های دوخته شده از الیاف مصنوعی که عرق بدن را به دام اندازند.
• تغییرات شدید آب و هوا از نظر رطوبت، سرما یا گرما (خصوصاً وقتی تعریق زیاد شود).
پیشگیری
• اجتناب از عوامل خطر
• به دست کردن دستکش های لاستیکی با آستر نخی برای کارهای منزل
عواقب مورد انتظار
ممکن است بعضی از کودکان از اگزما رهایی یابند، اما بعضی دیگر به درمان مقاومند و ممکن است تا زمان بلوغ اگزما داشته باشد. البته علایم را معمولاً می‌توان با درمان کنترل کرد. تحریک پوست در اثر هر علتی می‌تواند باعث شعله‌ور شدن اگزما یا تشدید آن شود.
عوارض احتمالی
عفونتر های باکتریایی ناشی از آسیب به پوست
انواع اگزما عبارتند از: اگزمای آتوپیک، که در افرادی که مستعد آلرژی هستند رخ می‌دهد و خصوصاً در شیرخواران شایع است؛ اگزمای سکه مانند، که در بزرگسالان رخ می دهد و علت آن ناشناخته است؛ اگزمای دست، که معمولاً در اثر تحریک با یک ماده تحریک کننده ایجاد می شود.
درمان
اصول کلی
• درمان مشتمل است بر رفع علایم و شناسایی و حذف علت
• پوشیدن لباس نخی گشاد برای کمک به جذب عرق
• حتی‌المقدور به حداقل رساندن استرس
• کوتاه کردن مرتب ناخن‌ها و به دست کردن دستکش نرم به هنگام خواب برای جلوگیری از خاراندن. توجه داشته باشید که خاراندن اگزما را بدتر می‌کند.
• کمتر حمام بگیرید تا از خشکی زیاد پوست اجتناب شود. صابون و آب ممکن است باعث شعله‌ور شدن بیماری شوند. به هنگام حمام گرفتن، از صابون های غیر چرب مخصوص و آب ولرم استفاده کنید. نواحی ملتهب را صابون نزنید.
• پس از حمام بلافاصله از کرم نرم و مرطوب کننده استفاده کنید.
• از قرار گرفتن در معرض تغییرات دمایی شدید (سرما یا گرمای زیاد) خودداری کنید.
• از هر چیزی که قبلاً بیماری را بدتر کرده است اجتناب کنید.
• از دستگاه مرطوب خنک کننده هوا برای افزایش رطوبت هوای خشک داخل منزل استفاه کنید.
درمان پیشنهادی اگزما در طب سنتی
طب سنتی
– سركنگبین خوراكی به مدت 120 روز
– حجامت عام 40 روز بعد از سركنگبین در افراد سرد
– حجامت عام از ابتدا در افراد گرم مزاج
– حجامت موضعی بعد از انجام حجامت های عام 1 تا 3 مرحله
– استفاده از روغن بنفشه یا روغن گردو جهت مواضع درگیر
– رفع یبوست با مصرف شربت خاکشیر و یا میوه تمر هندی یا زیتون و انجیر
– شستشوی مواضع درگیر با سركه
– عرق رازیانه و عسل در خانمها و عرق كاسنی در آقایان
– استفاده از خاكشیر – آش جو و آلو و عرق شاهتره
– حذف مواد غذایی مضر مانند : انواع شكلاتها – سوسیس و كالباس – نوشابه و…
– استفاده از روغن زیتون و عسل موضعی
– در موارد مقاوم استفاده از زالو در مواضع درگیر
