اگر دست‌تان تاول زد چه مي‌كنيد؟ همه ما در زندگي روزانه خودمان ممكن است به هر دليلي با خطر سوختگي مواجه شويم اما خوب است بدانيم چطور بايد با سوختگي برخورد كنيم يا اگر يكي از نزديكان‌مان دچار سوختگي شد چه كاري مي‌توانيم برايش انجام دهيم. آقاي دكتر فرهاد رضواني، مديريت بحران آمادگي خانواده براي حوادث غيرمترقبه در مطلب زير جواب اين سوال‌هاي مهم را مي‌دهد.
بايد بدانيد اين تصور اشتباهي است كه اگر جايي از بدن‌تان را بسوزانيد فورا به محل سوختگي خميردندان يا سيبزميني بماليد در نگاه اول شايد باعث التيام درد شود اما در حقيقت اين مواد افزودني خميردندان است كه باعث مي‌شود شما چنين فكر كنيد. در چنين مواردي توصيه مي‌كنيم از مايعات خنك براي نواحي سوخته استفاده كنيد يعني موضع سوخته را در معرض آب خنك قرار بدهيد. اين روش راه خوبي براي جلوگيري از تاول زدن است اما اگر محل سوختگي دچار عفونت شد از پماد ضدسوختگي استفاده كنيد و درصورت وخيم‌تر‌شدن زخم حتما به پزشك مراجعه كنيد چون شايد نياز به پانسمان يا تجويز داروهاي آنتي‌بيوتيك باشد. در مواردي كه فرد واكسن كزاز نزده باشد بايد واكسيناسيون كزاز در موردش انجام گيرد زيرا ميكروب كزاز مي‌تواند از محل زخم سوختگي وارد بدن شود.
سوختگي در تمام دنيا به‌عنوان يك چالش بهداشتي محسوب مي‌شود، اين پيامد مي‌تواند فرد حادثه‌ديده و خانواده او را دچار اختلالات جسمي و روحي كند و حتي از لحاظ اجتماعي و اقتصادي هم انسان را تحت‌تاثير قرار دهد. متاسفانه سوختگي در تمام دنيا به‌علت بي‌توجهي و آگاهي نداشتن براي تهيه وسايل گرمازا و رعايت‌نكردن نكات ايمني و اصول استاندارد روز به روز در حال افزايش است. از ميان 150دليل مرگ و مير شايع در ايران، سوختگي در رده ششم قرار دارد و مي‌توان گفت در مجموع آمار مرگ و مير از سنين 20تا 40سال كشور ما در رده سوم است.
نوع سوختگي بستگي به محيط زندگي افراد دارد. معمولا در خانواده‌ها سوختگي به وسيله مايعات داغ ايجاد مي‌شود و متاسفانه به‌دليل بي‌اطلاعي بسياري از والدين، درصد بالايي از اين سوختگي‌ها شامل كودكان مي‌شود؛ از آنجا كه كودكان نوپا دوست دارند تا به همه چيز دسترسي داشته باشند و هر چيزي را لمس كنند در معرض خطر سوختگي با مايعات هستند مثلا اگر سيني چاي روي ميز باشد كودك سعي مي‌كند تا به آن دست بزند و روي پايش بايستد به‌همين‌دليل روميزي را مي‌كشد؛ در اينجا هم خطر سوختگي و هم ضربه به سر وجود دارد. سعي كنيد چنين مايعات داغي را سرراه كودك قرار ندهيد و از ميان محل رفت‌وآمد كنار بگذاريد. متاسفانه گاهي ديده مي‌شود رانندگان در ماشين و در حال حركت ليوان چاي داغ به دست دارند. اگر بر اثر مانعي ماشين بايستد يا منحرف شود همان ليوان چاي موجب صدمه به راننده يا سرنشين جلو مي‌شود.
سوختگي همان آسيب پوست يا غشاهاي مخاطي سطح بدن توسط عواملي مثل حرارت، مواد شيميايي، اشعه آفتاب و جريان الكتريسيته است. سوختگي درجه يك موجب ايجاد التهاب و قرمزي روي سطح پوست مي‌شود و كمي درد در قسمت سوخته احساس مي‌شود. در سوختگي درجه 2 وسعت آسيب بيشتر است و سطح سوختگي علاوه‌بر غشاي مخاطي، سطح داخلي پوست را نيز مي‌سوزاند و باعث تاول روي پوست مي‌شود. در شديدترين نوع يعني سوختي درجه 3 عصب و عضلات نيز درگير سوختگي مي‌شود و آسيب آن حتي ممكن است به استخوان نيز برسد و استخوان را هم از بين ببرد.
در گذشته از نظر علمي تاول به‌عنوان يك پانسمان به حساب مي‌آمد و توصيه مي‌شد تا كاري به آن نداشته باشند اما اخيرا مطالعات روز نشان داده است باز كردن تاول در التيام درد بسيار موثر است اما اين كار بايد در محل بهداشتي و استريل انجام شود بنابراين هرگز سعي نكنيد تا خودتان با سوزن يا با وارد كردن اشياي نوك تيز تاول پوست را بتركانيد. براي اين كار حتما بايد به پزشك مراجعه كنيد.
متاسفانه در بسياري از موارد شاهد اين بوده‌ايم كه خانواده‌ها در برخورد با حوادثي مثل سوختگي نمي‌دانند چه كار بايد بكنند و اضطراب و استرس خود را نيز به بيمار منتقل مي‌كنند. هنگام وقوع چنين حوادثي خونسردي خود را حفظ كنيد تا بتوانيد عكس‌العمل به موقع و صحيح را انجام دهيد. در بحث سوختگي و كلا مواردي كه ممكن است به‌صورت اورژانسي در خانه به‌وجود بيايد به شهروندان عزيز توصيه مي‌كنيم با توجه به اينكه وزارت بهداشت در بحث آموزش همگاني، كلاس‌هاي رايگاني را درسطح دانشگاه‌هاي كل كشور مطرح ساخته همكاري كنيد و در كلاس‌هاي آموزش‌هاي اوليه شركت كنيد تا هنگام وقوع حادثه، تا قبل از رسيدن اورژانس عكس‌العمل درستي را داشته باشيد؛ به بيمار خود كمك كنيد تا بر دردش غلبه كند.
اگر يكي از اعضاي خانواده دچار سوختگي شديد شد در نخستين فرصت به 115 زنگ بزنيد تا همكاران پزشك در محل حاضر شوند. اگر بدن فردي با آتش سوخته هرگز سعي نكنيد تا لباسش را از تنش دربياوريد به‌خصوص در مورد لباس‌هاي نايلوني كه با حرارت زياد به پوست مي‌چسبد و از آنجا كه در آن وضعيت پوست آسيب‌ديده شديد است بهتر است سعي به در آوردن لباس نكنيد. علاوه براين اگر ساعت يا زيورآلاتي در دست فرد حادثه ديده بود، به آنها دست نزنيد زيرا كه بافت پوست صدمه بيشتري مي‌بيند. بهترين راه‌حل همان شست‌و‌شو با آب است. سوختگي در ناحيه گردن موجب فشار به حنجره مي‌شود و خطر آسيب جدي را بسيار افزايش مي‌دهد بنابراين در چنين موقعيت‌هايي فرد را سريعا به يك درمانگاه نزديك انتقال دهيد.
سیب سبز
