مهم‌ترين علامت آلزايمر، فراموشي است. آنقدر كه خيلي‌ها اين اختلال عملكردي مغز را با همه علائمي كه دارد، فقط با لفظ «فراموشي» معرفي مي‌كنند. اما بايد بدانيد كه هر فراموشي‌اي، نشانه آلزايمر نيست. برخي اختلالات مثل افسردگي، كم‌كاري تيروئيد، تومور مغزي، عفونت‌هاي مغزي، كمبود بعضي از ويتامين‌ها و حتي سكته‌هاي مغزي باعث فراموشي مي‌شوند. اما اگر فراموشي‌هاي يكي از نزديكانتان شما را نگران كرده، بايد به متخصص مغز و اعصاب مراجعه كنيد تا با معاينه دقيق، گرفتن تست حافظه و اسكن مغز، احتمال آلزايمر را در او بررسي كند. پزشك همچنين سابقه بيماري را در خانواده بيمار بررسي مي‌كند، سير مشكلات روحي او را مي‌سنجد و سعي مي‌كند از طريق مكالمه پي به‌شدت فراموشي ببرد. افراد مبتلا به آلزايمر، معمولا جهت‌يابي درستي از زمان و مكان ندارند؛ يعني ترتيب و توالي زمان‌ها در ذهنشان به هم مي‌خورد، مكان‌ها را نمي‌شناسند و اگر از آنها بپرسيد اينجا كجاست يا در چه تاريخي هستيم، نمي‌توانند جواب دهند. اين بيماران همچنين قادر به حل محاسبات ساده نيستند. به يادآوردن لغات، نقاشي كردن و… هم در اين افراد مختل مي‌شود. آلزايمر اگر تا قبل از ۶۵سالگي بروز كند، زودرس است و بعد از اين سن، ديررس. اما در هر صورت، بعد از بروز آلزايمر، روند تخريب سلول‌هاي مغز شدت مي‌گيرد و بيمار به‌طور ميانگين ۸سال بعد از تشخيص بيماري‌اش زنده مي‌ماند. در اين دوران، بيمار بايد توسط شبكه حمايتي قدرتمندي احاطه شود. اين شبكه حمايتي، خانواده و كادردرماني است كه سعي مي‌كنند ضمن مراقبت از او، توانايي‌هاي باقيمانده ذهن او را تقويت كنند.
زنگ خطرهاي آلزايمر
اولين نشانه‌هاي كاهش عملكرد سلول‌هاي عصبي از حدود ۳۰سالگي نمايان مي‌شود اما نمودي در زندگي شما ندارد و همه‌‌چيز در فيزيولوژي مغزتان اتفاق مي‌افتد. از حدود ۴۰سالگي تخريب سلول‌ها شروع مي‌شود و شما احساس مي‌كنيد فراموشكار شده‌ايد. اين اتفاق شايد به‌نظرتان كاملا طبيعي برسد اما اگر جلوي آن را نگيريد، در حوالي ۶۰سالگي نشانه‌هاي جدي آلزايمر را نشان خواهيد داد. در واقع بايد گفت آلزايمر بي‌خبر از راه نمي‌رسد. معمولا قبل از اينكه فرد دچار نقص عملكرد مغزي شود، نشانه‌هايي دارد كه با شدت كم ظاهر مي‌شوند و به مرور زمان، شدت مي‌گيرند. مهم‌ترين اين علامت‌ها كه بايد آنها را زنگ خطري براي تشخيص بيماري دانست، عبارتند از:
كم حافظگي: اختلال حافظه نخستين نشانه بروز آلزايمر است. فراموشي در امور روزمره‌تان كم‌كم به جايي مي‌رسد كه زندگي‌تان را مختل مي‌كند. قرار‌هايتان را فراموش مي‌كنيد، اسامي نزديكانتان را از ياد مي‌بريد و حتي چهره‌هاي آشنا را ديگر به‌خاطر نمي‌آوريد.
ناتواني از انجام كار‌ها: آلزايمر مي‌تواند با سلول‌هاي مغزي شما كاري كند كه حتي يادتان برود قبلا كارهاي عادي روزمره‌تان را چطور انجام مي‌داديد. فراموش مي‌كنيد كه چطور غذا بپزيد، چطور در خانه را قفل كنيد يا حتي يادتان مي‌رود كه ساعت‌ها از ظهر گذشته و شما ناهار نخورده‌ايد.
فرار كلمات: افراد مبتلا به آلزايمر، كلمات معمولي و ساده را از ياد مي‌برند و دچار لكنت مي‌شوند. نمي‌دانند چطور منظورشان را بيان كنند و حتي براي گفتن جمله ساده‌اي مثل «در را ببند» كلمات مناسب را در ذهنشان پيدا نمي‌كنند. گاهي براي رساندن منظورشان مجبورند از كلمات اشتباهي استفاده كنند. مثلا به جاي اينكه بگويند: «آب سرد است»، ممكن است بگويند: «آب لاغر است».
گم شدن در زمان و مكان: هنگام بروز آلزايمر، فرد بيمار، تاريخ را گم مي‌كند. نمي‌داند چه فصلي از سال است، چه روزي است و در كجا زندگي مي‌كند.
كاهش درك و قضاوت: بيمار مبتلا به آلزايمر، از تصميم‌گيري حتي در ساده‌ترين وضعيت ناتوان است. او بريدگي دستش را درك نمي‌كند. وقتي لباس گرم به تن دارد و عرق مي‌ريزد، نمي‌تواند دريابد كه با درآوردن لباسش، مشكلش حل خواهد شد. درك موقعيت و قضاوت درباره شرايط و تصميم‌گيري براي اين افراد تقريبا غيرممكن است.
جابه‌جا گذاشتن اجسام: شايد وقتي ذهنتان درگير است، موقتا وسايل را جابه‌جا بگذاريد اما وقتي آلزايمر داريد، حتي نمي‌دانيد جاي وسايل را اشتباه گذاشته‌ايد و هيچ وقت هم نخواهيد فهميد.
تغييرات خلقي: افراد مبتلا به آلزايمر، تغييرات خلقي خيلي سريعي نشان مي‌دهند. مي‌توانند در يك لحظه شاد باشند و در يك لحظه، ناگهان گريه كنند.
چطور مراقب مغزتان باشيد؟
مغز هم درست به اندازه بقيه اندام‌هاي شما نياز به مراقبت دارد و همين مراقبت، به پيشگيري از آلزايمر كمك مي‌كند. براي آنكه از پادشاه بدنتان محافظت كنيد، بايد قلمرو سالمي براي او ايجاد كنيد. اين قلمرو سالم، جسم شماست. بايد از مواد‌مخدر، الكل و داروهاي روانگردان به‌شدت اجتناب كنيد و تغذيه سالمي داشته باشيد. جالب است بدانيد كه پژوهش‌ها نشان داده بيشتر افرادي كه در سنين جواني نشانه‌هاي اختلال حافظه را بروز مي‌دهند، به ديابت، چاقي و بيماري‌هاي قلبي هم دچار هستند. آنها سه برابر بيشتر از ديگران در خطر ابتلا به آلزايمر قرار دارند. بهترين شيوه تغذيه براي محافظت از مغز، مصرف سبزيجات، ويتامين‌هاي گروهB، آجيل‌هاي خام (مثل گردو و بادام) و غذاهاي دريايي است. ورزش كردن هم با افزايش سلامتي جسماني‌تان، تأثير مثبتي بر سلامت مغز مي‌گذارد. به جز بدن، شما بايد مغزتان را هم ورزش دهيد. ورزش مغز، يادگيري است. از هر روشي براي به‌خاطر سپردن اعداد، كلمات و رويداد‌ها استفاده كنيد. زندگي امروزي، با تكنولوژي‌هاي پيشرفته‌اش، روزبه‌روز مغز ما را منزوي‌تر كرده و فرصت به‌كار گرفتن قواي فكري و حافظه‌مان را كمتر مي‌كند. سعي كنيد وابستگي‌تان را به لوازم ديجيتال كمتر كنيد تا حد ممكن شماره‌ها، چهره‌ها، اسامي و نشاني‌ها را به ذهنتان بسپاريد و كمتر به نوشته‌هاي كاغذي يا ديجيتال متكي باشيد.
