طی سال های اخیر، جراحی های زیبایی، به خصوص رینوپلاستی، در ایران با استقبال فراوانی روبه?رو شده به طوری که کشورمان جزو رکوردداران این جراحی در جهان محسوب می شود. این موضوع مهم توجه کارشناسان را به خود معطوف کرده است…
معمولا متقاضیان انجام عمل جراحی زیبایی، خود را نازیبا می پندارند و در پی آن هستند تا نازیبایی خود را اصلاح کنند. البته در این میان، کسانی هم که در اثر حوادث مثل تصادف، سوختگی و… دچار صدمه یا ضایعاتی شده اند و برای بهبود وضعیت جسمانی و ظاهری شان و برگشت به یک حالت قابل قبول، جراحی های ترمیمی برایشان الزامی است اما بحث ما فقط در مورد زنان و مردانی است که خواهان تغییر چهره شان هستند و می توان گفت این تمایل آنها به طور مستقیم با وضعیت ذهنی و روان شناختی شان ارتباط دارد. علم روان پزشکی هم به این مساله پرداخته است.
روان پزشکی در حوزه ذهن و روان بیماری کنکاش می کند که فرد به نوعی اختلال روان پزشکی به نام «بدشکلی هراسی» مبتلاست. این بیماران الزاما بدشکلی عضوی ندارند ولی نسبت به عضوی از بدنشان مثل بینی، گونه، چانه و… حساس شده اند و شدت نگرانی شان با واقعیت مطابقت ندارد. این اختلال معمولا از ۱۸ سالگی به بعد شناسایی می شود، البته در سنین پایین تر نیز وجود دارد اما کمتر نشان دهنده اختلال تلقی می شود. مبتلایان به بدشکلی هراسی، در مورد یک عضو بدنشان اشتغال ذهنی دارند و شب و روز به آن می اندیشند و هرگاه آن را به یاد می آورند یا در آینه می بینند، دچار اضطراب، بی قراری و آزردگی می شوند. حتی گاهی عملکرد شغلی، تحصیلی و خانوادگی شان هم مختل می شود.
روان درمانی به دو صورت انجام می گیرد؛ اول، رویکرد روانکاوانه یا تحلیلی موضوع و بررسی گذشته شخص. باید بررسی شود که ذهن او چگونه درگیر بدشکلی بدنش شده است زیرا گاهی این مشغولیت فکری در اثر تحقیر، خاطره بد یا سرزنش اطرافیان به وجود می آید و در اثر آن، بینش فرد درباره عضو چنان مخدوش می شود که این مساله در ضمیر ناخودآگاهش می ماند و بعد به صورت اضطراب و هراس بروز می کند، به نحوی که زندگی را تحت الشعاع قرار می دهد و برای رهایی از این عذاب به جراحی روی می آورد. راه دیگر، شناختی رفتاری است؛ یعنی باید آنچه در ذهن بیمار به عنوان یک نکته منفی شکل گرفته و آن را برای تحقیر و کوچک شمردن خود به کار می برد، شناسایی کرد و طی جلسه های متعدد جهت گیری منفی ذهن را به سوی نگرش مثبت نسبت به خودش حرکت داد. راه حل سوم، ترکیبی از دو روش قبل و درمان دارویی است که نتیجه بهتری نیز دارد.
● وسواس فکری را دست کم نگیرید
این گروه از متقاضیان جراحی پلاستیک که دچار بدشکلی هراسی نیستند و صفاتی وسواس گونه دارند و با وسواس به اعضای بدن خود توجه می کنند، به عنوان بیمار وسواسی باید تحت درمان قرار گیرند. به جز مبتلایان به هراس و وسواس افرادی هم وجود دارند که بدون هیچ اختلال روان شناختی ای، درصدد انجام اعمال جراحی برمی آیند. در جامعه ما، عمل جراحی بینی (رینوپلاستی) طرفداران فراوانی دارد، آن هم بین جوانانی که هنگام صحبت با آنها هیچ آسیب روانی قابل توجهی پیدا نمی کنیم و بدشکلی ای که عنوان می کنند، از لحاظ طبی ضرورتی برای جراحی ندارد. گسترش نامطلوب جراحی زیبایی در جامعه ما، متاثر از فضای جامعه است که در آن نوعی فرهنگ چشم و هم چشمی و رقابت بین جوانان درگرفته است. وجود رسانه ها و تبلیغات در مورد زیبایی و بیشتر مطرح بودن به صورت یک القای دسته جمعی درآمده و یک نوع هیستری جمعی شکل گرفته است و اشخاص دلیل محکمی برای اقدام خود ندارند و در اثر پرس وجو به این یافته می رسیم که در خانواده، اقوام، در و همسایه یک نفر رینوپلاستی کرده است. این جواب اصلا قانع کننده نیست و آثار و عواقب آن منفی خواهد بود.
● پایانش خوش است؟
به طور قطع پیش از اقدام به عمل جراحی زیبایی لازم است با روان شناس مشورت کرد. جراحان معمولا فرصت لازم برای پرداختن به مفهوم ارزیابی روان شناختی ندارند. بررسی این مساله برای آنها وقت گیر است ولی اگر به این نکته توجه نکنند، مشکلات بعد از عمل و درگیری بین آنها و بیمار پیش خواهد آمد. بیماران ذهنی شاید چند بار خود را به تیغ جراحی بسپارند و هیچ وقت هم از نتیجه راضی نباشند. این گونه افراد باید از نظر روانی درمان شوند، نه با عمل جراحی. تعداد زیادی از بیمارانی که تحت عمل جراحی بینی قرار می گیرند، زن هستند اما در جامعه ما در بین مردان نیز خواهان زیادی پیدا کرده است. انگیزه های جراحی های زیبایی در آقایان قابل تامل تر است یعنی باید با دقت بیشتری به مردانی که قصد جراحی بینی یا سایر جراحی های زیبایی دارند، توجه کرد. در آقایان حتما علت روان شناختی را پیدا می کنیم.
● واقعا زیبایی ضامن موفقیت است؟
نباید نقش ظاهر را در ایجاد جاذبه بین دو نفر منکر شویم، اما واقعیت این است آنچه به عنوان شخصیت در روان شناسی انسان به آ ن اهمیت می دهیم، جایگاه بلندمرتبه تری دارد. شخصیت به خصوصیات درونی اشخاص برمی گردد؛ خصوصیاتی مانند تعقل، آگاهی، بهره هوشی، روابط اجتماعی و دیگر عناصر وابسته و تلفیقی از همه آنها شرط موفقیت انسان هاست.
