از دوران بچگی به‌ما ياد داده‌اند كه مخلوط درستي از ويتامين‌ها و موادمعدني براي سلامت بدن ضروري است اما وقتي بزرگ‌تر شديم نقش بسيار مهم آن‌ها در پيشگيري از پيري پوست هم به آن‌ها اضافه شد به حدي كه در مرتبه‌اي حتي بالاتر هم قرار گرفت. مكمل‌هاي غني از ويتامين از مسير داخلي، بدن را حمايت مي‌كنند اما آيا اگر از طريق موضعي به واسطه محصولات آرايشي و بهداشتي روي پوست اعمال شوند همان فوايد را خواهند داشت؟ متخصصان پوست معتقدند، به‌طور كلي براي داشتن پوستي سالم استفاده از ويتامين‌ها به‌صورت سطحي بهترين راه است اما فوايد مصرف خوراكي ويتامين‌ها (چه روي پوست چه براي سلامت كلي بدن)نيز غيرقابل انكار است.
اغلب متخصصان معتقدند، وقتي قرار است يك مولتي ويتامين انتخاب كنيد بهترين كار اين است كه با پزشك‌تان مشورت كنيد تا براساس آن چيزي كه مد نظر شماست(مثلا افزايش سطح انرژي يا كمك به بهبود سوخت و ساز) نوع مناسبي از مولتي ويتامين را به شما معرفي كند. اما آيا خوردن يك قرص در روز چقدر اهميت دارد؟ متخصصان معتقدند، براي كساني كه تغذيه صحيحي دارند و سطح دريافت ويتامين‌هاي آن‌ها در حد مطلوبي است، خوردن ويتامين اضافي چندان تاثيري نخواهد داشت. در واقع بسياري از مردم اصلا نيازي به مولتي ويتامين ندارند. شايد تنها استثنا زنان باردار باشند. دكتر كري گلاسمن، متخصص تغذيه در مركز تحقيقات تغذيه نيويورك مي‌گويد:« خوردن مولتي ويتامين در خانم‌هاي باردار نقش يك بيمه را بازي مي‌كند. براي سلامت پوست هم توصيه من مصرف ويتامين A، C و E به اضافه سلنيوم است. مولتي ويتامين ايده خوبي براي پيشگيري، بالا بردن سطح كلاژن پوست و حفاظت از درون است».
- 2 نوع ويتامين
ويتامين‌ها به 2 دسته تقسيم مي‌شوند: محلول در آب و محلول در چربي.
- ويتامين‌هاي محلول در چربي
اين ويتامين‌ها در چربي حل شده و اضافه آن‌ها در كبد ذخيره مي‌شود. به همين دليل است كه نياز نيست هر روز آن‌ها را مصرف كنيم. اين ويتامين‌ها شامل A، D و K هستند كه همگي در بافت‌هاي چربي از چند روز تا 6 ماه ذخيره مي‌شوند. اين ويتامين‌ها چون ذخيره مي‌شوند ممكن است حتي خطرناك نيز باشند به‌خصوص ويتامين A كه مي‌تواند باعث مسموميت شود.
- ويتامين‌هاي محلول در آب
اين ويتامين‌ها به سرعت در آب حل مي‌شوند و بدن نمي‌تواند آن‌ها را ذخيره كند به همين دليل بايد هر روز جايگزين شوند. ويتامين C و B كمپلكس مثال‌هايي از اين گروه هستند. اگر مقدار زيادي از اين ويتامين‌ها را بخوريد از طريق ادرار دفع شده و آسيبي به بدن نمي‌زنند.
- مقابله با خشكي پوست
داخلي: با توجه به اين‌كه اين ويتامين در چربي حل مي‌شود( در واقع به سختي در آب حل مي‌شود) ويتامين E براي پيشگيري از آسيب‌هاي اكسيداتيو و حفاظت از غشاي سلولي مفيد است. اين ويتامين اهميت زيادي دارد اما نبايد در مصرف آن به‌عنوان يك مكمل زياده روي كرد. معمولا با خوردن مولتي‌ويتامين مقدار كافي از اين ويتامين به بدن مي‌رسد.»
موضعي: ويتامين E يك آنتي اكسيدان قدرتمند محلول در چربي است كه از اكسيد شدن چربي‌ها پيشگيري كرده و كمك مي‌كند تا پوست رطوبت طبيعي خود را به دست آورد. اين ويتامين در بسياري از محصولات بهداشتي و كرم‌ها و روغن‌ها استفاده مي‌شود. اين محصولات اغلب ادعا مي‌كنند كه به برطرف كردن جاي زخم، سوختگي و خراش كمك مي‌كنند.
- كاهش چين و چروك
داخلي: خوشبختانه كمبود ويتامين A در بسياري از كشورهاي پيشرفته و در حال توسعه بسيار كم ديده مي‌شود. وجود اين ويتامين محلول در چربي براي عملكرد صحيح سلولي، ديد خوب و رشد استخوان‌ها ضروري است. پيش از اين‌كه ايزوترتينوئين (آكوتان) به بازار بيايد گاهي براي درمان آكنه ويتامين A (به‌خاطر قابليتش در كاهش سايز غدد سباسه و توليد مقدار چربي پوست) تجويز مي‌شد.
موضعي: محصولات موضعي حاوي رتينوئيد(فرم مصنوعي ويتامين A) به درمان اختلالات پوستي مثل آكنه و سوريازيس كمك مي‌كند. رتينوئيد نقاط قهوه‌اي و چين و چروك‌ها را كاهش داده و سطوح زبر و برجسته را با افزايش فعاليت سلولي و توليد سلول‌هاي جديد نرم‌تر مي‌كند. در ضمن ويتامين A يك ماده شناخته شده در افزايش توليد كلاژن است.
پزشكان چه مي‌گويند.
دكتر شله زينگر: «ويتامين A خوراكي، ماده‌اي شناخته شده در درمان آكنه است. متاسفانه وقتي اين ويتامين در دز لازم براي درمان آكنه تجويز شود، عوارض جانبي ناخوشايندي خواهد داشت. به همين دليل امروز تجويز خوراكي اين ويتامين توسط متخصصان پوست بسيار غيرعادي است اما در عوض استفاده موضعي آن به‌دليل افزايش جايگزيني سلول‌هاي مرده با سلول‌هاي تازه نتايج بسيار خوبي در پي خواهد داشت.»
- فوق ستاره مبارزه با پيري
يكي از محبوب‌ترين مكمل‌هاي بازار در سراسر دنيا براي مقابله با پيري كوآنزيم (CoQ10) است. اين ماده يك آنتي‌اكسيدان بسيار قدرتمند در عملكرد سلولي است. CoQ10 در تمام سلول‌هاي بدن وجود داشته و در تنظيم اكسيداسيون چربي‌ها و قندها به انرژي نقش مهمي دارد. با اين حال هرچه سن بالاتر مي‌رود توليد آن در بدن كاهش مي‌يابد. تحقيقات نشان داده كه ارتباط مستقيمي بين پايين بودن سطح CoQ10 و بسياري از مشكلات مرتبط با سن از جمله نارسايي قلبي، بالا بودن فشار خون و بيماري‌هاي قلبي عروقي وجود دارد.
- برطرف كننده نقاط قهوه‌اي پوست
داخلي: گرچه همه ويتامين C را به واسطه توانايي‌اش در تقويت سيستم ايمني و كمك به بهبود سرماخوردگي مي‌شناسند اما اين آنتي‌اكسيدان محلول در آب براي رشد بافتي، شكل‌گيري كلاژن، التيام زخم‌ها و حفظ سلامت استخوان‌ها، دندان‌ها و لثه‌ها هم ضروري است. اگر بتوانيد از طريق خوراكي مقدار كافي ويتامين C دريافت كنيد فوايد زيبايي آن افزايش خواهد يافت اما متاسفانه نمي‌توان روزانه در اين حد ويتامين C خورد چون بدن به‌راحتي مازاد آن را دفع مي‌كند.
موضعي: شايد بهترين ويتامين در مبارزه با راديكال‌هاي آزاد در ميان تمام ويتامين‌ها همين ويتامينC باشد.
ويتامينC سطوح زبر و برجسته را نرم كرده و به برطرف شدن نقاط قهوه‌اي رنگ كمك مي‌كند. همچنين توليد كلاژن را تحريك مي‌كند و به همين دليل به ماده‌اي پرمصرف در محصولات آرايشي و بهداشتي تبديل شده كه براي ترميم ضایعات ناشی از نور آفتاب به‌كار می‌روند. مشكل این‌جاست كه وقتی ویتامینC در معرض اكسیژن قرار گیرد قدرت آن به شكل قابل ملاحظه‌ای كاهش می‌یابد. متخصصان پوست می‌گویند، برای این‌كه پوست بتواند ویتامین C را جذب كرده و از منافع آن بهره‌مند شود نیاز به باثبات شدن این ویتامین در محصولات وجود دارد. در نتیجه بهتر است از محصولاتی استفاده شود كه در آن از فرمول تترا هیدروكسیل آسكوبات استفاده شده كه شكل شیمیایی مناسبی از ویتامین C است.
- پزشكان چه می‌گویند:
دكتر شله‌زینگر: «مصرف خوراكی ویتامین C برای پوست همان مزایای استفاده موضعی را ندارد. عبور ویتامین از لوله گوارش بدون از بین رفتن قابل ملاحظه كیفیت آن و رسیدنش به پوست بسیار مشكل است اما مطالعات متعددی در مورد این ویتامین صورت گرفته و خوشبختانه برای كیفیت با ثبات آن فرمول‌های متعددی ابداع شده است.»
- محو‌كننده حلقه‌های سیاه دور چشم
داخلی: ویتامین K محلول در چربی است و در عملكرد مناسب كلیه و كمك به رشد مناسب استخوان و ترمیم آن نقش مهمی برعهده دارد.همچنین عامل اصلی لخته شدن خون و جلوگیری از خونریزی است. تحقیقات در مورد این ویتامین كماكان ادامه دارد اما پزشكان توصیه می‌كنند جز در موارد تجویز پزشك، بیش از حدی كه در مولتی‌ویتامین‌ها وجود دارد نباید استفاده شود.
موضعی: ویتامین K همان‌طور كه به روش خوراكی عمل می‌كند، در استفاده موضعی روی پوست نیز لخته شدن خون را كنترل می‌كند. استفاده موضعی از ویتامین K رگهای عنكبوتی زیر پوست، حلقه‌های سیاه دور چشم و اثر رگهای بسیار كوچك باز شده زیرپوست را از بین می‌برد. گفته شده كه استفاده موضعی از ویتامین K به التیام سریع‌تر كبودی بعد از جراحی نيز كمك می‌كند. (مطلب كامل درباره اين حلقه‌ها را در صفحات بعدي كاور پزشكي بخوانيد)
- پزشكان چه می‌گویند
دكتر شله‌زینگر: «ویتامین K وقتی به‌طور موضعی و به واسطه یك محصول بهداشتي پوست مورد استفاده قرار گیرد شدت كبودی بعد از جراحی را كاهش می‌دهد اما برای دستیابی به نتیجه مطلوب بهتر است مصرف آن پیش از جراحی آغاز شود.»
- آبرسانی به پوست
داخلی: به این ویتامین، نیاسین هم می‌گویند كه برای سوخت و ساز صحیح پروتئین و چربی ضروری است و نقش مهمی در كمك به عملكرد صحیح دستگاه گوارش دارد.
موضعی: ویتامین B3 نقش موثری در حفظ رطوبت پوست دارد و این كار را با افزایش تولید اسیدهای چرب و سرامیدها انجام می‌دهد كه هردو عوامل اصلی در حفاظت از پوست هستند. همچنین این ویتامین جایگزین سطح پایینی برای عوامل اكسفولیاتیو از قبیل اسید گلیكولیك و اسید سالسیلیك است كه در محصولات مربوط به مراقبت از پوست به‌كار می‌روند.
- پزشكان چه می‌گویند
دكتر شله‌زینگر: مراقبت‌های پوستي خاصی برمبنای این ویتامین شكل گرفته است. وقتی این ویتامین به‌صورت موضعی به‌كار رود برای درمان آسیب‌های ناشی از نور خورشید و ضایعات پیش سرطانی موثر است.
مجله تپش
