سويا، يکي از مواد غذايي است که در گروه حبوبات قرار مي گيرد و ارزش پروتئيني بسيار بالايي دارد. علاوه بر پروتئين، سويا از نظر چربي هم مناسب و از نظر فيبر بسيار غني است و ترکيب هاي شيميايي گياهي که مهم ترين آن فلاونوييدها هستند، دارد. همچنين سويا حاوي فيبر و استروژن ها است و مي تواند منبع بسيار خوبي براي مصرف هم آقايان و هم خانم ها باشد.
سويا به دليل فيتواستروژن ها از جمله مواد غذايي است که مصرف آن در پيشگيري از بيماري هاي مزمن به خصوص برخي سرطان ها به ويژه سرطان پستان در خانم ها و سرطان پروستات در آقايان، بيماري هاي قلبي ـ عروقي و کاهش علايم يائسگي بسيار مفيد است.
تحقيقاتي که در کشورهاي مختلف انجام شده، نشان داده اند در کشورهاي آسيايي به ويژه در ژاپن، ميزان مصرف سويا و غذاهاي تهيه شده از آن بسيار بالا است و در نتيجه شيوع سرطان پستان و پروستات بسيار پايين است. مقايسه اي که در 42 کشور مختلف انجام شده نشان داده است در کشورهايي که مردمش سويا زياد مي خورند، ميزان مرگ و مير ناشي از دو سرطان پستان و پروستات بسيار پايين است. البته اين مطالعات در کشورهاي غربي همين نتايج را نداشته و ديده شده که هيچ ارتباط مستقيمي بين مصرف سويا با کاهش مرگ و مير ناشي از اين بيماري ها وجود ندارد. شايد دليل اصلي اين امر نوع مصرف سويا در کشورهاي غربي باشد. زيرا غربي ها سويا را اغلب به صورت پروتئين استخراج شده مصرف مي کنند در حالي که در کشورهاي آسيايي، دانه کامل سويا به صورت لوبياي سويا مصرف مي شود.
سويا به دليل فيتواستروژن ها از جمله مواد غذايي است که مصرف آن در پيشگيري از بيماري هاي مزمن به خصوص برخي سرطان ها به ويژه سرطان پستان در خانم ها و سرطان پروستات در آقايان، بيماري هاي قلبي ـ عروقي
و کاهش علايم يائسگي بسيار مفيد است
بحث ديگر اين است که در کشورهاي غربي همراه سويا، قند و چربي استفاده مي شود. به همين دليل ارتباطي که در کشورهاي ديگر بين مصرف سويا و پيشگيري از بيماري ها نشان داده شده، در کشورهاي غربي وجود ندارد. دليل ديگري که مي توان به آن اشاره کرد اين است که عوامل مختلفي در بروز سرطان ها نقش دارند که حدود 40 تا 60 درصد آن مربوط به تغذيه است.
نکته ي بسيار مهم ديگر اين که تمام مواد غذايي اگر در حد متعادل مصرف شوند اثر مفيدي دارند اما اگر همين مواد غذايي مفيد را زياد مصرف کنيم، مي توانند مضر باشند. سويا هم اگر به صورت زياد مصرف شود، مي تواند خود عامل ابتلا به سرطان باشد. در واقع فيتواستروژن ها مي توانند رشد سرطان هاي مرتبط با هورمون را تحريک کنند. به همين دليل مصرف زياد سويا يا مکمل آن به هيچ عنوان توصيه نمي شود.
امروزه حتي متخصصان تغذيه و انجمن هاي مقابله با سرطان در کشورهاي پيشرفته پيشنهاد نمي کنند کسي مکمل سويا بخورد. مکمل سويا تنها زير نظر پزشک در شرايط خاص مي تواند مورد مصرف قرار گيرد. البته توصيه مي شود از سويا به شکل دانه ي کامل استفاده کنيد تا از بروز بسياري از بيماري ها پيشگيري شود. ميزان مصرف هم مي تواند 2 تا 3 بار در هفته و هر بار به اندازه ي يک ليوان سوياي پخته باشد.
منبع: هفته نامه سلامت – شماره 311- دکتر خديجه رحماني، متخصص تغذيه
