بی شك طی دهههای اخیر بیشتر مردم دنیا با خواص متعددی از گیاه افسانهای (غذا و دارویی) سیر آشنایی پیدا كردهاند كه از جمله این اثرهای درمانی آن عبارتند از:
كاهندگی فشار خون، كاهندگی كلسترول خون، كاهندگی قند خون، كاهندگی غلظت خون، ضدگرفتگی عروق قلبی و مقوی قلب و…؛ هر چند كه تردیدی در درستی چنین اثراتی برای گیاه معجزه آسای سیر نیست. این گیاه همچنین دارای عملكرد مؤثر و اثبات شده ضدسرطانی، ضدمیكروب قوی علیه باكتریهای بیماریزا، ضدانگلی (كرمهای آسكاریس، قلابدار، كرمك) و ریارد یا آمیب، ضدرماتیسم، ضدقارچ (آفت دهانی، كچلی، پوستی)، ضدسم، مقوی معده و محافظ كبد، ضددرد، ضدحشره و مقوی میل جنسی نیز هست.
سیر به سبب داشتن اثراتی همچون ضداحتقانی، خلط آور، ضداسپاسم، محرك دستگاه ایمنی بدن و اثر ضدویروسی از دیر باز برای درمان بیماریهای حاد و مزمن عفونی و غیرعفونی ریوی به كار میرود. حكیم ابن سینا از این گیاه برای درمان سل ریوی، آسم مزمن و برونشیت بهره میجسته است.
خاصیت ضدویروسی سیر روی چندین نوع ویروس بیماریزای خطرناك به اثبات رسیده است؛ از جمله آنفلوانزا، تبخال و…. از آنجایی كه اثر ضدویروسی سیر ابتدا به سبب اثر گذاری مستقیم تركیبات مؤثره عصاره آن صورت میگیرد سیر قادر خواهد بود بهطور غیرانتخابی، سویههای متنوعتری از ویروس آنفلوانزا را مورد حمله قرار دهد بیشتر این تاثیرات درمانی سیر، نه تنها در انسان بلكه در دامها و حیوانات خانگی نیز قابل اعمال است.
همگی این واكنشهای شگفت انگیز درمانی سیر بر طیف گستردهای از بیماریها، مرهون مواد مؤثره شامل تركیبات گواردی اسانسی (گلی كوزیدهای سولفوره كه مسئول بوی آن نیز هست)، ویتامینها بهویژه نوع C ،E و بتاكاروتن و نیز آنزیمهایی همچون پراكسیداز، میروزیناز و گلوكوسینولاز است.
از آنجایی كه خواص اصلی درمانی سیر مربوط به مواد گوگردی آن است، بنابراین اعمال هرگونه واكنش خارجی همچون حرارت، ترشی و… كه بهطور مستقیم خود این مواد گوگردی را نابود سازد، یا بهطور غیرمستقیم آنزیمهای فعالكننده این تركیبات مؤثره گوگردی را تحتتأثیر قرار دهد میتواند در كاهش قدرت عملكرد درمانی سیر مؤثر باشد.
چون مواد مؤثره سیر در اثر له شدن و تحولات آنزیمی متعاقب آن روی مواد گوگردی فعال میشود، بنابراین بلعیدن حبه نجویده آن، یا خشك كردن غیراصولی آن میتواند مانع بروز اثر درمانی چشمگیر گیاه شود.
هر چه بوی سیر بیشتر باشد، نشان دهنده بیشتر بودن مواد گوگردی آن در نتیجه اثرات بهمراتب قویتر آن است. مصرف مرتب روزانه حداقل 5-3 گرم سیر برای جلوگیری از بروز بیماریهای قلبی – عروقی لازم است. برای تخفیف بوی دهان متعاقب مصرف سیر میتوان بعد از خوردن آن از گشنیز، جعفری، سیب، برگ كاهوی تازه و یا سكنجبین استفاده كرد. اگر چه اینگونه خواص سیر كه در بالا گفته شده طی صدها و هزارها سال تجربه حیات بشری، آزموده و به اثبات رسیده است، ولی در مراكز پژوهشی دانشگاهی معتبر و بزرگ دنیا در 50 سال اخیر، بسیاری از این خواص بهروشهای مدرن به بوته آزمایش و پژوهش گذاشته شده و مهر تایید گرفتهاند.
در همین راستا ما نیز به اتفاق گروه همكار در مطالعات تجربی خود در دانشگاه پزشكی تهران تعداد زیادی از خواص قلبی- عروقی، ضدمیكروبی، ویروسی، قارچی، ضدسرطانی، ضدرماتیسمی، پوستی و… در قالب پژوهشهای آزمایشگاهی، حیوانی و انسانی آنرا آزموده و ادعاهای منابع طب سنتی درخصوص گیاه سیر را به اثبات رساندهایم.
البته میتوان گفت در زمان اعلام همهگیریهای اینچنینی در جهان كه امكان در اختیارگذاری مقادیر زیادی داروی تولیدی پیشگیری و درمانكننده برای خیل بزرگ جمعیت جهانی آن هم در مدت كوتاه عملا میسر نیست، میتوان با مراجعه به ذخایر دانش كهن كه حاصل تجربیات گرانقدر بشری طی قرون و اعصار است و توصیه آن از طریق رسانهها از بعد فاجعه آمیز اینگونه رخدادها كاست.
لازم به ذكر است از دیگر فرآوردههای طبیعی مؤثر در بیماری آنفلوانزا، گیاهان آویشن و زنجبیل و دارچین و نیز عسل طبیعی است