چه رژیم هایی به پوست و موی شما آسیب می زند ؟

رژيم‌ها‌ي سختی كه موجب كاهش سريع وزن مي‌شوند براي سلامت مضر هستند؛ براي كاهش وزن عجله نكنيد، در اكثر موارد افراد چاق و با وزن خيلي بالا تصور مي‌كنند با پيروي از رژيم لاغري بايد به سرعت و به مقدار خيلي زياد وزن اضافي را از دست بدهند؛ اين باور به هيچ وجه صحيح نيست. كاهش شديد وزن مضرات بسيار زيادي دارد و در اينجا ما بيشتر قصد داريم درمورد مشكلاتي صحبت كنيم كه براي پوست و مو و ناخن‌ها پيش مي‌آيد؛ 3 عنصري كه هر 3 به‌شدت در زيبايي شما تاثيرگذار هستند و مسلما هيچ كس بهتر از يك پزشك متخصص پوست و مو نمي‌تواند براي شما توضيح دهد كه چگونه رژيم‌هاي سخت به اين اعضاي مهم آسيب مي‌زنند.

در طول چند سال اخير افراد بسياري از رژيم‌هاي سفت و سختي براي لاغري در كوتاه مدت استفاده مي‌كنند و متاسفانه همكاران تغذيه گاهي اصرار به كم كردن وزن زياد در يك مدت خيلي كوتاه دارند به‌عنوان مثال فردي كه در عرض 2 تا 3 ماه، 20 تا 30 كيلو وزن كم مي‌كند ممكن است از نظر وزني و روي كاغذ به موفقيت قابل توجهي دست پيدا كرده و توانسته ‌باشد در مدت كوتاهي وزن بالايي را كاهش بدهد ولي به‌طور حتم اين فرد دچار مشكلات فراواني خواهد شد از جمله اينكه پوست و مو و ناخن او شديدا تحت‌تاثير قرار مي‌گيرد. توصيه كلي اين است كه هميشه كاهش وزن يك عدد منطقي باشد و از كاهش وزن‌هاي شديد در مدت كوتاه به‌شدت پرهيز شود و بايد حتما در كنار يك متخصص تغذيه با يك متخصص پوست نيز مشورت شود تا از مشكلاتي نظير ريزش‌مو، افتادگي پوست و مشكلات ناخن پيشگيري شود.

وقتي دوران رژيم تمام مي‌شود، فرد به زندگي روزمره خود باز مي‌گردد و دوباره رژيم عادي غذايي خود را پي مي‌گيرد، به‌طور حتم ريزش موهايش متوقف شده و موهايش در عرض 3 تا 6 ماه دوباره شروع به رشد مي‌كنند. همين فاصله 3 تا 6 ماهه مي‌تواند فرد را بسيار از لحاظ روحي آزار دهد چون اينگونه نيست كه موها به سرعت شروع به رشد كنند البته بايد بگويم اين رويش مجدد در حالتي است كه تنها مشكل فرد همان تغذيه بد باشد در كنار اين قضيه علت‌هاي ديگري نيز وجود دارند كه باعث تشديد ريزش مو شده و حتي بعد از اين‌كه فرد رژيمش را قطع مي‌كند هم چنان ريزش ادامه مي‌يابد يا رشد مجدد شروع نمي‌شود تا زماني‌كه آن علت برطرف شود؛ از جمله اين علت‌ها مي‌توان به ارث، كم‌خوني و… اشاره كرد.

هرچند فرد اظهار كند كه رژيم غذايي مصرفي او ميزان كالري لازم بدن او را تامين مي‌كند، با اين حال ميكروعنصرهايي براي رشد مو و لطافت پوست لازم است كه ممكن است در اين رژيم‌هاي غذايي سفت و سخت به بدن نرسند يا به دلايلي در جذبش مشكل ايجاد شده باشد يعني جذبش بسيار كمتر شود، در نتيجه فرد بعد از مدتي به‌رغم اينكه اظهار مي‌كند ميوه و سبزي و ماهي و… به مقدار كافي در رژيمش وجود دارد ولي دچار ريزش موي خيلي شديدي مي‌شود تا حدي كه نگران‌كننده است و مي‌تواند باعث آزار روحي فرد شود. وقتي فرد در مدت كوتاهي وزن زيادي را از دست داده است پوست نمي‌تواند خودش را با آن كاهش چربي زيادي كه زير آن اتفاق مي‌افتد هماهنگ كند در نتيجه پوست ظاهري شل و نيمه چروك پيدا مي‌كند و افتادگي پوست به‌وجود مي‌آيد، به‌طور حتم اين افتادگي‌ها و چروك‌هاي ايجاد شده روي پوست به دليل تغيير سن و آفتاب و پيري نيست بلكه به دليل كم‌شدن زياد چربي است.

يكي از علت‌هاي بسيارشايع ريزش مو به‌خصوص در خانم‌ها كم‌خوني است و وقتي علت كاهش رشد موها يا ريزش آن‌ها كم خوني باشد پزشك درمان كم خوني را با قرص اسيدفوليك، آهن يا ويتامين B12 يا… شروع مي‌كند. در اين صورت شايد چند ماهي طول بكشد تا ذخاير آهن، ويتامين B12 يا اسيدفوليكش پر شده و ريزش قطع شود، اينگونه نيست كه بلافاصله با شروع درمان ريزش از بين برود بلكه حداقل 3 تا 4 ماه بعد از اصلاح كم‌خوني، ريزش مو به حالت طبيعي باز مي‌گردد و اگر بيمار مشكل ديگري نداشته‌ باشد معمولا موها همانند روزهاي اول‌شان مي‌شوند. بعضي از رژيم‌هاي غذايي نادرست مي‌تواند منجر به كم‌خوني شود.

رژيم‌ مي‌تواند باعث سفيدي موها شود؟

تمام كساني كه رژيم‌هاي سخت غذايي مي‌گيرند به‌شدت از كاهش رشد مو و ريزش مو شكايت دارند. موي سالم براي رشد به انواع ويتامين‌ها و عناصر معدني و املاح خوني احتياج دارد. زماني كه برخي افراد به‌منظور لاغر شدن رژيم سخت مي‌گيرند بدن آن‌ها دچار كمبود ويتامين و مواد معدني به‌ويژه آهن مي‌شود كه عامل موثري در كم‌پشت شدن مو است و وقتي فردي دچار ريزش مو شده و به پزشك مراجعه مي‌كند، پزشك حتما از رژيم‌هاي غذايي او سوال خواهد كرد تا درصورت وجود مشكلي در اين حوزه آن را درمان كند. كمبود ويتامين‌ها به‌ويژه گروه B كه در سبزي‌ها، ميوه‌ها و جگر يافت مي‌شود مي‌تواند به ريزش مو كمك كند اما تا به حال ارتباطي بين سفيدشدن موها و رژيم گرفتن مشاهده نشده ‌است، البته گاهي ارتباطات كوچكي بين كم‌خوني يا كم‌كاري يا پركاري تيروئيد با سفيدشدن موها عنوان مي‌شود ولي هيچ كدام چندان ارتباط قوي و محكمي نيستند و اصلي‌ترين علت سفيدي مو ژنتيك است.

افتادگی پوست در جاهایی ایجاد می‌شود كه چربی بافت زیر پوست زیاد است، مثلا در ناحیه گونه، لپ‌‌ها و… خیلی مشخص‌تر و بدتر خواهد بود. معمولا برای جلوگیری از این افتادگی‌ها توصیه می‌شود از كرم‌های سفت‌‌كننده استفاده شود، همچنین كرم‌هایی كه بتوانند كلاژن‌سازی را در پوست تحریك كنند تا میزانی از كم شدن چربی جبران شود و اگر برای‌تان مقدور است رژیم‌تان باید متعادل باشد.مصرف كرم‌های سفت‌كننده بهتر است از همان ابتدا همراه با شروع رژیم آغاز شود ولی به‌طور كلی هر زمان استفاده شود چندان بی‌تاثیر نخواهد بود اما اگر بعد از مدتی ببینیم، استفاده از این كرم‌ها چندان تاثیر و فایده‌ای ندارد، می‌توان از روش‌های دیگری چون بوتاكس، لیزر، تزریق ژل یا چربی یا جراحی و… برای جایگزین كردن بافت از دست رفته در یك نقطه خاص استفاده كرد.

ناخن یكی از عناصر پوست است كه سلامت آن شدیدا وابسته به تغذیه است و كمبود عناصری مثل روی، بیوتین و آهن باعث به‌وجود آمدن مشكلات ناخنی مثل شكننده شدن و كاهش رشد آن می‌شود. افرادی كه رژیم‌های غذایی سفت و سخت می‌گیرند به تدریج دچار شكنندگی، افتادگی و بد رشد كردن ناخن می‌شوند. در این رژیم‌ها چون ممكن است بدن در جذب بعضی از مواد مهم دچار مشكل شود امكان دارد ناخن‌ها براق بودن خود را از دست بدهند و در نتیجه ناخن ها كدرو رشد آن‌ها كند ‌شود (رشد استاندارد ناخن 1/0 میلی‌متر در روز است) و در مسائل دفاعی ناخن‌ها نیز مشكل ایجاد شود بنابراین هم در زیبایی ناخن‌ها تاثیر دارد و هم در سلامت آن‌ها.

بعد از رژيم‌هاي غذايي سخت گاهي روي پوست چروك‌هايي ايجاد مي‌شود كه ما به آن‌ها نام چروك‌هاي كاذب مي‌دهيم و علت آن چيزي نيست جز كم شدن بافت چربي زير پوست. احتمالا بسيار در اطراف‌تان دیده‌اید، فردی كه با یك رژیم سخت لاغر شده است زیر چشمانش چروك به‌وجود می‌آید. این چروك‌ها به دلیل كم شدن ماده كلاژن، بافت الاستین و عناصر دیگر زیر پوست نیست بلكه به خاطر از دست رفتن چربی‌های زیر پوست است بنابراین وقتی چربی‌های زیر پوست به حالت طبیعی بازگردند این چروك‌ها تا حد زیادی از بین می‌روند. اگر می‌خواهید دچار این حالت و چروك‌ها نشوید باید یك رژیم متعادل بگیرید یعنی اگر فرض كنیم كه مثلا 100 واحد چربی زیر چشم وجود دارد، اگر50 واحد از این چربی از بین برود چروك ایجاد نمی‌شود ولی اگر 51 واحد چربی از بین برود روی پوست چروك ایجاد می‌شود. پس باید رژیم‌های غذایی به‌گونه‌ای باشند كه این چربی زیر پوست خیلی زیاد كم نشود بنابراین اگر وزن متعادل كم شود، معمولا چروك ایجاد نمی‌شود اما اگر وزن خیلی كم شود چروك ایجاد می‌شود.

باید توجه كرد كه هركدام از اعضای بدن ما به چه موادی نیاز دارند مثلا موها به عنصر روی، آهن، بیوتین، اسیدهای چرب ضروری، مقدار مشخصی آب، مایعات و… احتیاج دارند، بنابراین باید به طریقی به بدن برسند. عناصری هم هستند مثل سلنیوم كه كمیاب است و معمولا در رژیم‌های سخت غذایی وجود ندارد و در نتیجه وقتی به پوست نمی‌رسد، مشكلات خاص خودش را به‌وجود می‌آورد. در یك رژیم متعادل بیشتر مواد وجود دارند. به‌طور كلی كاهش وزن استاندارد از نظر من 2 تا 5/2 كیلوگرم در ماه است.

شاید بتوان گفت خوردن مكمل‌های غذایی نیز در دوران رژیم موثر هستند اما به‌طور حتم كافی نیست چون عناصری وجود دارند كه برای بدن ضروری هستند و در این مكمل‌ها وجود ندارند ولی در بعضی از مواد غذایی وجود دارند. قرار دادن سبزی و میوه نیز در رژیم غذایی می‌تواند بسیار موثر باشد، به‌خصوص این‌كه برخی از میوه‌ها و سبزی‌ها علاوه‌بر قندهای طبیعی، حاوی ویتامین C و ماده‌ای به نام بیوفلاونوئید است كه ضدسرطان بوده در نگهداری و پایداری ساختمان سلولی موثر است و مانع از شل شدن پوست می‌شوند. به‌طور كلی ویتامین‌ها و املاح برای عملكرد صحیح هر یك از اندام‌های بدن از جمله پوست و رشد مو لازم هستند. البته معمولا در كنار رژیم‌های بلندمدت معمولی مكمل‌های غذایی نیز برای بیماران تجویز می‌شود هرچند در این مكمل‌ها همه مواد ضروری وجود ندارد ولی چون فرد رژیمی متعادل دارد برای او كافی است و در نتیجه بدن او آسیبی نمی‌بیند.

كم آب خوردن خشكی پوست ایجاد می‌كند ولی زیاد آب خوردن ضرورتا باعث آبرسانی بیشتر پوست نسبت به كسانی كه كم آب می‌خورند نمی‌شود، یعنی اگر خیلی كم آب بخورید مسلما دچار خشكی پوست می‌شوید ولی اگر بیش‌ازحد استاندارد آب بخورید لزوما پوست‌تان خیلی بهتر نمی‌شود بنابراین نمی‌توان گفت، كسی كه خیلی آب می‌خورد حتما پوست خوبی دارد؛ هیچ رابطه منطقی بین این‌ها وجود ندارد.

برای سلامت پوست به ویتامین های A و E و C املاحی مثل آهن و روی نیاز است. اگر رژیم سنگین باشد، فرد دچار سوءتغذیه می شود. از جمله این عوارض كاهش ویتامین E است كه باعث تیرگی پوست می‌شود زيرا ویتامین E یك آنتی‌اكسیدان است، بر اثر تابش نور آفتاب بر پوست اكسیدان زیادی در پوست ایجاد می‌شود كه این اكسیدان‌ها باعث تخریب سلولی و التهاب می‌شوند. ویتامین C و E به‌عنوان آنتی‌اكسیدان این مواد اكسیدانی را خنثی می‌كنند و اگر این التهاب پوست ادامه پیدا كند تیرگی‌های بعد از التهاب در پوست ایجاد می‌شود و پوست را تیره می‌كند. خود چربی پوست به آن قوام می‌دهد و در نتیجه پوست زیباتر به‌نظر خواهد رسید اما به‌طور مشخص كم شدن چربی باعث كدری پوست نمی‌شود، این كدری به‌صورت ثانویه به‌وجود می‌آید. در رژیم‌های غذایی عناصری در بدن كم شده كه وجود این عناصر باعث خونرسانی بهتر مي‌شوند و در نتیجه كمبود این عناصر منجربه خشكی پوست می‌شود و پوست خشك كدرتر به‌نظر می‌رسد در این حالت می‌توانید از كرم‌های ترتینوئین و اسید میوه استفاده كنید تا دوباره پوستی شفاف پیدا كنید.

بالای 95 درصد عوارض ناشی از رژیم‌ها بازگشت‌پذیرند مگر اینكه رژیم خیلی سفت و سخت باشد كه در این حالت ممكن است بعضی‌ از این عوارض برنگردد. رژیم‌های غذایی اگر كنترل نشده باشند و زیر نظر یك پزشك تغذیه تجویز نشوند، عوارضی همانند چروك های پوستی، افتادگی گونه‌ها و ریزش مو و شوره سر را به‌دنبال خواهند داشت. برای كاهش وزن همیشه باید ورزش را به‌عنوان بهترین راهكار درنظر گرفت چرا كه رژیم غذایی به تنهایی نه تنها مشكل افراد چاق را حل نمی‌كند بلكه عوارضی بر سیستم داخلی بدن ایجاد كرده و علاوه بر آن عوارض مستقیمی بر مو و پوست بر جای خواهد گذاشت. به‌طور كلی رژیم مناسب برای حفظ سلامت پوست و مو، رژیمی است كه برای سلامت كل اندام‌های بدن لازم است چرا كه در چنین رژیمی، فرآیند پیری سلولی كمتر شده و پوست به‌عنوان یكی از اجزای سالم بدن مي‌ماند‌.

بهتر است در دوران كاهش وزن و رژيم از كرم‌هاي سفت‌كننده پوست و لايه‌بردارها؛ كرم‌هاي اسيدهاي ميوه و كرم‌هاي ترتينوئين استفاده كنيد، اين محصولات مي‌توانند تا حد زيادي مشكل افتادگي پوست را كمتر كنند و در نتيجه فرد در دوران رژيم از آسيب‌هاي پوستي تا حدي در امان باشد، همچنين باعث مي‌شوند روي پوست فرد چروك‌هاي كمتري ايجاد شده و پوست شفافيت و زيبايي خود را در اين دوران از دست ندهد.