نوشابه های ورزشی وانرژی زا، نحوه مصرف آنها

هر چند آب مهمترین عنصر هر نوشابه ورزشی است اما به تنهایی برای موفقیت در تمرینات شدید و طولانی کافی نیست نوشابه های ورزشی امروزه بعنوان یکی از بهترین مکمل های ورزشی (Sport Supplements) مورد استفاده قرار میگیرد و میتوانند نیازهای واقعی زمان ورزش را که شامل تأمین آب، الکترولیت ها و مواد قندی است تأمین نماید ضمن اینکه بدلیل طعم و مزه مطلوب نوشیدنی و پذیرش بهتر ورزشکار بعضاً بر آب ترجیح داده میشوند. همچنین پژوهشهای اخیر نشان میدهد که برخی نوشابه های ورزشی تقریباً به همان سرعت آب جذب خون میشوند و میتوانند قابلیت های اجرایی ورزشکاران را به نحو چشمگیری افزایش دهند.

ترکیبات نوشابه های ورزشی:عموماً شامل1- آب 2- انواع کربوهیدراتها شامل گلوکز، فروکتوز، مالتودکسترین و یا ترکیبی از آنها 3- الکترولیت ها شامل سدیم، پتاسیم، فسفر، کلر 4- اسیدهای امینه و نوع زنجیری شاخه دار (BCAA) 5- کافئین 6- گلیسرول 7- ستیراتها 8- الکل 9- ویتامین ها 10- طعم دهنده های مجاز و انواع اسانس ها می باشد.

انتخاب نوشابه ورزشی:مهمترین نکته ای که ورزشکاران باید به آن توجه کنند این است که شاید هیچیک از نوشابه های ورزشی را نتوان بصورت عمومی توصیه و یا مصرف آن را مردود دانست توجه به نوع ورزش و فعالیت و نیازی که در ورزش خاص مطرح شده عامل اصلی انتخاب یک نوشابه ورزشی است

طبقه بندی نوشابه ها:بطور کلی نوشابه هایی که بعنوان Supplementمورد استفاده قرار میگیرند. به انواع ورزشی، انرژی زا و مغذی تقسیم بندی میشوند.

1)نوشابه های ورزشی Sport Drinks:که عمده درصد کربوهیدرات آنها کمتر از 8 درصد بوده و بصورت هیپوتونیک و ایزوتونیک تهیه میشوند.

2)نوشابه های انرژی زا Energy Drinks:بعنوان یکی دیگر از مکمل ها مورد استفاده قرار میگیرند و به لحاظ درصد کربوهیدرات معمولاً بیش از 12- 10% کربوهیدرات را شامل میشوند و برخی از انواع آن حاوی 30- 25% کربوهیدرات نیز میباشند سایر ترکیبات بعضاً مشابه نوشابه های ورزشی است و غالباً به شکل Hypertonicتهیه میگردند.

3)نوشابه مغذی، Nutrient Beverages:که میتواند با درصد کربوهیدرات انتخابی
و الکترولیت های متفاوت مورد تهیه و مصرف قرار گیرد.

زمان بندی مصرف نوشابه های ورزشی:

چنانچه ورزشکاران اطلاع و آگاهی لازم را در مورد زمان مصرف نوشابه های ورزشی و انرژی زا نداشته باشند مصرف آن نه تنها باعث افزایش عملکرد ورزشی نمیشود بلکه بدلیل تغییر مسیر جریان خون از عضلات به دستگاه گوارش باعث افت کارآیی و کاهش عملکرد ورزشی خواهد شد.

زمان مصرف نوشابه های ورزشی که درصد کربوهیدرات آنها کمتر از -108 درصد میباشند قبل از ورزش و در حین ورزش میباشد بررسیهای Clinical Trialنشان داده است که میزان کربوهیدرات 6% علاوه بر سرعت جذب روده ای مناسب، به لحاظ تغییر ذائقه ورزشکاران در حین مسابقات نیز دارای طعم مطلوب و مناسبی است و در نتیجه پذیرش آن توسط ورزشکار نیز مناسب است همچنین زمان مصرف نوشابه های انرژی زا یا Energy Drinksکه معمولاً دارای میزان کربوهیدرات بیش از 10% هستند صرفاً پس از ورزش و فعالیت بدنی است و مصرف نوشابه های انرژی زا قبل از ورزش (به میزان کمتر از یکساعت) باعث شوک قندی یا هیپوگلیسیمی واکنشی (در اثر تحریک ترشح انسولین)، تغییر مسیر جریان خون و بعضاً اختلالات گوارشی شده که نتیجه این فعل و انفعالات احساس ضعف، سرگیجه و بعضاً حالت تهوع میباشد و نتیجه نهایی آن افت عملکرد ورزشی است. در مورد آبمیوه جات نیز با توجه به اینکه درصد قند آنها معمولاً بین 15-10% است در صورت رقیق نشدن میبایست پس از ورزش و فعالیت بدنی مورد استفاده قرار گیرند.

نويسنده:شهزاد محمديان

کارشناس ارشد تغذيه و رژيم درماني

عضو انجمن تغذيه ورزشي استراليا