چرا ما باید از غذاهای تهیه شده از حبوبات نظیر انواع لوبیا، عدس، نخود، ماش و لپه استفاده کنیم؟ حتی بعضی از افرادی که استطاعت خرید گوشت را ندارند نیز ترجیح می دهند که بیشتر از غذاهای تهیه شده از گوشت‌های پُرچرب و غذاهای آماده ی سریع نظیر پیتزا، همبرگر، مرغ های سرخ شده و کباب‌های پُرچرب استفاده کنند، در حالی که از خوراکی های تهیه شده از حبوبات مانند: خوراک لوبیا، عدسی ، انواع آش های سنتی، آب گوشت کم چرب یا خورش های همراه با حبوبات مانند خورش قیمه یا قورمه سبزی در وعده های غذایی خود کمتر مصرف کنند.
شیوع بیماری های غیرواگیر نظیر چاقی ، اختلال چربی های خون، دیابت، پوکی استخوان، پُرفشاری خون و سرطان خون، امروزه در نوجوانان و بزرگسالان افزایش یافته است؛ طوری که بر اساس نتایج به دست آمده از مطالعه ی قند و چربی در تهران، ۱۸درصد از نوجوانان، ۵۷ درصد از مردان و ۶/۶۷ درصد زنان به اضافه وزن یا چاقی مبتلا هستند. همچنین نتایج مرحله ی دوم این مطالعه نیز حاکی از روند رو به افزایش چاقی است که از عوامل خطرساز بیماری های قلبی-عروقی و دیگر بیماری های غیرواگیر می باشد.
بنابراین، داشتن یک برنامه ی غذایی سالم برای پیشگیری از چاقی و دیگر بیماری های غیر واگیر ضروری است. مطالعات متعددی نشان داده‌اند که مصرف حبوبات از بروز بیماری های غیر واگیر مانند چاقی، بیماری های قلبی-عروقی، دیابت و انواع سرطان‌ها پیشگیری می کند. لازم است بدانید پیشرفت این گونه بیماری ها بسیار تدریجی و آرام است و ممکن است حدود ۳۰- ۱۰سال طول بکشد.
حبوبات و کاهش وزن:
مصرف حبوبات به دلیل دارا بودن فیبر زیاد، حجم زیادی از معده را پُر می کند، موجب احساس سیری شده و به کاهش وزن کمک می کند و سبب می شود کمتر غذا بخوریم .به دلیل آن که قند موجود در حبوبات (یعنی انرژی آن) به تدریج آزاد می شود، دیرتر گرسنه می شویم (یعنی احساس سیری طولانی تر)، در حالی که غذاهایی مانند نان های سفید (باگت، لواش و نان های فانتزی)، سیب زمینی، برنج و شکر به سرعت هضم شده و قند یا انرژی موجود در آنها به سرعت آزاد می شود و زودتر گرسنه می شویم.
لازم است بدانیم فیبرها، الیاف گیاهی هستند و در میوه‌ها، سبزی ها و حبوباتی که روزانه مصرف می کنیم به مقدار فراوانی وجود دارند. آنها در بدن انسان انرژی تولید نمی کنند، ولی مصرف آنها موجب عملکرد بهتر دستگاه گوارش می شود. مطالعات نشان داده‌اند که مصرف حبوبات می تواند بر رفتارهای غذایی ما نیز تأثیر بگذارد؛ بدین ترتیب که اگر در یک وعده‌ی غذایی از حبوبات استفاده کنیم، تمایل به انتخاب مصرف غذاهایی داریم که مانند حبوبات انرژی آنها دیرتر آزاد می شود. این امر موجب می شود که در مجموع، برنامه ی غذایی با انرژی کمتر (کم کالری) داشته باشیم؛ در حالی که مصرف غذاهایی که انرژی آنها به سرعت آزاد می شود، مانند نان های سفید، انواع شیرینی و شکر موجب می شود که وعده‌ی غذایی بعدی در زمان کوتاه تری مصرف شود و در این وعده این نوع غذاها انتخاب شده و انرژی زیادتر از نیاز بدن، مصرف شود که می تواند موجب چاقی یا بروز دیابت نوع ۲ شود.
کاهش وزن اضافی و حفظ آن نیز به انتخاب غذاهای غنی از مواد مغذی که موجب احساس سیری شوند، بستگی دارد. در ضمن انرژی کافی فراهم کرده و احساس گرسنگی زود هنگام ایجاد نمی کند. انواع حبوبات گروه غذایی هستند که این خاصیت را داشته و منبع خوب پروتئین، ویتامین ها و مواد معدنی ضروری، کم چربی، کم نمک، بدون کلسترول و سرشار از فیبر بوده و انرژی کمی دارند. هر لیوان حبوبات پخته حاوی ۱۵ گرم فیبر است که بیشتر از نیمی از نیاز روزانه ی انسان به فیبر را بر طرف می کند.
فیبرها در بدن انسان انرژی تولید نمی کنند، ولی کارهای مفیدی انجام می دهند:
– مقدار بالای فیبر موجود در حبوبات، موجب پایین آمدن قند خون در افراد دیابتی می شود.
– همچنین فیبر موجود در حبوبات که از انواع فیبرهای محلول است، موجب کاهش سطح کلسترول خون می شود که یکی از عوامل خطر عمده ی بیماری‌های قلبی- عروقی است.
– فیبر موجود در حبوبات از بروز ناراحتی های گوارشی مثل بواسیر و یبوست پیشگیری می کند.
– جانشینی پروتئین سویا با گوشت قرمز در غذاها می تواند موجب کاهش سطح چربی های خون شود. حبوبات، دارای ترکیبات “سلامتی بخش” نظیر فلاوونوئیدها، تانن، آنتوسیانین، مهارکننده‌های پروتئاز، اسید فیتیک و ساپونین هستند. این ترکیبات جزو مواد مغذی ضروری نیستند، ولی می توانند در پیشگیری از انواع سرطان ها و دیگر بیماری های غیر واگیر موثر باشند.
– با مصرف حبوبات، دریافت فیبر و فولات (یکی از ویتامین‌های گروه B ) افزایش می یابد که در کاهش خطر بیماری قلبی- عروقی موثرند.
