خواص روغنهای گیاهی در طب سنتی بر کسی پوشیده نیست و امروزه استفاده از خواص روغن های گیاهی برای درمان و تسکین بسیاری از بیماریها بسیار توصیه می‌شود. روغن گیاهی چربی حاصل از دانه ها و یا سایر قسمتهای گیاهان مانند بذر یا برگ آن‌ها هستند.
روغن سویا، روغن کلزا و کره کاکائو نمونه‌هایی از چربی‌های دانه گیاهان هستند. روغن زیتون، روغن نخل و روغن سبوس برنج نمونه‌ای از چربی‌های بدست آمده از سایر قسمتهای گیاهان هستند. با ما همراه باشید تا در مورد این روغن‌ها بیشتر بدانیم یا برای مثال بدونیم، روغن خراطین برای چی خوبه یا روغن بنفشه برای چی خوبه؟
روغن گردو
خواص گردو بیشمار است و خواص داروئی گردو کمتر شناخته شده است، روغن گردو در طب سنتی ایرانی عمدتاً مصرف موضعی دارد و بهترین شیوه مصرف آن به صورت استعمال خارجی بر روی اندام‌های مختلف بدن و حتی در برخی موارد چکاندن آن در بینی می‌باشد.
این روغن برای دردهای مفصلی ناشی از سردی بسیار مناسب است. طبع روغن گردو و طبع گردو گرم و خشک است، طبع روغن گردو گرم است و درجه داروئی این روغن در درجه دوم است لذا مصرف طولانی مدت آن منعی ندارد اما به دلیل گرمی زیادی که روغن گردو دارد برای افراد گرم مزاج ایجاد مشکل می‌کند.
روغن تخم خربزه
خربزه یکی از بهترین میوه‌های تابستانی است که درشت، آبدار و خوشمزه است و جزو صیفی‌جات به‌شمار می‌آید و از نظر تغذیه‌ای محصولی ارزشمند است. تمام قسمتهای خربزه اعم از گوشت، تخم و پوست آن قابل استفاده است و هرکدام از قسمتهای خربزه خاصیت ویژه‌ای دارند.
خواص عمومی خربزه آن است که پاک کننده و لطیف کننده و سریع النفوذ است و بدن را تر نگه می‌دارد و چاق می‌کند. همچنین گرفتگی‌های مجاری را باز و برای استسقا و یرقان مفید است. طبیعت، مزاج یا طبع خربزه شیرین، در اواسط درجه دوم، گرم و تر است.
طبع روغن تخم نیز گرم و تر است. این روغن جالی است یعنی جلا دهنده است لذا برای تقویت و روشن کردن پوست روغن بسیار خوبی است. برای همین تدهین یا روغن مالی پوست با روغن تخم خربزه روشن کننده، پاک‌کننده و جلادهنده پوست، خصوصا پوست صورت است.
روغن تخم ریحان
ریحان با نام علمی Ocimum basilicum گیاهی یک‌ساله از تیرهٔ نعناعیان است که آن را در فارسی «شاهِسپَرَم» و «شاهسپرغم» و نازبو نیز گفته‌اند، برگ‌های معطر این گیاه را خام می‌خورند، اغلب تخم ریحان با تخم شربتی و دانهٔ چیا اشتباه گرفته می‌شود، در حالی که این سه متفاوت از یک دیگرند و هر کدام خاصیت جداگانه‌ای دارند.
تنها شباهت تخم ریحان با دانه چیا و تخم شربتی لعاب‌دار شدن هر سه است.
این روغن یکی از بهترین روغنهای گیاهی در طب سنتی است. روغن تخم ریحان منوم است، یعنی خاصیت خواب آوری دارد. این روغن مفتح سده‌های دماغی است یعنی بازکننده‌ی گرفتگی‌های مغز است. روغن تخم ریحان در سردردهای ناشی از گرمی در گرم مزاجان بسیار مفید است، همچنین این روغن مسکن و تسکین دهنده‌ی دردها است.
روغن شاهدانه
روغن شاهدانه خالص به عنوان یکی از پرفایده‌ترین روغنهای گیاهی در طب سنتی است که از قدیم و الایام برای اندام‌های بدن و اعصاب تاثیرات فراوانی داشته، معروف بوده است. ترکیبات موجود در روغن گیاه شاهدانه موجب شادابی، جوان سازی و زیبایی پوست و مو شده و روند پیری پوست را کاهش می‌دهد.
روغن سیاهدانه
شونیز، شونوز یا سیاهدانه که در عربی حبه السودا و به یونانی سنو و به هندی کلونجی گویند. تخم گیاهی است شبیه به رازیانه که قوت آن تا هفت سال باقی می‌ماند. سیاهدانه گرم کننده و خشک کننده رطوبات است و منضج و مقطع اخلاط، مدر شیر و بول و حیض و تریاق سموم بارده است.
مزاج یا طبع سیاهدانه از دیدگاه طب سنتی ایران گرم و خشک است. طبع روغن سیاهدانه نیز گرم و خشک است و روغن سیاه دانه سستی اعصاب را بهبود می‌بخشد و در درمان دردهای مفاصل که ناشی از سردی باشند مورد استفاده قرار می گیرد.
روغن گل بنفشه
روغن گل بنفشه به انگلیسی Violet oil نام دارد، روغن گل بنفشه برای تمام پوست بدن، به خصوص پوست صورت فواید زیادی دارد درضمن این روغن بهترین روغن گیاهی برای پوست خشک است و به نوعی روغن گیاهی آبرسان پوست قلمداد می‌شود.
طبع روغن بنفشه اصل سرد و تر است و خواص و فواید بیشماری دارد و برای رفع خارش، حرارت اضافی بدن، خشکی مغز و رفع بیخوابی تاثیرات بی بدیلی دارد. مالیدن روغن بنفشه بر ملاج، پشت گوش‌ها و پیشانی به رفع بیخوابی کمک می‌کند. همچنین مالیدن روغن بنفشه بر روی سر در درمان حزاز یا شوره سر که ناشی از خشکی باشد بسیار مفید است.
از دیدگاه طب سنتی ایرانی اصلی‌ترین علت بیخوابی سوء مزاج دماغ یا مغز است، روغن بنفشه می‌تواند به عنوان یک داروی مکمل در درمان بیخوابی مفید واقع شود. همچنین خواص روغن بنفشه برای پوست هم ثابت شده است، روغن گل بنفشه برای مرطوب کردن پوست و طراوت بخشی به آن تاثیر چشمگیری دارد.
روغن زنجبیل
زنجبیل یک گیاه اصالتاً چینی و هندی است و از زمان‌های دور به طرق مختلف مصرف می‌شده و هنوز هم درطب سنتی ایران، هند و چین نقش مهمی را ایفا می‌کند. طبع زنجبیل گرم و خشک است.
زنجبیل به دلیل طبیعت یا مزاج گرم و خشکی که دارد، نوعی خاصیت گرما بخشی دارد و به درمان بسیاری از بیماریها ناشی از سردی و رطوبت کمک می‌کند. در طب سنتی ایرانی فرآورده‌های مختلفی از ریشه تازه یا خشک این گیاه به دست می‌آید.
یکی از این فرآورده‌ها روغن زنجیل است که در زبان انگلیسی Ginger Oil نام دارد که از نظر مکتب طب سنتی روغن زنجبیل نیز طبیعت و مزاج گرم و خشکی دارد و برای سرماخوردگی و آنفولانزا، درد و ناراحتی‌های مفصلی، آرتروز و جریان ضعیف خون و افزایش میل جنسی در سردمزاجان بسیار مناسب است.
روغن قسط
روغن قُسط در فارسی با نام کوشنه و در هندی به نام کت معروف است، گیاه قسط در طب سنتی سه نوع دارد، نوع اول شیرین و سفید و مایل به زردی و سبک با عطریت که قسط بحری می‌گویند. نوع دوم تلخ و مایل به سیاهی است و مغز آن مایل به زردی و سبک و عطریت آن کم است یعنی کم بو است که به نام قسط هندی معروف است.
نوع سوم مایل به سرخی و سنگین و در وزن شبیه به چوب شمشاد و خوش‌بوی و بی‌تلخی و این نوع سمی و کشنده است. قسط از جمله ادویه ارزشمند و پر منفعت است، که طبع یا طبیعت آن گرم و خشک است. این گیاه مقوی اعضای رئیسه، اعصاب و قوای جنسی است و دفع کننده امراض ناشی از سردی است و جذب کننده خون و سایر اخلاط به سمت پوست است.
روغن قسط در بهبود عرق النسا یا همان درد سیاتیک بسیار مفید است، این روغن گیاهی در تحلیل ریاح و تقویت معده و کبد و کلیه و مثانه نفع بسیار دارد، همچنین روغن قُسط یا روغن کوشنه یکی از بهترین روغنهای گیاهی برای بهبود درد مفاصل، خصوصا درد زانو است، از خواص منحصر به فرد دیگر روغن قسط دفع سردردهای کهنه ناشی از سردی است، روغن قسط یکی داروهای کمیاب در طب سنتی است که خواص و فواید بیشماری دارد.
روغن مورد
مورد یا مورت نام یک سرده از تیره موردیان است، مورد از جمله گیاهان نادری است که به شکل گونه خاصی در مناطق محدودی در ایران و دنیا وجود دارد. در نوشته‌های بقراط گیاه مورد جایگاهی ویژه دارد.
در یونان قدیم سنبل عشق و زیبایی به عظمت بود ورومیان عقیده داشتند که هرکس چای مورد بنوشد در نزد معشوقه زیبا جلوه می‌کند و جلوی خانه‌های خود مورد می‌پاشیدند تا این که عشق همیشه در خانه هایشان باشد.
به نظر اکثر متخصصین بهترین روغن برای پرپشت شدن مو روغن مورد است، خواص مورد به حدی است که حتی ریزش ابرو و مژه را نیز متوقف می‌کند، همچنین افرادی كه ریزش مو دارند معمولا پوست سرشان ملتهب است و با استفاده از روغن مورد می‌توانند این التهاب را کاهش دهند.
خواص روغن آرگان
اَرقان یا آرگان با نام علمی Argania spinosa گونه‌ای درخت بومی در جنوب غربی کشور مراکش است. آرگان ۸ تا ۱۰ متر بلند می‌شود و ۱۵۰ تا ۲۰۰ سال عمر می‌کند، شهرت این درخت به خاطر روغن میوه آن است. میوه‌ی آرگان دارای یک بذر کوچک و روغنی است. و بذر درخت آرگان از دل همین میوه به دست می‌آید.
روغن آرگان به عنوان یک مرطوب کننده طبیعی عمل می کند و چین و چروک پوست را کاهش داده و برای جوان سازی پوست صورت مفید است، در کل فواید و خواص روغن آرگان برای پوست بی مثال است. این روغن گیاهی سرشار از آنتی اکسیدان است که چربی پوست و التهاب را کنترل کرده و در بهبود آکنه و جوش صورت بسیار نافع است.
روغن آرگان حاوی مقادیر بالای ویتامین E است لذا الاستیسیته پوست را افزایش داده و می‌تواند برای پیشگیری و درمان ترک پوستی بارداری در زنان باردار استفاده شود. دیگر خاصیت روغن آرگان وجود ترکیباتی است که می‌توانند پوست را در برابر اشعه ماورا بنفش خورشید محافظت کنند و از پیری و سرطان پوست جلوگیری کند.
روغن نارگیل
نارگیل ثمر درختى است که در اكثر بنادر و سواحل درياى هند يافت مى‌شود. طبع نارگیل از نظر طب سنتی ایرانی گرم و خشک است.
روغن نارگیل را به دو روش تهیه می‌کنند. در روش اول مغز نارگیل را كوبيده و می‌جوشانند و از آن روغن استخراج مى‌نمايند، روغن نارگیل به دست آمده از این روش جهت تقويت فهم و تقویت کلیه و رفع درد مثانه و تحليل رياح آن و خارج کردن ديدان انواع کردم روده و حب القرع یا کرم کدو که بیشتر در روده اعور و قولون ساکن است بی نظیر است. همچنین برای بهبود درد كمر و تحريك قوای جنسی مفيد است.
روغن نارگیل تازه جهت آشاميدن و روغن نارگیل كهنۀ برای روغن مالی نفع دارد.
در روش دوم، مغز تازۀ نارگیل را كوبيده و يا با وسیله‌ای آهنی خراشيده با آب گرم مخلوط نموده و صاف می‌کنند و در جاى بسيار سرد می‌گذارند تا چربی آن بالا بیاید و منجمد شود. سپس روغن تشکیل شده روی آب را جدا می‌کنند. روغن نارگیلی که از این روش تهیه می‌شود، بسیار لطیف است و برای سرد مزاجان و مرطوبين از روغن گاو و روغن گوسفند بهتر است و بسیار خوش طعم و خوش ذايقه است.
