كنجد خواص درمانی چشمگیری دارد. منبع غنی اسید آمینه كنجد رشد تومورها را متوقف می كند و به رفع مسمومیت كبد و كلیه ها و بهبود سیستم ایمنی بدن كمك می كند.
روغن کنجد بیش از ۲ هزار و ۵۰۰ سال است که در آشپزی مورد استفاده قرار می گیرد.
کنجد منبع غذایی بسیار با ارزشی است. علاوه بر این که منبع خیلی خوبی از منگنز و مس است. از نظر کلسیم، منیزیم، آهن، فسفر، ویتامین B1 ، روی و فیبرهای غذایی نیز منبع ارزشمندی به شمار می رود.
كنجد گياهي است يكساله با ارتفاع حدود يك متر كه قسمت انتهايي آن پوشيده از كرك است.
برگ‌هاي آن بيضي، باريك و نوك تيز است. گل‌هاي آن به رنگ سفيد يا قرمز به طور تك تك در كناره برگ‌هاي قسمت نوك ساقه ظاهر مي‌شود. ميوه اين گياه به صورت كپسول و محتوي دانه‌هاي كوچك و مسطح و بيضي شكل است كه دانه كنجد ناميده مي‌شود و قسمت مورد استفاده اين گياه مي‌باشد.
وطن اصلي اين گياه كشور هند است كه از آن‌جا به نقاط ديگر دنيا راه يافته است. در حال حاضر چين بزرگترين توليد كننده كنجد در دنيا مي‌باشد.
كنجد از قديمي‌ترين چاشني‌هاي شناخته شده‌اي است كه قدمت آن به 1600 سال پيش از ميلاد مسيح برمي‌گردد.
نام علمي كنجد “Sesamun indicum” است.
كنجد از دانه‌هاي روغني با ارزش است كه در طول سال قابل دسترسي است و معمولا به سه رنگ سفيد، قهوه‌اي و سياه وجود دارد كه نوع سياه آن روغن بيشتري دارد اما طعم نوع سفيد آن بهتر است.
نجد یکی از قدیمی ترین گیاهان زراعی روغنی جهان است و از زمان های قدیم در ایران کشت می شود و زمانی از صادرات مهم کشور به شمار می رفت. کشت کنجد در مناطق گرمسیری کشور مانند استان های خوزستان، سیستان و بلوچستان، جیرفت و فارس متداول است و در استان مازندران هم به دلیل تنوع کشت، کنجد به صورت زراعت اصلی در بهار و یا به صورت کشت مخلوط همراه با پنبه در بهار و همچنین به عنوان کشت دوم بعد از برداشت غلات بسیار مورد توجه کشاورزان منطقه می باشد و از سوی دیگر کاربرد روزافزون روغن استحصالی از این گیاه در صنعت موجب افزایش تقاضا جهت افزایش سطح زیرکشت آن می باشد
مصرف اصلی دانه کنجد در تهیه ی حلوا و شیرینی پزی است. روغن کنجد برای طبخ مواد خوراکی مختلف، در تهیه ی عطرها و به عنوان حلال در داروسازی مصرف می شود.
کنجد گیاهی گرمادوست و روز کوتاه است و به هوای گرم و نور فراوان احتیاج داشته و به حرارت پایین حساس است. با این حال، هوای بسیار گرم بیش از ۴۰ درجه سانتی گراد موجب نقصان تشکیل کپسول ها می شود و در واقع حرارت مطلوب رشد کنجد حدود ۲۷ درجه سانتی گراد است. تولید کنجد در نواحی با حداقل ۱۵۰ روز بدون یخبندان امکان پذیر است. این گیاه اساسا یک محصول خاص مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری تلقی می شود. کنجد معمولا در مناطقی با ارتفاع کمتر از ۱۰۰۰ متر از سطح دریا می روید، هر چند که برخی از انواع آن ممکن است در ارتفاعات بالاتر نیز قادر به رشد باشند. کنجد به عنوان یک محصول مقاوم به خشکی و گرما شناخته شده است و لیکن برای تولید و عملکرد بالا به رطوبت احتیاج دارد. به زیادی رطوبت خاک و عدم تهویه نسبتا حساس است و به همین جهت کنترل آبیاری کنجد ضرورت دارد. کنجد مقاوم به خشکی است. در انواع خاک ها رشد می کند مشروط بر آنکه از نظر تهویه و زهکشی محدودیتی وجود نداشته باشد. با این حال خاک های دارای بافت متوسط را ترجیح می دهد. کنجد به شوری خاک غیرمقاوم است و اسیدیته خنثی را ترجیح می دهد.
هر چند که گیاه کنجد به عنوان یک گیاه مقاوم به خشکی و گرما شناخته شده می باشد با این وجود برای تولید و عملکرد بیشتر نیازمند رطوبت است، بنابراین در صورت مشاهده تشنگی گیاه باید به نسبت به انجام آبیاری حتی الامکان در هنگام شب اقدام نمود. البته آبیاری بیش از اندازه و پی در پی نیز برای کنجد زیان آور است، به دلیل آن که موجب شدت یافتن بیماری بوته میری و پوسیدگی ذغالی در این گیاه می گردد.
ترکیبات شیمیایی
کنجد دارای پروتئین ، ویتامین های B , D , E , F1 و لسیتین (LECITHIN) می باشد . مقدار روغن آن در حدود ۵۰% است. روغن کنجد مرکب از حدود ۷۰% اسیدهای چرب اشباع نشده مانند لینولئیک اسید ،اولئیک اسید و مقداری اسیدهای چرب اشباع شده مانند اسید پالمتیک و آراشیدیک اسید می باشد .
روغن کنجد یکی از روغن های اشباع نشده و مفید برای بدن است که در آمریکای شمالی و کانادا به مقدار زیاد مصرف می شود ، زیرا این روغن نه تنها کلسترول خون را افزایش نمی دهد، بلکه آن را کاهش نیز می دهد .
برای تهیه روغن کنجد معمولا دانه ها را می شویند تا رنگ روی آن از بین برود. سپس دانه ها را آسیاب کرده و در آب می ریزند تا پوست آنها روی آب بیاید . بعد از گرفتن پوست، دانه ها را خشک کرده و در آب جوش می ریزند و خمیر می کنند . این خمیر را تحت فشار قرار داده تا روغن آن جدا شود . این روغن را روغن سرد می نامند و از تفاله باقیمانده تحت اثر فشار و گرما روغنی بدست می آید که به نام روغن گرم معروف است که البته ارزش غذایی روغن سرد را ندارد .
تفاله باقیمانده از این مرحله را معمولا برای علوفه دام ها به کار می برند . خصوصاً این تفاله از نظر داشتن مواد پروتئینی ، غذای خوبی برای گاوهای شیرده است .
اگر می خواهید از روغن کنجد استفاده کنید دقت کنید که روغن سرد باشد که به نام FIRST COLD PRESSED”” معروف است ، زیرا در اثر حرارت دادن، روغن کنجد خواص خود را از دست می دهند .
من «كنجد» هستم!
خستگي فكري را كاهش ميدهم. براي رفع سوزش معده، مرا با نبات بكوبيد و ميل كنيد. قدرت سازندگي من به اندازه گوشت است. از ريشه من براي سياهي و بلند شدن مو استفاده بريد…
اسم من كنجد است، به من جلجلان هم ميگويند و عربي من سمسم مي‌باشد. من از دانه‌هاي روغني هستم كه از قديم الايام مورد توجه بوده و كشت شدهام. من داراي بيش از دويست نژاد من را براي كاشتن انتخاب كردهاند. دانه‌هاي من به رنگهاي سفيد، سياه، حنايي و قهوه‌اي مي‌باشد، روغن دانه‌هاي من كمتر تند مي‌شود، علاوه بقر تغذيه در صنعت ننيز از آن استفاده مي‌شود. روغن دانه‌هاي من حتي در زمستان هم منجمد نميشود. قسمت مورد استفاده دانه من ارده و روغن من است، دانه‌هاي مرا روي نان و بعضي از شيرينيها ميباشند تا ارزش غذايي آنها را بالا ببرد. در مصارف درماني هم ميتوان از روغن من به جاي روغن كرچك اسبفاده كرد. روغن من روي خمول (پرزها) به زخم معده و كساني كه معدهاي حساس دارند، ارزش زيادي دارد. دانه‌هاي من تقريبا فاقد قند است، ولي تا بخواهيد داراي انواع مواد سفيده است و تاكنون بيش از 24 ماده سفيدهاي در آن كشف شده است. به اين جهت قدرت سازندگي و نوسازي آن زياد بوده، و ميتوان آن را گوشت گياهي لقب داد. بهترين غذا براي ورزشكاران و كساني است كه داراي كارهاي فكري ميباشند. اگر هنگام خواندن كتاب احساس خستگي شما برطرف شده و دوباره ميل به خواندن كتاب و مطالعه پيدا نماييد و همچنين دانشجويان و دانشآموزان ميتوانند در شبهاي امتحان از اين اكسير بسيار مفيد استفاده نمايند. من سينه و گلو را نرم ميكنم، معده و رودهها را روغن ميزنم، خوردن دانه‌هاي من پادزهر نيش مار و عقرب است. شيره كوبيده من با نبات جهت رفع سوزش معده و جلوگيري از اثرات سوء ترشي معده تجويز مي‌شود. خوردن پنج گرم دانه من با پنج گرم مغز گردو جهت قطع خون بواسير توصيه شده است. خوردن آب پخته من با نخود بازكنندهي عادت ماهانه زنان است. دانه‌هاي بو داده من زودتر هضم ميشوند. ضماد دانه من فرو برنده آماس و نرم كننده پوست بدن و از بين برنده آثار سياهي پوست و سختي عصب و درمان سوختگي آتش است و بعد از سوختگي مانع تاول زدن و مسكن سوزش آن است. ماليدن آب برگ گياه من باعث درازي و سياهي مو مي‌باشد. چون ريشه مرا در آب بجوشانند و سر مو را با آن بشويند، بباعث درازي و سياه شدن مو شده و مو خوره و شوره را از بين مي‌برد.
ارده
من كنجد مقشر نرم ساييده هستم كه در كتب طبي قديم از من به نام رهشي ياد شده است. در ايران با من نوعي حلوا درست ميكنند كه به نام «حلوا ارده» معروف است، سابقا مرا با شيره مخلوط كرده به نام ارده شيره ميخوردند، و يكي از شعراي قديم در وصف ارده شيره ديواني دارد. من مجموعهاي از مواد سفيدهاي مخلوط با روغن هستم، من جزو غذاهاي مقوي بوده و اشتها را كم ميكنم و نرم كننده صلابت ظاهري و باطني هستم. در صنعت بيسكويت سازي روغن مرا گرفته آرد آن را جهتتر شدن به بيسكويت ميزنند.
روغن كنجد
من دير فاسد ميشوم، و در زمستان هم منجمد نميگردم، انواع دست اول و مرغوب من به مصارف تغذيه ميرسد. چهل تا شصت گرم من معده را نرم مي‌كند و از روغن زيتون ميباشم. در صنعت از انواع فشار دوم من براي ساختن بريانتين و صابونهاي مختلف استفاده ميكنند. اگر مرا با زرده تخم مرغ مخلوط كرده، روي ورمهاي جلدي و ورم پلك بيندازند، آنها را ميبرم، ماليدن من در روي زخم سوختگي مفيد مي‌باشد.
كنجد در درمان بی خوابی موثر بوده، خاصیت ضد ورم مفاصل و رماتیسم و همجنین خاصیت ضدسرطان دارد. دانه های كنجد حاوی مواد چربی، آنتی اكسیدان ها، روغن كنجد، مواد پروتئینی، اسید آمینه، سلولز، مواد معدنی و كلسیم است و بدین ترتیب دانه های كنجد بسیار مغذی و مقدار بسیار پرارزشی انرژی دارند.
خواص درمانی كنجد :
كنجد خواص درمانی چشمگیری دارد. منبع غنی اسید آمینه كنجد رشد تومورها را متوقف می كند و به رفع مسمومیت كبد و كلیه ها و بهبود سیستم ایمنی بدن كمك می كند.
كنجد در درمان بی خوابی موثر بوده، خاصیت ضد ورم مفاصل و رماتیسم و همجنین خاصیت ضدسرطان دارد. خواص ضد قارچ و ضد باكتری از دیگر تأثیرات آن است.
روغن كنجد در جلوگیری از فساد دندان كاربرد دارد. همچنین در درمان التهاب و تورم لثه مفید است. برگ های كنجد سرشار از مواد لعابی هستند كه در گذشته با دیگر گیاهان برای درمان اسهال خونی و وبا به كار برده می شدند.
آرد كنجد سرشار از اسید آمینه است و 3 برابر شیر كلسیم دارد. آرد كنجد یا كنجد به خوبی در سالادها، خوراك های مرغ یا گوشت و سبزیجات پخته شده به كار رفته و همچنین در معطر ساختن پنیر، سالادهای تخم مرغ، سس هایی كه اساس آن كره یا نان معطر هست كاربرد دارد.
كنجد معدن مواد معدنی قابل جذب است و دارای ؛ منیزیم، كلسیم، آهن، سیلیس، آلومینیوم، كروم، مس، نیكل، سدیم و چندین فلز و شبه فلز دیگر است. اثر كنجد بیشتر در اثر داشتن ویتامین های زیاد آن است بویژه ویتامین های ب و ویتامین های ف كه فراوان دارد.
كنجد تقریبا بیشتر مواد مورد ساختمان بدن را داراست. لذا یك غذای قیمتی و پر ارزش برای انسان است كه دارای خواص گوشت است ولی ضرر آن را ندارد .
كنجد قوت ، جوانی ، تعادل زندگانی و صحت را به انسان می بخشد. اثر آن در تعویض سلول های كهنه ی بدن بسیار سریع است و در تسهیل تفكر عمل آن قابل تحسین است و در رفع آلامی مانند: سرطان ، سل ، كم خونی بی نظیر است .
کنجد منبع غذایی بسیار با ارزشی است. علاوه بر این که منبع خیلی خوبی از منگنز و مس است. از نظر کلسیم، منیزیم، آهن، فسفر، ویتامین B1 ، روی و فیبرهای غذایی نیز منبع ارزشمندی به شمار می رود.
فیبرهای غذایی موجود در کنجد اثرات بسیار مفیدی دارند که شامل موارد زیر است:
– کاهش کلسترول خون در انسان
– حفاظت سلول های کبدی در مقابل آسیب های اکسیداتیو
– پیشگیری از فشارخون بالا در تحقیقاتی که بر روی حیوانات آزمایشگاهی انجام شده است.
– افزایش ذخیره ی ویتامین E در حیوانات
املاح معدنی مفید موجود در کنجد
کنجد منبع بسیار خوبی از مس، کلسیم، منیزیم و روی است. تنها یک چهارم لیوان از آن، قابلیت تامین 4/70 درصد مس، 6/31 درصد منیزیم و 1/35 درصد از کلسیم مورد نیاز روزانه را دارد.
مس: کاهش دردهای آرتریت روماتوئید
مس به دلیل حضور در بسیاری از سیستم های آنزیمی ضد التهابی و آنتی اکسیدانی ، نقش مهمی در کاهش درد و رفع التهاب در بیماری های آرتریت روماتوئید دارد.
علاوه بر آن در فعالیت نوعی آنزیم موثر است که برای اتصال کلاژن و الاستین مورد نیاز است. کلاژن و الاستین در ساختار، قدرت و قابلیت ارتجاع رگ های خونی، استخوان ها و مفاصل مهم هستند.
منیزیم: سلامت عروق خونی و دستگاه تنفسی
همچنان که ذکر شد کنجد منبع خوبی از منیزیم است. اثرات مفید منیزیم به شرح زیر است:
– کاهش اسپاسم راه های هوایی در بیماری آسم
– کاهش فشار خون بالا (فشار خون بالا از عوامل موثر حمله های قلبی ، سکته ها و بیماری های قلبی در افراد دیابتی است.)
– پیشگیری از اسپاسم نوعی عروق خونی که در پیدایش حملات میگرن نقش دارند.
– ایجاد خواب طبیعی در زنانی که از عوارض یائسگی رنج می برند.
کلسیم: پیشگیری از سرطان روده، پوکی استخوان و میگرن
کلسیم از املاح معدنی مهم موجود در کنجد است. در مطالعاتی که اخیراً انجام شده است نقش موثر کلسیم در موارد زیر به اثبات رسیده است:
– حفاظت از سلول های روده در مقابل مواد شیمیایی سرطان زا
– پیشگیری از کاهش توده ی استخوانی که در یائسگی یا بیماری های خاصی مانند آرتریت روماتوئید مشاهده می شود.
– پیشگیری از سردردهای میگرنی
روی: حفظ سلامت استخوان ها
به دلیل تاثیر روی در چگالی املاح معدنی استخوان، به مردان سالمند توصیه می شود غذاهای غنی از “روی” را به طور مرتب در برنامه های غذایی خود بگنجانند.
گرچه تصور بر این است که پوکی استخوان اغلب گریبان گیر زنان سالمند می شود، اما حقیقت این است که مردان سالمند نیز در معرض پوکی استخوان قرار دارند.
تقریبا 30 درصد شکستگی های استخوان لگن در مردان اتفاق می افتد و از هر 8 مرد بالای 50 سال یک نفر شکستگی ناشی از پوکی استخوان را تجربه می کند.
در مطالعه ای که بر روی 396 مرد در گسترده ی سنی 45 تا 99 سال انجام شد، مشخص شد که بین دریافت کم روی و کمبود املاح معدنی در بدن، با بروز پوکی استخوان در ناحیه ی لگن و ستون فقرات ارتباط واضحی وجود دارد.
فیتواسترول ها: کاهش کلسترول خون
فیتواسترول های ترکیباتی هستند که در گیاهان یافت می شوند و ساختمان شیمیایی مشابهی با کلسترول دارند. با دریافت میزان مناسبی از فیتواسترول ها، میزان کلسترول خون کاهش می یابد، پاسخ ایمنی تقویت می شود و خطر بروز سرطان های خاص کاهش می یابد.
امروزه به دلیل خواص مهم فیتواسترول ها، اقدام به استخراج آن ها از دانه های سویا، ذرت و گیاهان دیگر می کنند و به عنوان افزودنی در تهیه غذاهای فرآوری شده به کار می برند.
در گزارش هایی که در مورد میزان فیتواسترول گیاهان ارائه شده است، معلوم می شود که کنجد، از غنی ترین مواد غذایی از نظر فیتواسترول هاست. در هر 100 گرم از کنجد 400 تا 413 میلی گرم فیتواسترول وجود دارد.
میزان فیتواسترول در پسته و دانه های آفتابگردان از 270 تا 289 میلی گرم متغیر است و میزان آن در تخمه های کدو تنبل عبارت است از 265 میلی گرم در هر 100 گرم.
نتیجه گیری
به منظور برخورداری از ارزش های غذایی نهفته در کنجد، لازم است از این ماده ی غذایی به عنوان جزئی مهم از چاشنی ها و طعم دهنده ها در برنامه ی غذایی خود استفاده کنید.
برتر از همه داروها
غذایی که بر هر دارویی ترجیح دارد کنجد است که تقریبا بیشتر مواد مورد ساختمان بدن را داراست. لذا یک غذای قیمتی و پر ارزش برای انسان متمدن است. دارای خواص گوشت است ولی ضرر آن را ندارد.
قوت، جوانی، تعادل زندگانی و صحت را به انسان می بخشد. طعم گوارای آن مورد توجه شکم پرستان است و به خوبی آسانی برای انسان در هر سنی که باشد قابل هضم است. کنجد برای زن، مرد، بزرگ و کوچک برای ادامه حیات و طول عمر مفید است، اثر آن در تعویض سلولهای کهنه بدن بسیار سریع است و در تسهیل تفکر عمل آن قابل تحسین است و در رفع آلامی مانند: سرطان، سل، کم خونی بی نظیر است. در زندگانی جدید که فکر بشر بیش از سایر اعضای بدن او به کار می رود کنجد از نان واجبتر است.
برخي خواص دارويي كنجد:
• دانه‌هاي كنجد حاوي دو ماده به نام Sesamin وSesamolin است كه از ابتلا به فشار خون بالا پيشگيري كرده و نيز كبد را از هر گونه آسيبي مصون مي‌دارد.
• دانه كنجد به خاطر داشتن مقادير زيادي ويتامين E ، محافظ و تقويت كننده قلب و سيستم عصبي است.
• استعمال خارجي روغن كنجد براي از بين بردن چين و چروك‌هاي پوست و ديگر بيماري‌ها پوستي مفيد است.
• اين دانه به علت داشتن كالري بالا، موجب افزايش وزن و چاقي مي‌شود.
• مقدار كلسيم موجود در نصف پيمانه كنجد سه برابر شير در همان مقدار است.
• استفاده از روغن كنجد براي از بين بردن كرم روده و نيز پيشگيري از تشكيل چرك در بدن، مفيد است.
• گرفتگي صدا را از بين مي‌برد.
• كنجد به تقويت حافظه كمك مي‌كند.
• سوزش ادرار را رفع مي‌كند.
• كنجد با همه خواصي كه دارد براي معده‌ي ضعيف مناسب نيست زيرا هضم آن مشكل است و در اين صورت بايد با عسل و سركه خورده شود.
خلاصه کنجد غذای کسانی است که می خواهند عمر زیاد توام با سلامتی داشته باشند، بهترین وسیله راحتی و بیمه کننده جوانی شما کنجد است
خواص مفید کنجد برای سلامتی بدن
از نظر طب قدیم ایران، کنجد گرم است . کنجد بسیار مغذی است و در اکثر کشورهای فقیر به عنوان جانشین گوشت بکار می رود . خواص مفید کنجد به شرح زیر است :
۱) برای چاق شدن و تقویت نیروی جنسی موثر است.
۲) برای رفع قولنج کنجد را آسیاب کرده و با سرکه مخلوط کنید و به مقدار نصف وزن کنجد ، مغز بادام پوست کنده را به آن اضافه کنید. سپس آنها را پودر کنید و هر روز به مقدار یک قاشق سوپ خوری از آن بخورید .
۳) کنجد گرفتگی صدا را از بین می برد .
۴) نرم کننده معده و روده است.
۵) کره کنجد که در کانادا بنام تاهیتی معروف است و شبیه ارده می باشد ، غذای خوبی برای رشد بچه هاست.
۶) برگ کنجد را اگر به سر بمالید، باعث رشد و سیاهی موی سر می شود.
۷) ارده نرم کننده معده و روده هاست.
۸) کنجد فشار خون بالا را کاهش می دهد.
۹) کنجد ضد رماتیسم است.
۱۰) برای رفع ناراحتی کیسه صفرا مفید است.
۱۱) دم کرده برگ کنجد، اسهال خونی را برطرف می کند.
۱۲) روغن کنجد برای رفع تنگی نفس ، سرفه خشک و زخم ریه مفید است.
۱۳) روغن کنجد سوزش ادرار را رفع می کند.
۱۴) از روغن کنجد به جای روغن زیتون در سالاد استفاده کنید.
۱۵) کنجد با تمام فوایدی که دارد برای معده ی ضعیف مناسب نیست، زیرا هضم آن سنگین است . این گونه اشخاص باید آن را با عسل وسرکه بخورند .
پی نوشت :
۱- ویتامین F یک اسید چرب ضروری است که باعث تشکیل لایه هایی در پوست می شود که از سلول های پوستی محافظت و از خشکی و خرابی پوست جلوگیری می کند. همچنین باعث انتقال سایر ویتامین ها در پوست می شود.
میگنا
