با نقش چربی ها در بدن آشنا شوید

ستون فقرات یا استخوان پشت از بیش از ۳۰ استخوان به نام مهره که بر روی هم ایجاد کانال استخوانی را می کنند، تشکیل شده است. کانال استخوانی نخاع را احاطه و از آن محافظت می کند.

به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ، عصب های کوچکی از فضاهای اطراف ستون فقرات به نخاع وارد و خارج می شوند. مهره ها به وسیله ماهیچه ها، زردپی ها و رباط ها متصل به هم نگه داشته می شوند.
دیسک ها بین مهره ها قرار دارند و به عنوان ضربه گیر عمل می کنند یعنی هنگام راه رفتن، دویدن و پریدن مانع ساییده شدن مهره ها بر روی یکدیگر می شوند.

همچنین دیسک های بین مهره ایی به شما اجازه می دهند که خم شوید، بچرخید و خود را بکشید. بیشترین کمر درد ها در ناحیه پایین پشت (کمر) جایی که وزنتان را تحمل می کند اتفاق می افتد.

علت:
به طور معمول, با توجه شرح حال و معاینه دقیق بیمار, می‎توان علل خوش‎خیم و بدخیم بودن کمردرد را از تشخیص داد.

در هر ویزیت استاندارد، پزشک از بیمار خود اطلاعاتی درباره: شروع، محل، شدت، علایم همراه با درد، علل تشدید و تخفیف آن و سابقه بیماری‎های قبلی کسب می‎کند.

علل مکانیکی رایج ترین علت کمر درد است و به دلیل کشیدگی ماهیچه یا رگ به رگ شدن زردپی رخ می دهد. کشیدگی یا رگ به رگ شدن به دلایل مختلفی از جمله بلند کردن اجسام به روش نامناسب، وزن زیاد یا وضعیت ضعیف بدنی اتفاق می افتد. کشیدگی و رگ به رگ شدگی، می تواند با حمل وسیله سنگین یا خوابیدن در وضعیت نامناسب هم تشدید یابد.
قسمت پایین پشت ، نزدیک کمر به عنوان یک نقطه محوری در چرخیدن عمل می کند و به راحتی کشیدگی پیدا می کند. بعضی اوقات کشیدگی یا رگ به رگ شدن به سرعت اتفاق می افتد و موجب درد سریع در ناحیه کمر می شود.

در بقیه حالات، دردناکی و سفتی بعدا ظاهر می شود. آسیب به ماهیچه ها ممکن است باعث تورم و برجستگی  ماهیچه شود. گرفتگی ماهیچه آسیب دیده باعث بی حرکتی ناحیه آسیب دیده و در نتیجه جلوگیری از آسیب بیشتر می شود.

بعضی اوقات علت درد، استئوآرتریت ستون فقرات می باشد. مفصل آسیب دیده به تدریج باعث آسیب دیسک های بین استخوان ها و در نتیجه درد های ستون فقرات می شود. دیسک به عنوان بالشتکی برای مفاصل عمل می کند.

با آسیب دیسک، مفاصل بین مهره ها تحت فشار قرار می گیرند و ایجاد درد و سفتی در ناحیه پشت می کنند.

بدن شما این تغییرات را با ساختن استخوان جدید جبران می کند تا این ناحیه را در برابر فشار محافظت نماید.
به دلیل اینکه استئوآرتریت ها طی سالهای متمادی و با انجام فعالیت فیزیکی زیاد ایجاد می شوند به عنوان آرتریت های ساییدگی یا خراب شدگی  در اثر استعمال عادی شناخته و معروف شده اند. چاقی و آسیب یک مفصل عوامل خطر دیگری برای ایجاد استئوآرتریت می باشند.

ساییدگی یا خراب شدگی طبیعی دیسک به مرور زمان می تواند یکی از علل ایجاد فتق دیسک باشد. کشش های شدید یا ضربه های ناگهانی می تواند باعث ایجاد فتق دیسکی شود که به نام دیسک دچار لغزش متداول است. هنگامی که دیسک متورم یکی از ۵۰ عصب نخاع را تحت فشار قرار دهد باعث کمر درد می شود.
عصب سیاتیک  از نخاع به سمت پا کشیده می شود و بیشترین احتمال را برای تحت فشار قرار گرفتن دارد. فشار به عصب سیاتیک یا متورم شدن آن موجب حساس شدن عصب و ایجاد درد به صورت تیر کشیدن در پشت کمر، کفل ها و ساق پا می شود.

با بالا رفتن سن مقدار کلسیم استخوان ها کاهش می یابد، این پدیده موجب کاهش دانسیته (تراکم) یا توده استخوانها شده و باعث ایجاد خلل و فرج و ترد و شکننده شدن استخوان می شود که به این وضعیت استئوپروز می گویند.
استئوپروز چگونه موجب کمر درد می شود؟
اگر شما استئوپروز دارید، بلند کردن وسایل یا سایر فعالیت های روزانه می تواند از طریق شکستن سطح استخوان های شکننده باعث ایجاد کمر درد شود که به عنوان شکستگی در اثر فشار شناخته شده است.

فیبرومیالژیا یک وضعیت مزمن است که با فرسودگی و انتشار درد در ماهیچه ها، زردپی ها و تاندون ها مشخص می شود.
تشخیص فیبرومیالژیا
تاریخچه حداقل ۳ ماهه از درد گسترده ماهیچه ای
درد و حساسیت در حداقل ۱۱ الی ۱۸ نقطه حساس که در شکل نشان داده شده است.
عوامل دیگری که به ندرت باعث کمر درد می شوند عبارتند از: عفونت، دیابت، بیماری های کلیوی و سرطانها.
اگر شما از کمر درد رنج می برید حتما با پزشک خود مشورت کنید تا با تعیین علت کمر درد این مشکل رفع شود.
روش تشخیص:
-رادیولوژی ساده (XR): به طور معمول, اولین روش تصویربرداری است که در تشخیص علت کمردرد به کار می‎رود. ممکن است شکستگی‏ها و اختلال‎های مهره‎های کمری را نمایش دهد. با این روش نمی‏توان عضلات یا رباط‎ها را بررسی کرد. دررفتگی دیسک را نیز به صورت مستقیم نمی‎توان بررسی کرد.
– دیسکوگرافی(Discography): عبارت است از تزریق مواد رادیوگرافی حاجب به داخل دیسک و بررسی تصویر حاصل. اگر دیسک علت درد باشد, تزریق ماده حاجب به داخل آن دردناک است. این روش فقط در افراد خاص کاربرد دارد و شایع نیست.
-میلوگرافی (Myelography): در این نوع بررسی، ماده حاجب در داخل مایع نخاعی تزریق می‎شود و پس از آن عکس‎هایی با اشعه ایکس (X)  گرفته می‎شود. این نوع بررسی, فشار وارد بر نخاع و ریشه‎های نخاعی را نشان می‎دهد؛ البته در حال حاضر, به علت وجود MRI استفاده از این روش بشدت کاهش یافته است.
-توموگرافی رایانه‎ای (CT-SCAN): بررسی با اشعه ایکس (X) صورت می‏گیرد, ولی بازسازی رایانه‎ای ویژه‏ای دارد. سریع انجام می‎شود و دردناک نیست. استخوان‏ها را با دقت زیادی نشان می‎دهد و در تشخیص دررفتگی دیسک و تنگی کانال نخاع و سایر اختلال‎های ستون فقرات نیز کمک‎کننده است.
-تصویربرداری با تشدید مغناطیسی (MRI): در این روش, یک میدان مغناطیسی قوی ایجاد می‏شود و نماهای حاصل با رایانه پردازش می‎گردد. برای بررسی تمام بافت‎ها بخصوص بافت‏های غیراستخوانی مناسب است. به طور معمول در اوایل شروع کمردرد کاربرد ندارد.
– بررسی‏های الکترودیاگنوستیک (EDX: نوار عصب و عضله)؛ این روش شامل دو قسمت است: ۱) بررسی هدایت عصبی؛ ۲) بررسی فعالیت الکتریکی عضلات. آزمایش بسیار دقیقی است که حدود ۴۵ دقیقه وقت می‏گیرد و با آن می‏توان درگیری اعصاب و عضلات را تشخیص داد. در تشخیص آسیب عصب سیاتیک و فشار روی ریشه‎های نخاع نیز کاربرد زیادی دارد. اشکال آن یکی وقت‏گیر بودن آن است و دیگر اینکه نتیجه آن به دقت و مهارت شخص انجام‎دهنده بستگی دارد و در صورتی که آزمایش به صورت دقیق انجام نشده باشد، باید کل آن دوباره انجام  شود.
• اسکن هسته ای: روش جدید و دقیقی است که برای تشخیص عفونت ها، تومورها، متاستازها و خصوصا شکستگیهای بسیار ریز استخوان و سایر بافت ها (مفاصل) کاربرد دارد. در این روش مقدار کمی ماده رادیواکتیو به بیمار تزریق می گردد، غلظت این ماده دراستخوان ها و بافت های دچار اختلال افزایش می یابد. به کمک دوربین های خاصی غلظت مواد را در بافت های مختلف می سنجند و تصاویر مزبور توسط کامپیوتر پردازش می شود.

•  چربی های اشباع شده :

چربی اشباع شده یا جامد بدترین نوع چربی میباشد زیرا باعث بالا رفتن کلسترول خون شده و ایجاد گرفتگی عروق ومشکلات قلبی فراوان میکند .از طرفی مصرف چربیهای اشباع شده باعث سنگینی ، رخوت و سستی در بدن میشوند . در یک رژیم غذایی مناسب حد اکثر ۱۰% انرژی مورد نیاز روزانه می تواند از چربیهای اشباع شده تشکیل شده باشد (سهم چربیها کلا ۳۰% بود )

• مواد غذایی حاوی چربی های اشباع شده عبارتند از :

روغن های جامد چربی موجود در سس ها
چربی موجود در گوشت قرمز چربی موجود در شیرینی جات
چربی موجود در لبنیات چربی موجود درشکلات
کره و خامه چربی موجود در چیپس و پفک
غذا های سرخ شده در روغن چربی موجود در سوسیس و کالباس

•  چربی های اشباع نشده :

به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ، حال اگر فقط دو تا از اتم های کربن موجود در ملکول روغن هر کدام یک هیدروژن از دست بدهند و بینشان یک پیوند دوگانه ایجاد شود چربی اشباع نشده تک پیوندی حاصل میشود و اگردر ملکول چربی بیش از دو اتم کربن هیدروژن هایشان را از دست بدهند و بینشان پیوند دوگانه ایجاد شود چربی ایجاد شده چربی اشباع نشده چند پیوندی خواهد بود .

چربی های اشباع نشده در واقع چربی های خوب یا کم ضرر هستندکه بایستی ۲۰-۳۰ % کالری مورد نیاز شبانه روزی ما را تشکیل دهند . مواد غذایی حاوی روغن های اشباع نشده عبارتند از :

روغن زیتون – روغن آفتاب گردان – روغن کانولا – روغن هسته انگور – روغن ماهی – مغز گردو – روغن کنجد و ……..

چربی های اشباع نشده چربی های مفید میباشند . این چربی ها در عروق رسوب نمیکنند و در فعالیت های مغزی نقش مهمی دارند . در واقع هدف از بحث چربی ها معرفی این گروه از چربی ها است که مصرف آنها بایستی در رژیم روزانه ما به صورت فرهنگ در ایند .

چربی ها یا روغن های اشباع نشده به صورت مایع می باشند و در واقع چون این روغن ها در برابر نور و حرارت آسیب پذیرند در صنعت این روغنها را هیدروژنه کرده یعنی پیوند های دوگانه آنها را شکسته و ظرفیت خالی را با هیدروژن پر میکنند به این ترتیب روغن اشباع شده جامد حاصل میشود که ماندگاری بیشتری دارد ولی ضرر های جبران ناپذیری بر بدن وارد میکنند .

برای آشنایی با این مواد چند نمونه از چربی های شباع نشده و خواص آنها را برایتان ذکر می کنیم :

•  امگا ۳ :

یکی از اسید های چرب ضروری خیلی مفید اسید چرب امگا ۳ میباشد که نقش بسیار مهمی در سیستم ایمنی بدن و فعالیت سلولهای مغزی دارد . این ماده اثر مثبت و مفیدی بر روی قلب دارد و از لخته شدن خون جلو گیری می کند .

طی تحقیقاتی در آمریکا مشخص شد دانش آموزانی که طی یک دوره مشخص دوز مشخصی از امگا ۳ را مصرف کرده بودند در امتحاناتی که به صورت تستی بر گزار می شد سرعت بیشتری در پاسخگویی به سوالات تستی نسبت به دانش آموزانی که امگا ۳ مصرف نکرده بودند داشتند.

امگا ۳ به مقدار زیاد در گوشت ماهی و آبزیان یافت میشود . این ماده همینطور در روغن بادام ، روغن هسته انگور ، روغن زیتون ، روغن کانولا ، کنجد ، آجیل ها ، سویا و جوانه گندم موجود می باشد .

•  DMAE :

ماده مفید دیگری که در گوشت ماهی و آبزیان یافت میشود ماده ای است به نام DMAE که یک آنتی اکسیدان قوی است و از سلولها در برابر عوامل سرطانزا جلوگیری میکند ، نقش مهمی در تقویت حافظه دارد همچنین از زوال و پیری مغز جلوگیری می کند .

قبلا توضیح داده شد که چربی موجود در ماهی نیز از نوع اشباع نشده و مفید است . همچنین در بحث پروتئین ها خواهید دید که پروتئین ماهی نیز از بهترین انواع پروتئین میباشد . دلایل ذکر شده در بالا و خواص دیگر این ماده غذایی مفید باعث شده که مصرف ماهی و آبزیان را حد اقل دو نوبت در هفته به شما توصیه کنیم .

•  پروستا گلندین ها :

پروستاگلندین مواد مهمی هستند در بدن ما که این مواد از اسید های چرب غیر اشباع ساخته می شوند . پروستاگلندین ها اعمال بسیار مهمی در بدن انسان انجام می دهند که عبارتند از :
در تنظیم ارتباطات عصبی موثر است
در کنترل واکنش های التهابی نقش دارند
در کنترل فشار خون نقش دارند
در پروسه انعقاد خون نقش دارند
با بیان موارد ذکر شده اهمیت چربی های اشباع نشده برای شما مشخص شد . حال با علم به این مطالب سعی کنید چربی های اشباع نشده را در غذا های روزانه خود جایکزین چربی های اشباع شده کنید .

•  علایم  چربی خون :

چربی های اصلی موجود در پلاسما عبارت است از کلسترول و تری گلیسرید که به صورت متصل به پروتئین در پلاسما ( تحت عنوان لیپوپروتئین ها ) در گردش می باشند. لیپوپروتئین های اصلی عبارت است از : شیلومیکرون ، VLDL, LDL. HDL .

بیشترین نوع چربی که در خون جابجا می شود تری گلیسرید می باشد که در شبانه روز در حدود ۷۰ تا ۱۵۰ گرم از آن وارد پلاسما شده و خارج می شود. در صورتی که این میزان برای کلسترول ۱ تا ۲ گرم می باشد.

شیلومیکرون بزرگترین لیپوپروتئین می باشد که تری گلیسرید را از روده از طریق مجرای توراسیک به درون سیستم وریدی حمل می کند. در مویرگهای بافت چربی و بافت عضلانی در حدود ۹۰ درصد این تری گلیسرید موجود در شیلومیکرون برداشته می شود.

از هیدرولیز شیلومیکرون اسید چرب و گلیسرول حاصل می شود که بدورن سلولهای چربی و عضلاتت وارد شده و به مصرف انرژِی رسیده و یا ذخیره می شود . مابقی توسط کبد برداشته می شود. VLDL تری گلیسرید تولید شده در داخل بدن را حمل می کند از کبد به مناطق محیطی مانند عضلات . VLDL بعد از مدتی به IDL تبدیل می شود و بعد از ۲ تا ۶ ساعت به LDL تبدیل می شود که نیمه عمر آن در خون در حدود ۲ تا ۳ روز خواهد بود.

بنابراین عمده ترین منبع LDL ، . VLDL می باشد . در حدود ۷۰ درصد LDL توسط کبد برداشته می شود. قسمت مقدار کمی از آن که البته بسیار مهم هم می باشد توسط ماکروفاز ها برداشته می شود که به دیواره شریانها مهاجرت می کنند و سبب تشکیل پلاکهای اترواسکلروز ی می شوند.

افزایش کلسترول خون می تواند بدلیل افزایش تولید و یا نقص در پاکسازی VLDL و یا افزایش تبدیل VLDL به LDL باشد. افزایش تولید VLDL توسط کبد میتواند ناشی چاقی ، دیابت ، مصرف الکل ، سندروم نفروتیک و یا ناشی از عوامل ژنتیکی باشد . هر وضعیتی که سبب افزایش میزان LDL و کلسترول خون می شود اغلب سبب افزایش سطح تری گلیسرید خون هم می شود. نقص در برداشت LDL می تواند ژنتیکی باشد. گاهی مسائل تغذیه ای هم در این افزایش چربی نقش دارند.

افزایش ۲۵ تا ۴۰ میلی گرم کلسترول از حد نرمال آن می تواند ریسک ابتلا به بیماریهای عروقی قلب را بالا ببرد.

چربی بالای خون به چند گروه می تواند تقسیم بندی شود . در نوع اول آن برداشت تری گلیسرید موجود در شیلومیکرون و VLDL دچار نقص می باشد. در افراد جوان می تواند خود را تشان دهد . در این حالت احتمال پانکراتیت و درد شکمی وجود دارد . وجود گزانتوما در این افراد شایع است. نیز بزرگ شدن کبد و طحال می تواند وجود داشته باشد. مصرف غذای چرب سبب افزایش بروز علایم خواهد شد .

هدف از درمان در این افراد کاهش میزان شیلومیکرون در خون می باشد . همه نوع چربی باید در رژیم غذایی محدود شود.

در نوع دوم میزان LDL خون بدلایل مختلفی افزایش می یابد. در این افراد LDL و کلسترول خون بالا می باشد . در این افراد باید با استفاده از رژِیم غذایی و مصرف دارو میزان کلسترول را تحت کنترل درآورد .

در نوع سوم میزان VLDL و کلسترول خون بالا است . ( بنابراین میزان تری گلیسرید خون بالا می باشد ) . در این افراد هم باید با استفاده از رژیم غذایی و دارو چربی خون در حد نرمال حفظ شود.

در نوع چهارم میزان تری گلیسرید بالاست . میزان کلسترول نرمال و یا کمی بالاست. این نوع چربی خون معمولا می تواند با اختلال در متبولیسم قند ( مقاومت به انسولین ) و چاقی همراه باشد. رژیم محدودیت مصرف چربی و افزایش مصرف کربوهیدراتها می تواند سبب افزایش سطح چربی باشد. کاهش وزن ، عدم مصرف الکل ونیز رعایت در صرف کربوهیدراتها لازم است.

در نوع پنجم میزان تری گلیسرید بالا ست و علاوه بر آن میزان شیلومیکرون هم بالاست. علایم با مصرف الکل و چربی تشدید می شود . افزایش اسید اوریک ، عدم تحمل گلوکز و چاقی می تواند وجود داشته باشد. خطر اصلی در این افراد پانکراتیت می باشد. رعایت رژیم غذایی ، کاهش وزن و دارو برای کنترل چربی لازم است .

به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ، گاهی هم افزایش چربی خون ثانویه به وجود بیماریهای دیگر می باشد. مانند مصرف الکل ، دیابت کنترل نشده ، مشکلات کبدی و مصرف داروها ( مانند استروژنها ، قرص های پیشگیری از بارداری ، رتینوئیدها ، تیازیدها و کورتون) .

• آزمایش چربی خون :

آزمایش چربی خون، شامل اندازه گیری کلسترول کل، کلسترول HDL (خوب)، کلسترول LDL (بد) و تری‌‌گلیسرید می‌شود

تری‌گلیسزید نوعی از چربی که در نتیجه مصرف مواد قندی بالا می‌رود.

برای اندازه‌گیری دقیق چربی‌های خون باید ۹ تا ۱۲ ساعت پیش از خون گرفتن چیزی به جز آب نخورید و ننوشید.

میزان کلسترول و تری‌گلیسرید خون معمولا به میلی‌گرم کلسترول در دسی‌لیتردر خون اندازه‌گیری می‌شود. این میزان‌های در برخی از کشورها این میزان به میلی‌مول در لیتر اندازه‌گیری می‌شود.

این جدول‌ها میزان‌های طبیعی و غیرطبیعی انواع چربی‌های خون را نشان می‌دهد.

میزان کل کلسترول (میلی‌گرم در دسی‌لیتر) میزان کل کلسترول ( میلی‌مول در لیتر)

میزان کل کلسترول (میلی‌گرم در دسی‌لیتر) میزان کل کلسترول ( میلی‌مول در لیتر)

کلسترول خون چقدر باید باشد؟

از آنجایی که میزان کلسترول بد یا LDL بیشترین رابطه را با بروز بیماری قلبی دارد، هدف اصلی درمان‌های پایین‌‌آورنده کلسترول خون، این جزء است. اما موضوع به سادگی در جدول‌‌های‌ بالا آمده است، نیست، و میزانی  از LDL که در آن باید درمان را شروع کرد، بسته به عوامل خطرساز برای بیماری قلبی در شما فرق می‌کند.

در اغلب افراد هدف درمان کاهش میزان LDL به زیر ۱۳۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر است. اما اگر شما عوامل خطرساز برای بیماری قلبی داشته باشید، ممکن است هدف از درمان رساندن LDL  به زیر ۱۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر است و در افراد در معرض خطر بسیار زیاد بیماری قلبی این میزان را باید به زیر ۷۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر رساند.

•  چه کسانی را گروه پرخطر قرار می‌گیرند؟

اگر سابقه حمله قلبی داشته‌اید یا دیابت یا بیماری شریان کاروتید یا شریان‌های محیطی دارید، شما در رده “بسیار پرخطر”  قرار می‌گیرید که باید میزان LDL   شما باید به زیر ۷۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر برسد.

همچنین اگر دو یا تعداد بیشتری از عوامل خطر ساز زیر را نیز داشته باشید،‌ در گروه “بسیار پرخطر” قرار می‌گیرید:

سیگار کشیدن.
فشار  خون بالا.
میزان پایین کلسترول خوب یا HDL.
سن بالاتر از ۴۵ در مردان و سن بالاتر از ۵۵ در زنان.
بالا بودن میزان لیپوپروتئین (a).
اگر کمتر از دو  عامل خطر ساز بالا را دارید،‌ بایدLDL  را به زیر ۱۰۰ رساند.