لک صورت از بیماری شایع پوستی است که از نظر سیستمی هیچ مشکلی برای فرد ایجاد نمیکند ولی از نظر حضور فرد در اجتماع مشکلاتی برای فرد مبتلا ایجاد میکند بطوریکه حتی میتواند موجب انزوای فرد و کاهش اعتماد به نفس شخص مبتلا بشود.به عنوان مقدمه باید دید که لک های صورت اصولاً چرا ایجاد می شوند.
مهمترین علت ایجاد لک صورت در خانمها بارداری است. این لک که به ماسک حاملگی یا ملاسما معروف است اغلب در خانمهای باردار 40-20 ساله ایجاد می شود. لکهای حاملگی معمولاً در ناحیه پیشانی،گونه ها و لب بالا ایجاد می شود. احتمال ایجاد این لکها در خانمهایی که پوست تیره تر دارند بیشتر است. متخصصین معتقدند که علت ایجاد لک حاملگی تغییرات هورمونی در خانمهای باردار است. معمولاً لکهای بارداری پس از زایمان برطرف می شوند ولی تعداد زیادی به درمان نیاز پیدا می کنند.
دومین علت ایجاد لک صورت مصرف قرص های ضدبارداری است.بدلیل اینکه بسیاری از خانمها از این روش برای جلوگیری از بارداری استفاده میکنند، لک ناشی از آن هم بسیار شایع است. خانمهائی که هنگام مصرف قرص ضدبارداری دچار لک صورت میشوند به احتمال زیاد موقع بارداری هم دچار لک صورت می شوند.مشخصه این گونه لکها این است که معمولاً در فصل تابستان تشدید می شوند وحتی پس از قطع قرص ضدبارداری هم می تواند به مدت طولانی باقی بماند، به همین دلیل توصیه می شودکه در کنار قطع قرص ضدبارداری، درمان ضدلک هم شروع شود.
سومین علت ایجاد لک صورت تماس زیاد با آفتاب است. در این موارد لک ها معمولاً روی گونه ها و بینی ایجاد می شود. افرادی که در تماس زیاد با نور خورشید قرار دارند می توانند با استفاده از نقاب وکرمهای ضد آفتاب از ایجاد لک صورت جلوگیری کنند.سایر علل ایجاد لک صورت شامل استفاده از صابون و مواد آرایشی معطر، عطرها و ادکلن ها و مواد بعداز اصلاح معطر است.حال که علل اصلی ایجاد لک مشخص شد باید ببینیم که برای پیشگیری و درمان ملاسما چه اقداماتی میتوان انجام داد.
اولین نکته در پیشگیری و درمان لک صورت یا ملاسما این است که تماس اشعه آفتاب با صورت را به حداقل برسانیم. بهترین روش برای کاهش تماس با اشعه خورشید استفاده از کرمهای ضد آفتاب است. استفاده از نقاب و کلاههای لبه دار هم به محافظت صورت از تابش آفتاب کمک می کند.دومین نکته در درمان لک صورت پرهیز از استفاده صابونهای اسکراب و وسایلِ ساینده برروی پوست صورت است. بسیاری از افراد لک های صورت را سطحی فرض می کنند و به همین دلیل تلاش می کنند با استفاده از صابونهای اسکراب یا وسایل ساینده آن را از بین ببرند.
سومین و مهمترین روش درمان لک صورت استفاده از کرمهای ضد لک است. نکته مهم این است که کرمهای لک بر باید حتماً زیر نظر پزشک استفاده شود چرا که مصرف ضدلک به مدت طولانی و با غلظت نامتناسب می تواند باعث تشدید لک صورت شود. از طرف دیگر همزمان بامصرف کرم ضد لک باید از کرمهای ضد آفتاب استفاده کرد تا روند از بین رفتن لک تسریع شود. نکته دیگر اینکه لک صورت به طور متوسط پس از 6-3 ماه درمان ضدلک از بین می رود و این لزوم حوصله کردن بیمار حین درمان را گوشزد می کند.
اما بسیاری از افراد علاوه بر رعایت تمام نکات ذکر شده، لک صورت مقاوم به درمان دارند یا خواستار درمانِ سریعِ لکهای صورت یا بدن هستند. در این موارد میتوان از نسل جدید لیزرهای ضد لک استفاده کرد. سالهای زیادی بود که لیزرهای مختلف برای درمان لک به کار میرفت ولی متاسفانه یا باعث ایجاد عارضه میشد یا لک بیمار سریعاً برگشت پیدا میکرد.
اما تکنولوژیهای جدید لیزری نه تنها در از بین بردن سریع لک بسیار موثر است، بلکه هیچ عارضه ای به دنبال ندارد.این لیزرها طوری طراحی شدهاند که بر لکهای مقاوم به درمان دارویی بسیار موثرند. تنها عارضه لیزر لک، قرمزی صورت به مدت حدود یک ساعت بعد از لیزر است. معمولا لیزر لک طی سه جلسه به فاصله یک ماه انجام میشود. اثر درمانی لیزرهای جدید در درمان لک صورت در 90% موارد دایمی است .
انجام صحیح این روشها توسط پزشک متخصص اثر زیادی در بهبود لک صورت دارد.برعکس انجام این اعمال توسط فردی که تخصص کافی ندارد میتواند منجر به تشدید لک شود.
دکتر علیرضا واعظ شوشتری [ متخصص پوست و مو ]