خانم ها بخاطر سیستم بدنی متفاوتی که دارند در برهه های مختلف زمانی با شرایط جدیدی روبه رو می شوند. یائسگی هم از آن دسته شرایطی است که دیر یا زود سراغ همه خانم ها می رود اما مهم این است که با آگاهی بیشتر بتوانید این شرایط را بخوبی مدیریت کنید.
خانم ها بخاطر سیستم بدنی متفاوتی که دارند در برهه های مختلف زمانی با شرایط جدیدی روبه رو می شوند. یائسگی هم از آن دسته شرایطی است که دیر یا زود سراغ همه خانم ها می رود اما مهم این است که با آگاهی بیشتر بتوانید این شرایط را بخوبی مدیریت کنید.
تخمدان ها در حالت معمول مسوول ترشح هورمون های جنسی زنانه به نام استروژن و پروژسترون هستند. به طور متوسط خانم ها از اولین سیکل ماهانه تا زمان یائسگی حدود ۵۰۰ سیکل را تجربه می کنند.
یائسگی زمانی است که روند طبیعی بدن که منجر به آزاد شدن تخمک از تخمدان ها می شود، توقف پیدا می کند.
میانگین سنی که خانم ها دچار یائسگی می شوند، حدود ۴۹ سالگی است ولی نتایج بررسی محققان که بتازگی در webmed منتشر شده نشان می دهد شروع سن یائسگی کاملاً به سابقه خانوادگی و وراثت بستگی دارد.
با توقف آزادسازی تخمک توسط تخمدان ها، غده هیپوفیز این پیام را مخابره کرده و ترشح هورمون های جنسی کاهش می یابد ولی هنوز هم مقداری از این هورمون های جنسی در غدد آدرنال و چربی های بدن ساخته می شود. به عبارتی تعیین سطح این هورمون ها می تواند شروع یائسگی را مشخص کند.
یائسگی در واقع زنان را از شر هورمون های استروژن و پروژسترون که هر دو فاکتورهای رشد و عوامل پرخطر بروز سرطان هستند، محافظت می کند.
دلیل این که مردان کمتر از زنان به سرطان سینه مبتلا می شوند این است که به اندازه خانم ها هورمون های زنانه ندارند.
براساس آنچه در وبگاه netdoctor آمده معمولاً خانم ها وقتی پا به سن می گذارند و در دوره یائسگی با علائمی روبه رو می شوند که کم و بیش آنها را آزرده خاطر می کند.
در واقع بیش از ۷۰ درصد از خانم ها این علائم را تجربه می کنند. مشکلات و علائم یائسگی بخاطر افت میزان هورمون ها و نوسانات ایجاد شده در استروژن، پروژسترون و تستوسترون رخ می دهد.
مدت زمانی که این علائم باقی می مانند، متغیر بوده و گاهی پس از وقوع یائسگی و در اواسط ۵۰ سالگی رفع می شود و گاه تا سنین بالاتر ادامه می یابد.
تنها چیزی که می تواند به شما در تحمل این علائم کمک کند این است که بپذیرید یائسگی نوعی تغییر طبیعی و نرمال بدن شماست و یک بیماری به شمار نمی رود.
● نشانه هایی که باید بشناسیم
کارشناسان drmyhill معتقدند یائسگی با این که دوره ای طبیعی به شمار می رود ولی همراه با علائم و نشانه هایی است که گاهی آزاردهنده می شوند. بهتر است این علائم را شناخته و راه مقابله با آنها را فرا گیرید.
قاعدگی های نامنظم: قاعدگی های نامنظم یکی از نخستین علائمی است که یک خانم در سنین یائسگی ممکن است با آن مواجه شود. اگرچه علائم دقیق قاعدگی های نامنظم بسته به الگوی سیکل های خانم ها متفاوت است، ولی تمام آنها این علامت را حدود سه تا ۱۰ سال پیش از شروع یائسگی تجربه می کنند. در واقع تنها ۱۰درصد از زنان بدون گذراندن این مرحله وارد فاز یائسگی می شوند. یائسگی زمانی شروع می شود که حدود
یک سال از توقف قاعدگی ها گذشته باشد. با نزدیک شدن یائسگی، تعادل هورمون های جنسی به هم می خورد و قاعدگی ها نامنظم می شود.
تغییر در سبک زندگی می تواند قاعدگی های نامنظم را بهبود بخشد. پیش گرفتن زندگی بی تحرک، مصرف بیش از حد کافئین و الکل، افزایش استرس شغلی و خانوادگی علائم و شدت نامنظمی ها را بدتر می کند. از روش هایی استفاده کنید که بتواند استرس شما را کاهش دهد. داشتن خواب شبانه کافی، تغییر در رژیم غذایی و افزایش مصرف کربوهیدرات ها، میوه ها، سبزی ها و آب می تواند قاعدگی ها را منظم تر کند.
گرگرفتگی: این حالت از شایع ترین علائم شروع یائسگی محسوب می شود. تقریباً نیمی از زنان پیش از شروع یائسگی و ۷۵ تا ۸۵ درصد از تمام زنان پس از یائسگی گرگرفتگی را تجربه می کنند.
این حالات حدود یک تا دو سال قبل از آخرین سیکل ماهانه آغاز و شش ماه تا ۱۵ سال هم طول می کشد. علت آن هم بخاطر نوسانات ایجاد شده در هورمون ها و تغییر و تحول درونی است.
کاهش میزان استروژن تأثیر مستقیمی روی هیپوتالاموس که مسوول کنترل اشتها، هورمون های جنسی، خواب و دمای بدن است، می گذارد. این کاهش هورمون، هیپوتالاموس را گیج کرده و باعث می شود این بخش احساس کند که دمای بدن بسیار بالا رفته.
این حالت باعث ایجاد زنجیره ای از واکنش ها می شود که سرانجام به گرگرفتگی می انجامد. رعایت برخی اصول ساده می تواند شدت و دفعات این گرگرفتگی ها را کم کند. دوری از عواملی که باعث شروع این حالت می شود شاید بتواند اولین گام باشد.
محیط های گرم مانند اتاق های گرم، رختخواب، حمام و سونا، گرما سازهایی مانند بخاری و حتی سشوار، استرس و اضطراب، غذاها و نوشیدنی های داغ و تند، مصرف سیگار، مصرف زیاد کافئین، الکل و شکر و استفاده از قرص های رژیمی می تواند باعث شروع گرگرفتگی شوند.
همیشه در کنار خود بادبزن و نوشیدنی های خنک داشته باشید. قبل از خواب دوش آب سرد بگیرید. از پارچه های نخی استفاده کنید.
تمرین تنفس منظم و آهسته، مصرف رژیم غذایی متعادل، افزایش مصرف ویتامین E و B، افزایش مصرف پروتئین سویا ، ورزش منظم و انجام ورزش های یوگا و تمرکزی می تواند به کاهش گرگرفتگی ها کمک کند.
در زمینه دارو درمانی استفاده از برخی ضدافسردگی ها، داروهای فشار خون، مسکن های خفیف و داروهای صرع می تواند مؤثر باشد.
کاهش ترشحات: بدن به طور طبیعی با لایه نازکی از رطوبت دیواره واژن را مرطوب نگه می دارد. این رطوبت از مایعات شفافی است که از دیواره عروق خونی ترشح می شود.
تغییرات هورمونی که با شروع یائسگی رخ می دهد می تواند در این روند طبیعی اختلال ایجاد کرده و زندگی طبیعی فرد را تحت تأثیر قرار دهد.
کاهش میزان هورمون استروژن در دوران یائسگی میزان رطوبت بدن را کاهش داده که از آن جمله می توان به خشکی واژن اشاره کرد.
تغییر سبک زندگی، انجام حرکات ورزشی، انجام حرکات یوگا و تمدد اعصاب می تواند به رفع این مشکل کمک کند. استفاده از داروهایی چون روغن ویتامین E و مرطوب کننده ها می توانند این خشکی را از بین ببرد.
درمان استروژنی هم گزینه ای است که به دلیل جذب کمتری که در جریان خون دارد، نسبت به هورمون درمانی جایگزین ارجحیت دارد.
تغییرات روحی و روانی: یائسگی علاوه بر اثرات جسمانی، اثرات روحی و روانی نیز روی خانم ها بر جای می گذارد که از آن میان می توان به اضطراب، زودرنجی و افسردگی اشاره کرد. مهم ترین علت این حالات روحی باز هم نوساناتی است که در میزان هورمون های جنسی رخ می دهد.
تغییر سبک زندگی و نوع رژیم غذایی بهترین درمان در این زمینه محسوب می شود. طب سوزنی هم روش مؤثر دیگری است ولی توصیه می کنیم در کنار آن از روش هایی برای تنظیم سطح هورمون هایتان نیز استفاده کنید.
پوکی استخوان: از پوکی استخوان شاید بتوان به عنوان خطرناک ترین و جدی ترین علائم یائسگی نام برد که می تواند به مشکلات جدی از قبیل کمردردهای مزمن و شکستگی های استخوانی منجر شود.
مساله اینجاست که تا زمان شکستگی استخوان هیچ نشانی از خود بروز نمی دهد و به مرور باعث کاهش حجم استحکام استخوان ها می شود. حدود ۳۳ درصد از زنان بالای ۵۰ سال بر اثر پوکی استخوان دچار شکستگی استخوان می شوند.
نوسانات هورمونی ناشی از یائسگی و کاهش دائمی میزان هورمون های جنسی بعد از یائسگی نقش مهمی در این میان ایفا می کند. این مساله زمانی اهمیت پیدا می کند که بدانید ۸۰ درصد از موارد پوکی استخوان را در سراسر جهان زنان به خود اختصاص داده اند. بهترین درمان برای این مشکل پیشگیری از بروز چنین اتفاقی است.
با مصرف مقادیر زیاد کلسیم، دریافت ویتامین D کافی، ورزش کردن، خودداری از مصرف الکل و سیگار و حفظ وزن طبیعی بدن، می توانید از بروز پوکی استخوان جلوگیری کنید.
درد سینه: درد سینه یکی از علائم شایع دوران یائسگی است و قبل یا بعد از این دوران می تواند خانم ها را مبتلا کند. اصلی ترین دلیل ایجاد این نوع دردها تغییرات هورمونی ناشی از یائسگی است.
نوسانات هورمونی این دوران مقدار استروژن و پروژسترون را در بدن تغییر می دهد. با مشاهده علائمی چون سفتی بافت سینه، دردناکی، سوزش و تورم سینه ها با پزشک مشورت کنید. استفاده از درمان های طبیعی و مراقبت هایی که انجام می دهید به کاهش درد سینه کمک می کند.
اقدام های مراقبتی که می توانید برای این موضوع انجام دهید، شامل جلوگیری از مصرف مواد غذایی و دنبال کردن سبکی از زندگی که منجر به شروع علائم می شود، انجام ورزش های منظم، ماساژ و روش های آرام بخش است.
اضافه وزن: اضافه وزن مساله ای است که بیشتر خانم ها توجه ویژه ای به آن دارند. حدود ۹۰ درصد از زنان در دوران یائسگی مقداری اضافه وزن را تجربه می کنند. این نوع اضافه وزن در این دوران خاص بیشتر مربوط به افزایش چربی در نواحی میانی بدن یعنی شکم شده و هیکل آنها بیشتر گرد می شود.
به طور متوسط بین سنین ۴۵ تا ۵۵ سال که اوج یائسگی محسوب می شود حدود ۵ / ۵ تا ۷ کیلوگرم وزن اضافه می کنند.
این اضافه وزن در دوره یائسگی از آن جهت حائز اهمیت است، زنانی که بیش از ۹ کیلوگرم اضافه وزن پیدا می کنند حدود ۲۰ درصد بیشتر مستعد ابتلا به سرطان سینه هستند و این در حالی است، زنانی که پس از یائسگی ۹ کیلوگرم از وزن خود کم می کنند حدود ۲۳ درصد کمتر در معرض ابتلا به سرطان سینه قرار دارند.
بهترین راه برای مقابله با اضافه وزن دوران یائسگی انجام حرکات ورزشی منظم و مصرف غذاهای سالم غنی از مواد مغذی است که پروتئین کمی را شامل شود.
بیشتر خانم ها در هر دهه از زندگی خود حدود پنج درصد دچار افت متابولیسم می شوند بنابراین با شروع یائسگی به حدود ۲۰۰ کالری کمتر در هر روز نیاز پیدا می کنند.
● درمان جایگزین با هورمون
هورمون درمانی یکی از معمول ترین درمان هایی است که تاکنون برای درمان علائم یائسگی بخصوص گرگرفتگی ها، تعریق های شبانه و خشکی واژینال مورد استفاده قرار می گرفت.
براساس اطلاعات موجود در webmed این درمان شامل استفاده از هورمون های جنسی طبیعی یا مصنوعی می شود که جایگزین هورمون هایی در بدن خانم ها می شود و در اشکال مختلف قرص، ژل یا چسب موجود است.
از سوی دیگر این نوع درمان ها ریسک و هزینه زیادی را در بر می گیرد. هورمون درمانی تأثیر سریعی در برقراری تعادل هورمون های بدن می گذارد ولی از طرف دیگر عوارض جانبی بسیاری داشته و خطر ابتلا به برخی انواع سرطان ها را مانند سرطان تخمدان و سینه و نیز بیماری های قلبی، لخته های خونی و حمله های قلبی در زنان افزایش می دهد ولی به نظر می رسد استفاده از روش های طبیعی شامل تغییر سبک زندگی و رعایت رژیم غذایی سالم، مطمئن تر، کم هزینه تر و کم خطرتر نسبت به هورمون درمانی باشد.
ندا اظهری
روزنامه جام جم
