بيشتر ما فردي را در خانواده يا اطرافيان‌مان ديده‌ايم كه صورتش جوش دارد و خيلي هم از آن ناراحت است. اين جوش‌ها بسيار شايع‌اند و همان طور كه حتما مي‌دانيد، به آنها آكنه گفته مي‌شود. درباره درمان و پيشگيري از اين جوش‌ها بسيار صحبت شده است و صدها هزار مقاله و سايت اينترنتي در اين زمينه وجود دارد. بي‌شك شما هم سوالات بسياري درباره ماهيت اين جوش‌ها و روش درمان و پيشگيري از آنها در ذهن داريد. در اينجا پاسخ تعدادي از سوالات خود را خواهيد يافت. با آنكه اين جوش‌ها به جوش‌هاي جواني معروفند، اما اين بيماري مي‌تواند افراد را در هر سني مبتلا كند.
اشكال مختلف جوش‌ها
منافذ بسته‌اي كه خون و عوامل باكتريايي داخل آنها تجمع يافته است (كومدون)
جوش‌هاي سرسفيد (كومدون‌هاي مسدود)
جوش‌هاي سرسياه (كومدون‌هاي باز)
pimples
پوستول
كيست: ماده درون كيست‌ها و پوستول‌ها استريل است و عوامل باكتريايي در خود ندارد.
اين برآمدگي‌ها و كيست‌هاي ناراحت‌كننده هرجا كه تجمع چربي در پوست بيشتر باشد (معمولا صورت، سينه و پشت) رشد مي‌كنند.
چه چيزي باعث بروز آكنه مي‌شود:
هيچ عامل مشخصي به تنهايي دليل بروز اين جوش‌ها نيست، ولي آكنه زماني به وجود مي‌آيد كه هورمون‌هاي مردانه در دوران بلوغ از غدد فوق كليوي ترشح مي‌شوند و غدد توليدكننده چربي را در پوست فعال مي‌كنند. در واقع سبوم (چربي) يك ماده ضروري براي حفظ سلامت پوست است؛ ولي زماني كه سلول‌هاي نزديك به سطح پوست منافذ اين غدد چربي را مي‌بندند، چربي در زير پوست تجمع پيدا مي‌كند. اين چربي باعث تسريع رشد باكتري‌ها شده و بافت اطراف آن ناحيه دچار تورم و التهاب مي‌شود. التهاب نزديك به سطح پوست باعث ايجاد پوستول‌ها مي‌شود. اگر اين التهاب عمقي‌تر باشد، pimpleها بروز مي‌كنند و التهاب در لايه‌هاي عمقي‌تر منجر به توليد كيست مي‌شود. اگر چربي خودش را به سطح پوست برساند، ما شاهد جوش‌هاي سرسفيد خواهيم بود و اگر اين چربي در مجاورت هوا اكسيد شود، جوش‌هاي سرسياه ايجاد خواهند شد. برخلاف تصور عموم، جوش‌هاي سرسياه نشان دهنده آلودگي و عدم رعايت بهداشت نامناسب پوست نيستند.
عواملي كه به طور معمول باعث بروز آكنه نمي‌شوند:
عوامل ژنتيكي
به جز در مواردي كه آكنه بسيار شديد است، آكنه اكثر افراد مشابه آكنه پدر و مادرشان نيست. تقريبا همه در دوراني از زندگي آكنه را به شكلي تجربه مي‌كنند.
غذاها
بيشتر پدر مادرها به نوجوانان‌شان توصيه مي‌كنند كه غذاهاي چرب و شور نخورند تا آكنه صورت‌شان بدتر نشود. با اينكه خوردن زياد چيپس ، سيب زميني سرخ‌كرده، فست فودها و شكلات‌ها درست نيست و براي سلامتي مضر است، ولي باعث تشديد آكنه نمي‌شود.
استرس
بسياري از افراد بر اين باورند كه هرگاه تحت فشار عصبي قرار مي‌گيرند، صورت‌شان جوش مي‌زند. البته استرس در بروز يا تشديد آكنه بي‌تاثير نيست، ولي به تنهايي و به طور مستقيم نمي‌تواند باعث جوش زدن شود.
هورمون‌ها
برخي زنان در دوران قاعدگي خود جوش مي‌زنند، ولي اكثر آنها اين طور نيستند. بعضي داروهاي ضدبارداري خوراكي مي‌توانند تا اندازه‌اي از بروز آكنه يا تشديد آن جلوگيري كنند؛ ولي تا زماني كه آكنه شديد با بي‌نظمي‌هاي قاعدگي و پرمويي غير طبيعي همراه نباشد، نمي‌توان نقش هورمون‌ها را در بروز آكنه مؤثر دانست.
لوازم آرايش
لوازم آرايشي كه روي آنها كلمات «Water- based» و «Oil- free» درج شده باشد، منافذ پوست را نمي‌بندند، ولي شستن و پاكسازي كامل صورت در پايان به باز شدن منافذ پوست و جلوگيري از بروز آكنه كمك بسياري مي‌كند.
فشار فيزيكي
در برخي از افراد فشارهاي فيزيكي ناشي از كلاه‌هاي ايمني، يقه‌ها، كمربند‌ها يا بند شلوار‌هاي تنگ مي‌تواند باعث بروز آكنه در مناطق تحت فشار شود.
داروها
برخي داروها باعث جوش زدن صورت و بدن مي‌شوند؛ مثل داروهاي خانواده كورتيكو استروئيد ( كورتون‌ها) كه به صورت خوراكي يا تزريقي استفاده مي‌گردند. مثلا داروي پردنيزولون يكي از اين داروهاست. داروهاي ضد تشنج و دارويي همچون «ليتيم» كه براي درمان اختلال خلقي دوقطبي به كار مي‌روند نيز چنين خاصيتي دارند. داروهايي كه حاوي يد يا بروميد هستند نيز از اين دسته‌اند. به خاطر داشته باشيد هرگز نمي‌توان دارويي را به خاطر اينكه باعث آكنه مي‌شود قطع كرد. همه داروها داراي عارضه هستند، ولي خاصيت درماني آنها بر عوارض‌شان برتري دارد. در ضمن، قطع ناگهاني دارو خطرناك است؛ به خصوص كورتون‌ها كه مي‌تواند باعث شعله ور شدن بيماري شود. در اكثر موارد داروها علت اصلي بروز آكنه نيستند.
چه زماني بايد به سراغ درمان آكنه رفت؟
اين زمان براي افراد مختلف با هم فرق دارد. مثلا ممكن است كسي تا زماني كه آكنه‌اش بسيار شديد نشده سراغ درمان نرود، ولي فرد ديگري با ديدن اولين جوش‌هاي صورتش به متخصص پوست مراجعه كند. گاهي اوقات هم شما مجبور مي‌شويد به خاطر جوش بزرگي كه درست يك هفته پيش از عروسي روي صورت‌تان ظاهر شده با عجله نزد متخصص برويد. ولي به طور كلي بهتر است زماني براي درمان آكنه به پزشك مراجعه كنيد كه جوش‌ها دردسر درست كرده باشند و از آنها به عذاب آمده باشيد.
براي درمان آكنه چه مي‌توان كرد؟
اگر سه دليل اصلي بروز آكنه را به خاطر بياوريد، خواهيد دانست كه چرا همه روش‌هاي درمان آكنه بر سه اصل 1- باز كردن منافذ پوست 2-كشتن باكتري‌ها 3- كاهش چربي پوست استوار است.
در اينجا بايد نكته‌اي را يادآوري كرد و آن اينكه ميانه‌روي و اعتدال در هر كاري بهترين خط مشي است. البته همه نمي‌توانند در شبانه روزي هشت ساعت خواب كامل داشته باشند، روزانه سه وعده غذاي كامل و سالم بخورند و آب كافي بنوشند، ولي علي رغم همه گرفتاري‌هاي روزمره، مي‌توان براي درمان آكنه كاري كرد يا از تشديد آن جلوگيري نمود. ساده‌ترين راه اين است كه جوش‌ها را كمپرس آب گرم كرده و هرگز آنها را دستكاري نكنيد. هرقدر بيشتر با جوش‌ها بازي كنيد و پوست روي‌شان را بكنيد يا فشار دهيد، ديرتر خوب مي‌شوند و امكان اينكه پس از خوب شدن جاي آنها روي صورت‌تان بماند بيشتر خواهد بود.
منافذ پوست را باز نگهداريد
ساده‌ترين راه باز نگه‌داشتن منافذ پوست اين است كه روزانه دوبار صورت‌تان را با يك صابون يا مايع پاك‌كننده ملايم بشوييد. اين كار پوست را تميز نگه مي‌دارد و از حساسيت آن مي‌كاهد.
ماسك‌ها و مواد لايه‌بردار ملايم
اين فرآورده‌ها داراي گرانول يا اسيد ساليسيليك هستند كه به عنوان يك لايه‌بردار ملايم ، عمل پيلينگ را انجام مي‌دهند. با اين كار لايه خارجي پوست شما كه سلول‌هاي مرده دارد، برداشته و منافذ پوست‌تان باز مي‌شود. فرآورده‌هايي كه داراي گليكوليك يا آلفا هيدروكسي اسيد هستند، براي اين منظور مناسب‌اند. بهتر است پيش از خريد هركدام از اين فرآورده‌ها با يك متخصص يا كارشناس مجرب مشورت كنيد تا با توجه به پوست شما، حساسيت و ديگر ويژگي‌هاي آن بهترين محصول را به شما معرفي كند.
رتينول
اين دارو را با داروي مشهور رتين-آ اشتباه نگيريد. اين ماده كه داراي مشتقات ويتامين A مي‌باشد، فرايند لايه‌برداري پوست را بهتر مي‌كند.
باكتري‌ها را از بين ببريد
مشهورترين و پراستفاده‌ترين دارو براي از بين بردن باكتري‌هاي پوست كه بدون نسخه به فروش مي‌رسد، بنزوئيل پروكسايد است كه به شكل‌هاي ژل، پماد يا لوسيون وجود دارد و روي جوش‌ها و ضايعات ماليده مي‌شود. البته ناگفته نماند كه پوست برخي افراد با استفاده از اين دارو سرخ و برافروخته شده دچار خارش و سوزش مي‌شود. پيش از خريد آن با يك متخصص مشورت كنيد. ممكن است ماده‌اي كه جوش‌هاي صورت دوست‌تان را بهتر كرده روي پوست شما حساسيت بدهد و به پوست‌تان آسيب برساند.
تحريريه دنياي سلامت
