غــبارگـيـري
در مرحله اول ارتقاي كيفيت و در مرحله دوم زدودن كثافات و آلودگي‌هايي كه پس از ساليان دراز بر آن نشسته، مد نظر است. قبل از شستشوي فرش غبارگيري به دو روش انجام مي‌شود:
1- غبارگيري معمولي: در غبارگيري معمولي فرش را مي‌تكانند و يا با چوب بر پشت قالي مي‌كوبند تا گرد و خاك آن خارج شود. سپس با جارويي زبر (همان جاروهاي چوبي كه در منزل همه موجود است) آن را مي‌روبند. اين كار نبايد موجب گسيختگي تار و پود قالي شود و به بافت آن لطمه بزند. كوبيدن فرش بر زمين از جمله كارهاي نادرستي است كه جهت تميز كردن آن به كار مي‌رود.
2- غبارگيري مكانيكي: اين كار در كارخانجات، بسته به كيفيت فرش صورت مي‌گيرد و در منزل مقدور نيست. فرش‌هايي كه داراي گرد و غبار هستند، قبل از شستشو حتما بايد غبارگيري شوند، چرا كه هنگام شستشو گرد و غبار در ته گره (محل تماس گره با تار و پود) باقي مانده خوب تميز نمي‌شود و باعث پوسيدگي فرش مي‌گردد. (در واقع تبديل به گل شده و در مغز فرش باقي مي‌ماند). در زندگي‌هاي شهري كه معمولاً از جاروبرقي استفاده مي‌شود، گرد و غبار چنداني درون فرش باقي نمي‌ماند كه نياز به غبارگيري داشته باشد. فقط بايد توجه داشت كه فرش رنگ پس ندهد.
فرش‌هاي دستبافت چون كيفيت‌هاي متفاوتي دارند، ممكن است بعضي از آنها رنگ پس دهد. براي اينكه بفهميد فرش رنگ پس مي‌دهد يا نه، يك دستمال سفيدرنگ كه با آب نيمه‌گرم خيس شده به قسمت‌هايي از پرز فرش بكشيد يا پرز فرش را درون دستمال براي چند ثانيه نگه داريد. اگر دستمال سفيد رنگي شد، فرش رنگ پس مي‌دهد و بايد هنگام شستشوي آن نكاتي را رعايت كرد. (بيشتر رنگ‌هاي تيره رنگ پس مي‌دهند؛ مانند لاكي، سبزهاي تيره، سرمه‌اي، مشكي، آبي).
مراحل شستشوي فـــــرش
در شستشوي فرش با دست، رعايت نكات زير اهميت ويژه‌اي دارد:
1- استفاده از زمين سخت، سيماني، موزاييك يا زمين شيب‌دار بهتر است.
2- جريان آب بايد به صورت دوش و با حرارت معمولي باشد. از آب گرم در شستشوي فرش دستبافت يا ماشيني استفاده نمي‌شود.
توضيح: فرش‌هاي ماشيني به علت داشتن مواد پلاستيكي در گره‌ها و تار و پود،پس از شستشو نرمي و لطافت خود را از دست مي‌دهند. در فرش‌هاي دستبافت هم، كه رنگ پس مي‌دهد، آب گرم رنگ پس‌داده شده را در قسمت‌هاي روشن فرش تثبيت مي‌كند كه رنگبرداري آنها سخت و هزينه‌بردار است. فرش‌هايي هم كه چله آنها از پشم و ابريشم يا گره‌هاي ابريشمي باشد، كيفيت‌شان پس از شستشو كاسته مي‌شود.
3- در شستشوي فرش از مواد قليايي نبايد استفاده شود.
4- از شوينده‌هاي خنثي استفاده شود (مانند پودر دستي كه بايد قبل از استفاده در آب حل شود، شامپوي فرش، مايع ظرفشويي يا پودر صابون حل‌شده براي فرش‌هايي كه چربي روي آنها ريخته شده است).
5- فرش دستبافت را از قبل خيس نكنيد، به خصوص فرش‌هايي كه رنگ پس مي‌دهند. در اين صورت قسمت‌هاي روشن فرش نيز رنگي مي‌شود.
6- فرشي را كه رنگ پس مي‌دهد، پس از شستشو با برس پلاستيكي و آبگيري، لوله نكنيد و هرگز داخل لوله آب نگيريد.
7- فرش شسته‌شده را كاملا آبگيري كرده با پارو و سپس با دستمال نخي يا حوله‌اي آب پرز آن را كاملا بگيريد و يك ساعت به همان حالت روي زمين بگذاريد تا قسمت‌هايي كه رنگ پس مي‌دهد با قسمت‌هاي ديگر فرش تداخل پيدا نكند.
8- وقتي فرش يك ساعت روي زمين به صورت پهن‌شده ماند، مابقي رطوبت خود را از دست مي‌دهد و آماده پهن كردن مي‌شود.
9- فرش نيمه‌مرطوب از پشت، در سايه (نور غيرمستقيم خورشيد) و در معرض هوا آويخته شود.
10- براي فرش‌هاي ماشيني و دستبافت هم كه رنگ پس نمي‌دهند، روش شستشو به همين صورت است. اگر هنگام پهن كردن فرش دوباره روي آن آب بگيريد، ريشههاي آن حتما زرد خواهد شد.
11- پس از خشك شدن فرش آن را با جاروي چوبي يا برس سر به سمت خواب فرش جارو يا برس بزنيد تا تمام طرح‌هاي فرش سر جاي خود قرار بگيرد و فرش شما زيبا و شكيل‌تر و تميز ديده شود.
(جاروبرقي چون به صورت رفت و برگشت روي فرش كشيده مي‌شود خواب فرش را به هم زده و از زيبايي آن مي‌كاهد)
طريقه استفاده از شامپو فرش
براي شامپو كردن فرش نياز به زور بازو نيست
طريقه صحيح استفاده از شامپوي فرش
1- قبل از شامپو كردن حتما روي فرش را جارو كنيد.
2- 1 ليتر آب و 2 فنجان شامپو فرش را درون ظرفي ريخته و خوب هم بزنيد تا كف كند (هر بار اين كار را تكرار كنيد).
3- كف شامپو فرش را با يك تور يا اسفنج روي فرش بماليد. حركت اسفنج بر روي فرش بايد به آرامي صورت پذيرد؛ (زيرا فقط پرز فرش شما كثيف شده) است.
توضيح: اگر به جاي كف شامپو از آب آن استفاده كنيد، فرش نه تنها تميز نمي‌شود، بلكه لوچ و چسبنده شده و ديرتر خشك مي‌شود؛ زيرا رطوبت به ريشههاي فرش رسيده و ريشه‌ها در محيط مرطوب مي‌پوسند و اگر چند بار اين كار را تكرار كنيد، به مرور زمان فرش شما حتما مي‌پوسد.
كف شامپو فرش كثافات روي پرزهاي فرش را در خود حل كرده و ظرف نيم ساعت در مجاورت اكسيژن هوا ناپديد مي‌شود كه در اين مدت روي فرش نبايد راه برويد.
4- از قسمت بالاي فرش شروع به كار كنيد تا روي قسمت‌هايي كه كف شامپو را ماليده‌ايد، راه نرويد.
5- پس از نيم ساعت يك دستمال زبر و يا تور پرده را روي فرش بماليد (اين عمل را در جهت خواب فرش انجام دهيد)، سپس با يك جاروي زبر و يا جاروي چوبي آن را به سمت خواب فرش جارو بزنيد.
6- حالا با يك برس قديمي فرش خود را شانه كنيد. اين كار باعث مي‌شود پرزها سرجاي خود قرار بگيرند و فرش شما نرم و زيبا به نظر برسد و شما با ديدن آن لذت ببريد.
اكرم محمدي كارشناس فرش
