آرتيشو گياه بومي مناطق مرکزي مديترانه است. ولي در حال حاضر در بيشتر نقاط معتدل دنيا کشت مي شود. رومي ها در حدود دو هزار سال پيش اين گياه را پرورش مي دادند و به عنوان سبزي در سالاد استفاده مي کردند.
آرتيشو در قرن شانزدهم به انگلستان و فرانسه برده شد و سپس در قرن نوزدهم در آمريکا کشت شد. اکنون کاليفرنيا و سواحل اقيانوس آرام مرکز کشت آرتيشو هستند.
آرتيشو گياهي است چند ساله داراي ساقه يي راست که ارتفاع آن به حدود يک متر مي رسد. برگ هاي آن پهن و دراز، مانند برگ هاي کاهو بوده و به رنگ سبز تيره است. ميوه ي آن به شکل ميوه کاج يا سيب فلس دار است در انتهاي ساقه قرار دارد. گلبرگ هاي آن ضخيم و گوشتي بوده و انتهاي گلبرگ ها ضخيم تر است که مصرف خوراکي دارد. آرتيشو براي رشد احتياج به آب و باران فراوان دارد.
براي خريد آرتيشو دقت کنيد که برگ ها باز نشده، سفت و سبز باشد. هنگامي که برگ هاي آرتيشو قهوه يي باشد. نشان دهنده ي کهنه بودن آن است.
فصل آرتيشو معمولاً ما ههاي فروردين و ارديبهشت (آپريل و مي )است.
ترکيبات شيميايي:
برگ هاي خوردني آرتيشو داراي اينولين، اينولاز و ماده يي تلخ به نام سينارين است .سينارين ترشحات صفرا را زياد مي کند و علت صفرا بري آرتيشو داشتن اين ماده است.
درصد گرم آرتيشوي پخته مواد زير موجود است:
انرژي: چهارده کالري
پروتئين: 1/5 گرم
آب: 86 گرم
مواد چرب: 0/1 گرم
مواد نشاسته يي: پنج گرم
کلسيم : 22 ميليگرم
فسفر: چهل ميلي گرم
آهن: 0/6 ميلي گرم
سديم: سي ميلي گرم
پتاسيم:250 ميلي گرم
ويتامين A: چهل واحد بين المللي
ويتامين B1
0/4 ميلي گرم
ويتامين B2:
0/2 ميلي گرم
ويتامين B3:
0/6 ميلي گرم
ويتامين c:
2/5 ميلي گرم
خواص دارويي:
آرتيشو از نظر طب قديم ايران گرم و کمي خشک است. قسمت مورد استفاده ي آرتيشو، برگ ها و قسمت وسط آرتيشو آن است که به نام قلب آرتيشو معروف است.
کبد را تميز و اعمال کبد را تنظيم مي کند.
ترشح صفرا را افزايش مي دهد.
از جمع شدن چربي در کبد جلوگيري مي کند. کساني که کبد چرب دارند بهتراست از آرتيشو استفاده کنند.
يرقان مزمن را درمان مي کند.
تقويت کننده ي بدن است.
موجب دفع ادرار مي شود.
تب بر است
در درمان روماتيسم مؤثراست.
يبوست هاي ناشي از عدم صفرا را درمان مي کند.
در درمان ورم روده مؤثر است.
باعث دفع سنگ هاي کيسه ي صفرا مي شود.
کليه و مثانه را گرم مي کند.
گاز و نفخ معده و روده را از بين مي برد.
باعث هضم غذا مي شود.
کلسترول خون را پايين مي آورد.
داروي لاغري است و کساني که مي خواهند وزن کم کنند و لاغر شوند مي توانند هر روز آرتيشو بخورند.
سرگيجه را برطرف مي کند.
مبتلايان به بيماري قند مي توانند با خوردن آرتيشو قند خون خود را تنظيم کنند.
در درمان ميگرن مؤثر است.
در برطرف کردن بيماري آسم مفيد است.
نقرس را برطرف مي کند.
رگ ها را تميز کرده و تصلب شرايين را درمان مي کند.
در برطرف کردن اگزما مؤثر است.
در درمان اکثر بيماري هاي پوستي مفيد است.
سموم بدن را دفع مي کند.
زخم هاي ريه و روده را درمان مي کند.
براي جلوگيري از ريزش مو از برگ هاي آرتيشو ضماد تهيه کرده و به سر بماليد.
براي برطرف کردن بوي بد زير بغل، عصاره برگ آرتيشو را به زير بغل بماليد.
منبع: هفت روز زندگي شماره(90)
منبع