پوست بزرگترین ارگان بدن است که از 3 لایه اپیدرم، درم و هیپودرم تشکیل شده است. اپیدرم که بیرونی ترین لایه پوست است، در برگیرنده لایه های سازنده سلولهای پوستی است. درم لایه بعدی است که دارای بافت هم بند و فیبرهایی است که باعث ایجاد استحکام والاستیسیتی پوست می شود.
عمقی ترین لایه پوست هیپودرم است که از چربی تشکیل شده است. با پیر شدن پوست ترکیبات حمایت کننده آن بتدریج تخریب می شود. به عنوان مثال فیبرهای الاستیک درم شکسته شده و بصورت دائمی از بین می رود. فیبرهای کلاژن کم شده و با تغییرات شیمیایی، فعالیت آن مختل می شود. همچنین هیالورونیک اسید که ماده قوام کننده بافت پوست است، از بین می رود. بنابراین پوست سخت تر و نازک تر شده، چروکهایی بر روی ماهیچه های آن ظاهر می شود که مقدار آن با افزایش سن، بیشتر می شود.
مناطقی که در معرض حرکت های تکرار شونده هستند حالتهای مختلف احساس چهره را نشان می دهند، مثل اطراف چشم و لب كه بیشتر در معرض چروک قرار می گیرند و در نهایت پروسه های ترمیم تغییرات سلولی پوست به مرور کاهش یافته و قدرت پوست در مقابله با شرایط محیطی کاهش می یابد. مواجهه بیش از اندازه با آفتاب به عنوان مثال افرادی که حمام آفتاب می گیرند و سیگار کشیدن این پروسه را تسریع می کند.
هیچ یک از روندهایی که منجر به چروک شدن پوست می شود قابل بازگشت نیست ولی اقداماتی است که به واسطه آن ها می توان پروسه پیر شدن را به حداقل رساند. خودداری از مواجهه طولانی مدت با آفتاب و قرار گرفتن در معرض Sun lamp می تواند مفید باشد. بیشترین مواجهه با اشعه ماوراء بنفش معمولا بین ساعات 10 صبح تا 4 بعداز ظهر صورت می گیرد. استفاده از کرم ها و لوسیونهای محافظت کننده در برابر آفتاب، ترک سیگار، شیوه زندگی سالم همراه با رژیم غذایی متعادل و ورزش روزانه، کاهش استرس و مراقبت روزانه پوست با شستشوي ملایم روزانه، استفاده از مرطوب کننده و ضد آفتاب عوامل موثر در کاهش بروز پیری پوست هستند.
یکی از رویکردهای نوین در درمان پیری پوست، استفاده از تکنیک fractional photothermolysis است که در این روش با ایجاد ستون های میکروسکوپیک حرارتی، توسط نوعی از دستگاه لیزر، اپیدرم به شکل موضعی در مقطعی نکروز می شود ولی بافت اطراف این ستون های حرارتی سالم می ماند و این امر موجب تسریع روند ترمیم پوست از طریق سلولهای سازنده درم و اپیدرم باقیمانده می گردد. عمق این ستون های حرارتی وابسته به انرژی دستگاه است و بر اساس شاخص های پوست و نوع درمان تنظیم می گردد.
از آنجائیکه لایه شاخی پوست در طی این پروسه دست نخورده باقی می ماند، بنابراین فعالیت طبیعی پوست به عنوان سد حفاظتی حفظ می گردد و عناصر صدمه دیده پوست با استفاده از سلولهای کراتینوسیت زنده حاشیه آسیب ترمیم می گردد.
البته کاربرد این تکنیک فقط در پیری پوست نیست و در موارد دیگری از جمله اسکار آکنه يا جراحی و سوختگی، تغییرات رنگی پوست، منافذ باز پوستی، افزایش قوام پوست، خطوط کشش پوستی (استریا) و جوانسازی پوست نیز کاربرد دارد. یکی از نکات مثبت این تکنیک، کاهش زمان بهبودی در بیمار است که در روش های سنتی از 1 تا 6 ماه بوده و در این روش به 1 هفته کاهش می یابد. شانس بروز عوارض از جمله اسکار یا تغییرات رنگدانه ای پوست نیز در این روش بسیار کمتر است.
دکتر محمد علی نیلفروش زاده
