چرا پوست پیر میشود ؟

پوست نیز مانند سایر اعضای بدن روند پیری را طی می کند . انسان از قدیم الایام در پی یافتن علل پیری و راه های به تاخیرانداختن آن بوده است.

 پیرشدن پوست را می توان به دو بخش تقسیم کرد : پیری ناشی از افزایش سن ، و پیری ناشی از نورآفتاب

پیری ناشی از افزایش سن
با گذشت زمان واکنش های بیوشیمیایی متعددی در بدن انسان رخ می دهند که به تدریج باعث تغییراتی درپوست می شوند مثلا” سلول های اپیدرم ( لایه سطحی پوست ) براحتی نمی ریزند و رشته های کلاژن و الاستین نیزمی شکنند. پوست مثل سابق قادر به حفظ رطوبت خود نیست . همچنین قدرت پوست برای مقابله با عفونت ها ، درک احساسات ، و تنظیم دمای بدن کاهش می یابد. « دی ان ای » که تکثیر سلولها را کنترل می کند ممکن است آسیب دیده و این تکثیر از کنترل خارج شده ، منجر به سرطان گردد.
تخریب کلاژن و الاستین و نیروی جاذبه به مرورزمان باعث برخی تغییرات مشخص می شوند: خطوط ظریف اطراف چشم به وجود می آید ، خطوط کنار دهان و روی پیشانی عمیق شده و همچنین پوست شل شده ، افتادگی پیدامی کند . ناخن ها هم تدریجا” شکننده ترشده و موها نازک می شوند.

پیری ناشی از نورآفتاب
بزرگترین عامل آسیب رسان به پوست ، پدیده افزایش سن نیست بلکه نورآفتاب است. طی سالیان و به مرور زمان تابش نورخورشید باعث چروکهای سطحی و عمیق درپوست می شود، پوست را شل و متورم کرده رنگ کدر و زردی به آن می دهد ، ظاهر پوست چرم مانند و خشک و گاهی توام با پوسته ریزی می گردد. آفتاب احتمال ایجاد سرطان پوست را هم افزایش می دهد. نورآفتاب کلاژن را کاهش می دهد و باعث ایجاد و افزایش بعضی خالها و لک های پوستی می شود. برخی از این تغییرات را درعکس زیر درصورت یک زن میانسال مشاهده می کنید:
چگونه پیری ناشی از افزایش سن را از پیری که در اثر نورآفتاب ایجاد می شود، تشخیص دهیم ؟
این امر به راحتی قابل تشخیص است . به خطوط و چین وچروک و قوام پوست صورت و پشت دستتان نگاه کنید . حال آن را با قسمتی از پوست که زیاد آفتاب نخورده مانند ناحیه شکم خود مقایسه نمایید. خواهید دید که تفاوت زیاد است .

نورآفتاب چگونه به پوست آسیب می زند؟
آسیب ناشی از تابش آفتاب در اثر اشعه فرابنفش موجود در آن ایجاد می شود. انواع مختلفی از این اشعه در نورآفتاب وجود دارد که میزان نفوذ آنها در پوست با یکدیگر متفاوت است. طول موج اشعه فرابنفش بین طول موج نورمرئی و اشعه ایکس قراردارد. اشعه فرابنفشی که از طریق نورخورشید به زمین می رسد سه طول موج عمده دارد:

اشعه فرابنفش نوع «سی» :
کوتاه ترین طول موج و بیشترین سطح انرژی را نسبت به دو طول موج دیگر دارد و به همین جهت بیشترین آسیب را نیز به پوست می رساند ولی خوشبختانه معمولا” تاحدزیادی قبل ازرسیدن به سطح زمین و طی عبور از اتمسفر توسط لایه «ازون» جذب می شود. البته در مناطقی مانند استرالیا که این لایه نازک شده احتمال آسیب شدید پوست دراثراین اشعه وجود دارد.

اشعه فرابنفش نوع «بی» :
طول موج کمتری نسبت به نوع «سی» داشته و انرژی آن کمتراست و لذا آسیب کمتری هم به پوست واردمی کند. این اشعه به اپیدرم نفوذ می کند و آثار آن به شکل آفتاب سوختگی قابل مشاهده است. هرقدرکه تعداد دفعات آفتاب سوختگی بیشترباشد ، احتمال ایجاد سرطان پوست افزایش می یابد. اشعه فرابنفش نوع «بی» باعث نوعی موتاسیون ژنتیکی می گردد و به دنبال آن سلولها دچار رشد بی رویه شده و منجربه بروز سرطان می شود. دربیش از 90 درصد سرطان های سلول اسکواموس این موتاسیون وجود دارد.

اشعه فرانبفش نوع «ای» :
بیشترین طول موج راداشته و در پیری ناشی از نورآفتاب و همچنین ایجاد سرطان پوست نقش دارند. این اشعه بعلت طول موج طویل ترخود ، در درم ( لایه عمقی پوست ) بیشتر نفوذ می کند. فقط 10 درصد اشعه فرابنفش نوع «بی» به درم می رسد ولی این میزان در مورد نوع «ای» 50 درصد است . میزان اشعه فرابنفش «ای» در نوری که از خورشید به زمین می رسد، ده برابر اشعه فرابنفش نوع «بی» است.

همه این حقایق نشان می دهد که تا چه حد اجتناب از نورآفتاب و استفاده ازلباس مناسب ، کلاه لبه دار ، دستکش ، و مواد ضد آفتاب در پیشگیری از پیرشدن زودرس پوست و بیماریها و بدخیمی های آن اهمیت دارد.

دکتر فرشید دبیرزاده