مكتب طب آيورودا، يكي از شيوه‌هاي درماني طب مكمل و جايگزين در جهان است كه ريشه آن در هند كهن و تمدن آريايي‌هاي باستاني قابل مشاهده است. اساس درمان در اين مكتب بر اصل توازن عناصر طبيعي بدن و تعادل روح و روان انسان استوار شده است. درمانگران اين شيوه درماني بر اين باورند كه بيماري نتيجه طبيعي نبود توازن و تعادل در بدن و ذهن است كه با تصحيح رژيم غذايي، تجويز گياهان دارويي، حركات كششي ذهن و جسم (يوگا) و تمرينات تنفسي قابل درمان است. مهم‌ترين آموزه درمانگران اين مكتب به مردم جهان، دانش زندگي و به‌طور كلي آموزش چگونه زيستن و سلامت زيستن است. «برزو قادري» مدرس طب آيورودا و نجوم پزشكي (medical astrology) و رئيس اسبق كميته آموزش انجمن يوگاي ايران با شروع فصل پاييز و نزديك شدن فصل زمستان برخي از تدابير حفظ الصحي طب سنتي هند، آيورودا را كه به حفظ سلامت و تندرستي افراد در روزهاي سرد زمستان كمك مي‌كند با علاقه‌مندان به شيوه‌هاي درماني آيورودا در ميان مي‌گذارد. از ايشان تا امروز كتاب‌هاي متعددي در اين حوزه منتشر شده كه از ميان آن‌ها مي‌توان به «تغذيه طبيعي و تندرستي»، «راه يوگا»، «ستاره بيني به زبان ساده» و «آشنايي با ستاره بيني ودايي» اشاره كرد. .
به‌طور كلي زيربناي طب آيورودا در درك درست، از دوشاها يا مزاج‌ها نهفته است. تعادل و توازن ميان دوشاها اهميت بسيار زيادي در سيستم حياتي دارد و اگر اين توازن از بين برود، سيستم حياتي بدن به سوي اختلال، بيماري و نابودي حركت مي‌كند. بنابراين آنچه اهميت دارد، توازن ميان دوشاها در بدن است. درك دوشاها مبتني بر تئوري اوليه به نام تئوري عناصر است كه شامل 5 عنصر بزرگ مي‌شود. براساس اين تئوري، تمام هستي كه طبيعت، ذهن و روان انسان است از 5 ارتعاش يا نوسان مختلف كه ما به‌عنوان عناصر آب، خاك، آتش، باد و اتر مي‌شناسيم، تشكيل شده است. اين عناصر از سمت سنگيني به سوي لطيفي حركت مي‌كنند. به اين ترتيب كه خاك نشانگر ثبات، استقرار، سنگيني و جاذبه است؛ آب بر سياليت، رواني و احساسات در سطح ذهني دلالت مي‌كند ؛ آتش تغيير، استحاله، هضم و گوارش را در بر مي‌گيرد؛ باد به حركت و جابه‌جايي اشاره دارد و اتر فضاهاي تهي را شامل مي‌شود كه امكان نوسان ساير عناصر را بر عهده دارد. فرضيه 3 دوشا مي‌گويد: «از آنجا كه تمام هستي چيزي جز تركيب اين 5عنصر نيست، بايد تلاش كنيم تا براي هر فرد تركيب ويژه اين عناصر را در ساختار او كشف كنيم.»
بر اين‌اساس در طب آيورودا 3 دوشاي اصلي واتا، كافا و پيتا وجود دارد كه 5 عنصر ياد شده در زمينه اين 3 مزاج اوليه خودنمايي مي‌كنند.
ويژگي‌ها و خصوصيات دوشا يا مزاج «واتا» در پاييز و زمستان در افراد واتايي افزايش مي‌يابد. براي درك عميق‌تر اين مزاج بايد به اين نكات توجه كنيم كه مزاج «واتا» ويژگي‌هايي مثل خشكي، سردي و متغير بودن دارد و اين ويژگي‌ها از جمله خصوصياتي است كه در فصل پاييز نيز به چشم مي‌خورد. در اين فصل نيز برگ‌ها و هواي محيط رو به سردي و خشكي مي‌رود و به مرور متغير مي‌شود. اين تغييرات نه تنها در طبيعت بلكه در بدن ما نيز اتفاق مي‌افتد. به‌عنوان مثال با نزديك شدن پاييز پوست بدن مان خشك مي‌شود يا احتمال بروز شوره در سر افزايش مي‌يابد. درد مفاصل يا خشكي مزاج به سراغ‌مان مي‌آيد و اين‌ها همگي از علائم نزديك شدن پاييز و زمستان است. از اين‌رو چون در اين فرصت قصد داريم به ويژگي‌هاي فصل پاييز و بيماري‌هاي شايع آن بپردازيم تنها به بررسي وضعيت دوشا يا مزاج «واتا» اكتفا مي‌كنيم تا بهتر بتوانيم شيوه‌هاي پيشگيري و درمان رايج‌ترين بيماري‌هاي فصل پاييز و زمستان را بررسي كنيم.
يكي ديگر از توصيه‌هاي درمانگران طب آيورودا به مخاطبان‌شان در فصل پاييز استفاده از اتاق‌هاي بخور است. استفاده از بخور مرطوب در فصل پاييز به‌ويژه براي افرادي كه مزاج «واتا» دارند بسيار توصيه مي‌شود. بايد توجه داشت كه بخورهاي خشك براي اين افراد مضر بوده و موجب تشديد خواص واتا و سردي و خشكي در آن‌ها مي‌شود. استفاده از بخور اسانس اكاليپتوس يكي از بهترين بخورها براي فصل پاييز است. استفاده از اين بخورها هفته‌اي يك‌بار براي كنترل و تعديل علائم واتا به افراد توصيه مي‌شود.
گياه زنجبيل يكي از بهترين ادويه‌هايي است كه در فصل پاييز مصرف آن به مردم توصيه مي‌شود. اين ادويه كه طبيعتي گرم دارد يكي از بهترين داروهاي گياهي براي از بين بردن بسياري از عفونت‌ها در بدن است
همانطور كه اشاره كرديم با افزايش سردي هوا، خشكي و تغييرات در طبيعت شاهد بروز تغييراتي در جسم و روان خودمان خواهيم بود. به‌عنوان مثال با افزايش خشكي در طبيعت، پوست بدن ما نيز تمايل به خشك شدن دارد و اين خشكي به مرور موجب افزايش شوره سر در برخي افراد شده و خشكي مزاج و كندي عملكرد دستگاه گوارش را نيز به همراه مي‌آورد. در برخي موارد اين خشكي به اسكلت بندي و مفاصل بدن نيز سرايت كرده و دردهاي مفصلي- استخواني را براي انسان به همراه مي‌آورد. در كنار بروز اين اختلال‌ها كه رايج‌ترين بيماري‌هاي جسمي در فصل‌هاي سرد سال محسوب مي‌شوند، احساس‌هاي سرد از قبيل افسردگي، وارستگي، رهايي و ميل به تغيير و تحول در انسان افزايش مي‌يابد. بنابراين كاملا واضح است كه با شروع اين فصل شاهد بروز تغييرات اساسي نه تنها در جسم مان بلكه در ذهن و روان‌مان نيز خواهيم بود.
تغيير آب و هوا و افزايش خشكي و سردي محيط زندگي يكي از ساده‌ترين روش‌ها براي ايجاد تعادل در جسم و روان اصلاح رژيم‌غذايي و ايجاد تغيير در برنامه غذايي روزانه است. درمانگران آيورودا توصيه مي‌كنند، با شروع فصل پاييز از مصرف غذاهاي خيلي خشك و نفاخ كه در بدن توليد نفخ مي‌كند پرهيز كنيد و درصورتي كه تمايل به مصرف آن‌ها داريد اين مواد را با مواد ديگر كه خاصيت آن‌ها را تعديل مي‌كند تركيب كنيد
درمانگران طب آيورودا با شروع فصل پاييز به بيماران خود توصيه مي‌كنند، با اجراي نرمش‌هاي آرام و حركات متناسب و متمركز بر مفاصل بدن به حفظ سلامت و تندرستي خود در فصل‌هاي سرد سال كمك كنند و به اين ترتيب مانع بروز دردهاي مفصلي و استخواني در فصل پاييز و زمستان شوند. اين تمرينات و نرمش‌ها كه بهتر است در افراد مبتدي توسط درمانگر و كارشناس طب آيورودا به بيماران آموزش داده شود به بهبود وضعيت مفاصل گردن، انگشتان، مچ دست و پا و مفصل آرنج و زانو پرداخته و ميزان دوشاي واتا در بدن را به تعادل مي‌رساند.
يكي از متدهاي شيوه درماني آيورودا براي پيشگيري از خشكي و سردي پوست و بدن، دريافت ماساژ با روغن‌هاي درماني گرم به‌ويژه روغن كنجد يا روغن بادام شيرين به‌عنوان روغن حامل است. اين ماساژ مي‌تواند تاثير زيادي در پيشگيري و حتي درمان خشكي پوست يا بدن داشته باشد. البته شيوه‌ها وتكنيك‌هاي مختلفي براي ارائه ماساژ در طب آيورودا وجود دارد. افرادي كه علاقه‌مند به دريافت اين ماساژ هستند مي‌توانند با شروع فصل پاييز هفته‌اي يك‌بار از اين ماساژ استفاده كنند. ضمن آن‌كه اين افراد مي‌توانند با افزودن مقدار اندكي اسانس دارچين به روغن حامل (روغن كنجد يا روغن بادام شيرين) از فوايد درماني دارچين نيز بهره‌مند شوند.
گياه زنجبيل يكي از بهترين ادويه‌هايي است كه در فصل پاييز مصرف آن به مردم توصيه مي‌شود. اين ادويه كه طبيعتي گرم دارد يكي از بهترين داروهاي گياهي براي از بين بردن بسياري از عفونت‌ها در بدن است كه مداومت در مصرف آن موجب تقويت سيستم ايمني بدن و افزايش توان دفاعي بدن مي‌شود. درمانگران طب سنتي هند استفاده از بخور زنجبيل را براي افزايش مقاومت بدن و پيشگيري از ابتلا به سرماخوردگي و آنفلوآنزا موثر مي‌دانند.
شيرسير يكي از بهترين و مناسب‌ترين نوشيدني‌هاي گرم در فصل پاييز و زمستان است كه همواره نوشيدن يك فنجان از آن در طول روز به بيماران و علاقه‌مندان به پيشگيري از ابتلا به بيماري‌هاي شايع فصل‌هاي سرد از قبيل سرماخوردگي و آنفلوآنزا توصيه مي‌شود. براي تهيه اين نوشيدني كافي است يك حبه سير تازه را در يك ليوان شير رنده كنيد و نصف ليوان آب به آن اضافه كرده و اين مخلوط را بجوشانيد. مي‌توانيد اين مخلوط را به همين شكل ميل كنيد و درصورت تمايل مي‌توانيد آن را بعد از صاف كردن بنوشيد. نوشيدن اين تركيب يكي از بهترين داروهاي طبيعي براي افزايش توان سيستم ايمني و دفاعي بدن است. اضافه كردن سرانگشت جوزهندي پودر شده به اين مخلوط و ميل كردن آن نيم ساعت پيش از خواب علاوه بر تاثيرات ذكر شده موجب بهبود كيفيت خواب و عميق‌تر شدن خواب نيز مي‌شود.
نوشيدن چاي هندي به همراه شير در فصل پاييز و زمستان تاثير زيادي در پيشگيري از ابتلا به رايج‌ترين بيماري‌هاي فصل‌هاي سرد سال دارد. درمانگران طب سنتي هند نوشيدن اين چاي را دست كم يك فنجان در روز توصيه مي‌كنند
يكي از بهترين راه‌هاي مقابله با افسردگي در فصل پاييز استفاده از متدهاي عطردرماني و رايحه درماني طب آيورودا است. درمانگران اين شيوه درماني به مخاطبان خود توصيه مي‌كنند با نزديك شدن فصل پاييز از اسانس يا رايحه برگاموت يا دارچين كه در گروه رايحه‌هاي گرم و شيرين قرار دارند، براي ايجاد نشاط و خوش بيني در خود استفاده كنند. استنشاق هوايي كه اين رايحه‌ها در آن وجود دارد، موجب افزايش شور و ميل به زندگي در افراد شده و به‌طور كلي موجب افزايش انرژي انسان در فصل‌هاي سرد سال مي‌شود.
نوشيدن روزانه يك فنجان از مخلوط خرما به توصيه درمانگران طب آيورودا، تاثير زيادي در افزايش نيروي حيات و انرژي انسان در فصل‌هاي سرد سال دارد. براي تهيه اين مخلوط كافي است 5خرماي تازه و بدون هسته را در يك ليوان آب به‌مدت يك شب بخيسانيد. سپس خرما‌ها را با يك قاشق غذاخوري عسل و يك هشتم قاشق چاي‌خوري جوز هندي درون مخلوط كن ريخته و پس از مخلوط كردن كامل اين 3 ماده، آن را با يك ليوان آب تركيب كرده و هر روز ميل كنيد.
نوشيدن چاي هندي به همراه شير در فصل پاييز و زمستان تاثير زيادي در پيشگيري از ابتلا به رايج‌ترين بيماري‌هاي فصل‌هاي سرد سال دارد. درمانگران طب سنتي هند نوشيدن اين چاي را دست كم يك فنجان در روز توصيه مي‌كنند. براي تهيه اين چاي براي خود و اعضاي خانواده‌تان كافي است 3فنجان آب را با 3 عدد ميخك، يك چهارم قاشق چاي‌خوري جوز هندي، 2 عدد هل نيم‌كوب شده، يك تكه دارچين متوسط و 2برش نازك زنجبيل تازه تركيب كرده و روي شعله كم بجوشانيد. سپس به ميزان 2قاشق غذاخوري چاي معمولي به آن اضافه كرده و اجازه دهيد اين مخلوط به‌مدت 2 دقيقه بجوشد. در اين مرحله يك فنجان شير را به مخلوط اضافه كرده و اجازه دهيد تا شير در مخلوط گرم شود. به اين ترتيب چاي هندي آماده نوشيدن است، تنها كافي است 2 قاشق مرباخوري شكر به آن اضافه كرده و آن را ميل كنيد.
درمانگران طب آيورودا از سير به‌عنوان طبيعي‌ترين و موثرترين آنتي‌بيوتيك طبيعي نام مي‌برند. اين درمانگران استفاده از سير در وعده‌هاي غذايي را يكي از بهترين راه‌هاي پيشگيري از سرماخوردگي، زكام، آبريزش بيني و سينوزيت مي‌دانند. اين درمانگران معتقدند، با آغاز فصل پاييز درصورتي كه گردنبندي از حبه‌هاي تازه سير به گردن كودك بيندازيد به اين ترتيب مانع از ابتلاي او به بيماري‌هاي مختلف در فصل پاييز و زمستان مي‌شويد.
يكي ديگر از توصيه‌هاي بسيار موثر كه با شروع فصل پاييز رعايت آن اهميت پيدا مي‌كند، مصرف انواع سوپ‌ها به‌عنوان پيش‌غذا در وعده‌هاي غذايي است. از آنجا كه فصل پاييز و زمستان موجب خشكي پوست و بدن مي‌شود، خوردن سوپ پيش از وعده اصلي غذا به‌عنوان يك غذاي مايع، گرم و چرب به پيشگيري از خشكي بدن و اندام‌هاي دروني كمك مي‌كند.
سیب سبز
