بوتاکس در واقع توکسین کلستریدیوم بوتولینوم نوع «آ» است که کاربردهای متعددی در پزشکی دارد که از آن جمله اند : بیماری های عصبی عضلانی ، بیماری های چشم مانند برخی از انواع بلفاروسپاسم ، جوان سازی صورت از راه رفع چین و چروک ، یا درمان تعریق بیش از حد.
همانطور که قبلا” نیز مکررا” توضیح داده ایم مارک ( برند ) « بوتاکس » که ساخت کمپانی «آلرگان » امریکاست در ایران تقریبا” نایاب است ولی خوشبختانه مارک دیگر آن یعنی « دیسپورت » که ساخت انگلستان است در ایران به طور رسمی وارد و به شکل ویال های 500 واحدی در داروخانه های معتبر به فروش می رسد که ازاین بابت باید از مسئولان اموردارویی کشورقدردانی کرد.
دیسپورت توسط این کمپانی تولید می شود :
Ipsen Biopharm Limited
Ash Road , Wrexham Industrial Estate , Wrexham , LL13 9UF , UK
==============================================.
تنها مشکلی که در ارتباط با این نوع از دارو وجود دارد مقدار زیاد موجود در یک ویال است زیرا 500 واحد برای رفع چین وچروک صورت در یک نفر زیاد است. بعد از تهیه محلول هم نمی توان آن را زیاد نگه داشت وازسوی دیگر اگر مقداری از یک ویال 500 واحدی را برای یک نفر استفاده کنیم و مابقی را دور بریزیم ، با توجه به قیمت بالای آن ، به هیچ وجه مقرون به صرفه نیست. لذا باید بیش از یک نفر ( مثلا” سه نفر ) متقاضی آماده تزریق داشته باشیم تا به تهیه محلول اقدام کنیم . البته ویالهای با حجم کمتر مانند ویال 300 واحدی دیسپورت در خارج از کشور وجود دارد ولی ظاهرا” به ایران وارد نمی شود.
سایر انواع بوتاکس که تحت عناوین بوتاکس چینی یا کانادایی در ایران موجودند ، اصل نیستند ، از طرق قاچاق وارد شده و به هیچ وجه مورد تایید و استاندارد نبوده ، استفاده از آنها خطرناک است. بسیاری از عوارضی که بعلت تزریق بوتاکس در جامعه می بینیم بعلت مصرف همین مواد تقلبی است.
جالب است که قاچاقچیان از ترفندهای خاصی استفاده می کنند برای مثال می دانند که عدم درج کشور سازنده ونیز سایر اطلاعات لازم برروی بسته بندی دارو می تواند شک برانگیز باشد لذا گاهی برچسبی روی ویال های خود می چسبانند که عبارت « ساخت کانادا » به انگلیسی روی آن درج شده و کنار آن نیز برگ قرمزی شبیه به آنچه در پرچم کشور کانادا وجود دارد، به چشم می خورد (شکل زیر) ، ولی هیچ اثری از نام و مشخصات شرکت سازنده یا وارد کننده دیده نمی شود. طرفه آنکه بعضی از همکاران نیزبه سادگی فریب این ترفندها را می خورند.
بوتاکس و دیسپورت در ویالهایی به شکل « لایوفیلیزه » ( پودر سفید رنگ شبیه به پنی سیلین ) عرضه می شوند . این پودر باید از زمان تولید تا قبل از مصرف در حرارت 2 تا 8 درجه سانتیگراد ( یخچال ) نگهداری شود. کسانی که انواع به اصطلاح چینی یا کانادایی ( ساخت چین یا ناکجاآباد دیگری که نمی دانیم ممکن است کجا باشد ) را مصرف می کنند باید از خود سوال کنند که قاچاقچیان چگونه می توانند شرایط زنجیره سرد را از موقع تولید تا زمان فروش رعایت کنند ؟ و آیا به صرف ارزان بودن یک ترکیب و برای کسب سود بیشتر ، حق داریم آن را به هموطنان خویش تزریق کنیم؟
تزریق دارویی که هیچیک از شرایط تولید ، نگهداری ، دوزاژ ، … درمورد آن رعایت نشده با چه منطقی قابل توجیه است ؟ قیمت یک ویال دیسپورت حدود یازده برابر یک ویال بوتاکس تقلبی است که با اسامی ساختگی گوناگون به وفور توسط شبکه های زیرزمینی توزیع می شود و همین اختلاف قیمت باعث شده که عده ای دانسته یا ندانسته به استفاده از انواع تقلبی بیاورند.
مسئولین دارو و درمان کشور باید به شکل موثر و اساسی با این قضیه برخورد نمایند.
از آنجا که دیسپورت جعلی نیز از طرق غیررسمی توزیع شده است ، همکاران باید آن را تنها از داروخانه های معتبر خریداری کنند. خوشبختانه اخیرا” شرکت «ایران اصالت» اقدام به پلمب درب جعبه و نیز درج کد حفاظتی 16 رقمی برروی بسیاری از داروهای گران قیمت من جمله «دیسپورت» کرده که می توان با تماس تلفنی و اعلام کد مزبور ازاصالت دارو اطمینان حاصل کرد. تلفن مربوطه روی بسته بندی دارو درج شده است.روش کار به این شکل است که قبل از بازکردن درب دارو ، برچسب حفاظتی روی آن را خراش می دهید . کد مربوطه زیر برچسب نمایان می شود. سپس با شماره تلفن 22373561 (تهران) تماس می گیرید و کد مذکور را وارد می کنید. سیستم پاسخگو بلافاصله شما را درجریان اصالت یا عدم اصالت دارو قرارمی دهد. همین کار از راه سیستم پیام کوتاه ( اس ام اس ) نیز امکان پذیر است. به این صورت که کداصالت را با تلفن همراه به صورت اس ام اس به شماره تلفن 2000404 ارسال می نمایید و سیستم به طور خودکار به شما پاسخ می دهد
همانطور که در مطلب دیگری نوشته ام ، این حق بیماران است که درباره درمان خود و نوع ( مارک ) ماده ای که به آنان تزریق می شود ( اعم از ژل ، بوتاکس ، … ) از پزشک سوال کنند . پزشک هم موظف است نوع ماده را دقیقا” برای بیمار بیان کرده و جعبه یا ویال آن را قبل از تزریق به وی نشان دهد. اگر پزشکی از انجام این کار امتناع کرد، حق دارید که به کار وی شک کنید.
هنگام تزریق بایستی بوتاکس یا دیسپورت را با استفاده از محلول نرمال سالین استریل به شکل مایع درآورد. در حین مخلوط کردن با نرمال سالین بهتر است حباب در ویال تولید نشود. توصیه شده که دارو بعد از آنکه به شکل محلول درآمد سریعا” مورد استفاده قرار گیرد . در این زمینه اختلاف نظرهایی وجود دارد. مثلا” خود شرکت های سازنده ( آلرگان و ایپسن ) معتقدند که دارو تنها چند ساعت بعد از آنکه به شکل محلول درآمد در یخچال قابل نگهداری است ولی برخی از محققین اظهارمی کنند که تا یک هفته نیز می توان دارو را درشرایط خاص نگهداری و مصرف کرد. این دارو نباید منجمد شود
دکتر فرشید دبیرزاده