عينكهاي آفتابي و چگونگی انتخاب یک عینک مناسب

حفاظت از چشم ها در برابر آسيب نور خورشيد اهميت زيادي دارد و معمولا يك عينك آفتابي ارزان قيمت اين كار را برای اکثر افراد انجام مي دهد.
پيشينه: خورشيد انواع مختلفي از نور را توليد مي كند. در اين بين اشعه اي كه بيش از ساير نورها به چشم ها آسيب مي رسانند عبارتند از:
1- اشعه ماوراء بنفش نامرئي كه غالبا به آن UV(Ultra Violet) گفته مي شود.
2- نور شدید و بسیار درخشنده
3– نور آبي

درباره UV و نور آبي :
توانایی انتقال انرژی توسط اشعه ماوراء بنفش بيشتر از نور مرئي است. بنابراين جذب اشعه UV توسط چشم، از جذب ساير انواع نور خطرناك تر می باشد. دو نوع اشعه UV از خورشید به سطح زمين مي رسد: UVB و .UVA اين دو اشعه مي توانند باعث ايجاد يا تسريع روند چند بيماري در چشم يا ساختمانهاي محافظ چشم شوند. از طرف دیگر، UVB با سرطان پوست در ارتباط می باشد. اغلب آسيب هاي چشم كه بوسيله UVB و UVA ايجاد مي شوند، طي يك مدت زمان طولاني اتفاق افتاده و قابل برگشت نيستند. حساسيت نسبت به اشعه UV در افراد مختلف متفاوت است. نور آبي نور مرئي در قسمت آبي طيف رنگی نور است. درخشندگي زياد نور منعكس شده از روي برف يا آب، حاوي نور آبي است. چشمان ما نمي توانند به خوبي و با دقت روي نور آبي متمركز شوند. بعضي از دانشمندان عقيده دارند كه مواجهه معمول با نور آبي در طي سالهاي زياد مي تواند باعث پيري شبكیه و افزايش خطر كوري در بعضي افراد بالاي 60 سال شود. 

چگونه نور مي تواند به چشم آسيب برساند؟
همه نورها شکلی از انرژي هستند. هنگامي كه چشم ها نور را جذب مي كنند، جذب اين انرژي باعث توليد گرما و به راه افتادن سلسله ای از واكنشها و فعل و انفعالات شيميايي در بافت چشم مي شود. در صورت وجود اختلال یا مشکلی در عملكرد طبيعي چشم، توانایی این عضو جهت مقابله با آسیب و آغاز روند طبیعی ترمیم، ممکن است چشم ها دچار صدمه دائمی شوند. نواحی مختلف چشم، قسمتهای متفاوتی از طیف کلی نور را جذب مي كنند. براي مثال:
– لايه هاي سطحی قسمت خارجي كره چشم، یعنی قرنیه و سفیدی چشم، اشعه UVB را جذب می کنند.
– عدسي های چشم اساسا اشعه UVA را جذب مي نمایند.
– شبكيه نور مرئي را جذب مي كند.

اگر چشم ها مدت زیادی تحت تابش و مواجهه با اشعه UV باشند، ممكن است قسمت قدامي چشم آسيب ببيند. اگر نور مرئي بيش از حد روشن يا شديد باشد، يا اگر فرد مستقيما به آفتاب زل بزند (حتي براي مدتي كوتاه) احتمال صدمه به شبكيه و حتی کاهش دائمي ديد وجود دارد.
اشعه UV همراه با وزش باد، باعث خشك شدن چشم ها شده و مي تواند باعث نوعی نابینایی موقتی شود كه به آن کوری برفی می گویند. این نابینایی يك اختلال گذرا ولي ناراحت كننده است. مدارك علمی نشان مي دهند که مواجهه هر روزه با نور شدید خورشید در طی سالها، ممكن است باعث افزايش خطر كاتاراكت یا آب مروارید شود. كاتاراكت يا آب مرواريد یک بیماری چشمی است که كدورت تدريجي عدسی ها را سبب مي گردد.
انتخاب عينك آفتابي: هنگام انتخاب يك عينك آفتابي مطمئن شويد كه شيشه هاي آن به اندازه كافي تيره هستند كه چشم ها احساس راحتي نمايند. اما ميزان تيرگي نبايد به حدي باشد كه ديد فرد را كاهش دهد. عينكي را انتخاب كنيد كه به اندازه كافي نزديك صورتتان باشد.

هرگز مستقيما به خورشيد نگاه نكنيد، حتما هنگامي كه عينك آفتابي به چشم داريد. زيرا اين عمل مي تواند آسيب دائمي به چشم ها وارد كند.
اگر كسي مدت زمان طولاني را در فضاي باز و در نور شديد و در نزديكي برف يا آب مي گذراند، بايد از عينك های آفتابي بلوك كننده نور آبي استفاده كند. لنزهاي تيره متوسط، لنزهاي تيره با يك ته رنگ خاكستري، قهوه اي يا سبز، قسمت عمده نور آبي را فيلتر کرده و مانع عبور نور آبی مي شوند.
اغلب عينكهاي آفتابي داراي لنزهاي پلاستيكي هستند. اين لنزها محكم تر بوده و احتمال خرد شدن و شکستن آنها كمتر است. اگر شما از اين عينكها استفاده مي كنيد، به دنبال نوعي بگرديد كه پوششي ضد خش داشته باشد. هنگام خرید، لنزها را براي عدم اعوجاج تصاوير آزمایش نمائید. به اين صورت كه با عينك به زواياي قائمه و خطوط راست مثل كاشيهاي كف نگاه كنيد. اگر در صورت تكان دادن سر به طرفين و يا پايين و بالا اين خطوط صاف، مستقيم باقي مانده و کج نمی شوند، لنزها مناسبند.

عينكهاي آفتابي از انواع مختلف لنزها براي پاسخ به نيازهاي متفاوت ساخته مي شوند:
– لنزهاي معمولي ((regular كه درخشش همه چيز را بطور يكسان كاهش مي دهند.
– لنزهاي پولاريزه كننده كه براي قطع و خنثي كردن درخشندگي ناشي از انعكاس طراحي
مي شوند. اين لنزها براي رانندگي و فعاليتهاي خارج از منزل در برف يا روي آب مناسبند.
– لنزهاي فتوكروميك كه رنگ آنها با شدت نور UV تغيير كرده و با نور شديد خارج منزل، رنگ تيره تر و در داخل منزل رنگ روشن تري پيدا مي كنند. اگر از اين لنزها هنگام رانندگي استفاده شود، بايد لنزهايي را انتخاب كرد كه تيره گي مختصري دارند.

Flash يا لنزهاي آينه اي، همه يا قسمتي از نور را به جاي جذب منعكس مي كنند. استفاده از اين لنزها در صورتی که ضد خش نباشند، معمولا توصيه نمي گردد، زيرا بسرعت سطح آنها خراشيده مي شود.

استانداردهاي محافظت در برابر UV : نمي توان با اتكا به قيمت، رنگ يا شدت تيره شدن لنزهاي يك عينك آفتابي، در مورد توانایی حفاظت آن در برابر نور UV قضاوت كرد. معمولا مشخصات عينكها توسط كارخانه سازنده روي بر چسبي ليست مي شود. بطور كلي سه استاندارد براي عينكها وجود دارد كه عبارتند از :
عينكهاي آفتابي آرايشي و زيبايي كه تيره گي لنزها در آنها خفيف بوده و براي محيط هايي مناسبند كه آفتاب تند ندارند.

 اين عينكها بين 0 تا 60 درصد نور مرئي و اشعه UVA ،و بين 5/87 تا 95 درصد نور UVB را بلوك مي كنند. اين عينكها معمولا برای رانندگي در نور روز توصیه نمی شوند. عینک های معمولی، بین 60 تا 92 درصد نور مرئی و اشعه UVA ، و 95 تا 99 درصد UVB را بلوک می کنند. این عینک ها برای رانندگی و نور شدید آفتاب نیز مناسبند.
عينكهاي آفتابي خاص، تا 97 درصد نور مرئي و تا 5/98 درصد UVA را بلوكه مي كنند. اين عينكها همچنين حداقل 99 درصد اشعه UVB بلوك كرده و براي مواجهه طولاني با نور آفتاب مناسبند. استفاده از اين عينكها هنگام رانندگي توصيه نمي شود.
 
به حداقل رساندن خطر: انتخاب آگاهانه عينك آفتابي، چشم ها را در برابر آسيب اشعه UV، نورهای تند و نور آبي محافظت مي كند.
مي توان با يك كلاه لبه پهن در نور خورشيد از چشمها محافظت كرد. همچنين بهتر است در فصل تابستان بين ساعت 11 صبح تا 4 بعد از ظهر در معرض نور خورشيد قرار نگيريد زيرا اشعه خورشيد از هميشه قويتر است.

دکتر محمد علی نیلفروش زاده