رژيم هاي غذايي غني از پروتئين متداول كه نامناسب و نامتعادل مي باشند، شامل موارد زير است :
الف: رژيم Banting
در اين برنامه ي غذايي، مصرف آب و مايعات محدود شده و روزانه يك كيلو گوشت كم چربي و لخم و صد گرم سبزيجات توصيه مي شود.
ب: Cooley- KUR يا بخور تا لاغر شوي
در اين روش لاغري، مواد مجاز عبارت است از گوشت، تخم مرغ، غذاهاي تهيه شده از سبزيجات مختلف، شير كم چربي، آب ميوه و يك برش كوچك نان سبوس دار، ولي استفاده از قند و شكر و فراورده هاي آردي به طور كامل منع شده است.
ج: رژيم ابداعيGaylord Hauser
مواد غذايي توصيه شده ي رژيم ابداعي، عبارت است از گوشت، شير تازه ي غني شده با پودر شير بدون چربي، سالاد، ميوه و روزانه بين 3-1 عدد تخم مرغ. علاوه بر مواد نام برده شده، افزودن جوانه ي گندم، مخمر آبجو، ماست و ملاس سياه تهيه شده از نيشكر جهت تقويت، تاكيد مي شود، اما به طور كلي مصرف فراورده هاي آردي، شكر و قند منع شده است.
د:Hollywood – KUR
دراين برنامه ي رژيم لاغري، امكان كاهش 6 تا 7 كيلو از وزن بدن در مدت 18 روز نويد داده شده است، به شرطي كه در طول ادامه ي رژيم فقط از تخم مرغ، گوشت بدون چربي، سبزيجات خام و به ندرت يك برش نان تست استفاده شود.
هـ : رژيم تخم مرغ
روزانه 6-2 عدد تخم مرغ( سه روز در هفته)، فقط يك برش نان به علاوه گوشت، سبزيجات و ميوه جات ميل مي شود.
و: رژيم ماهي
دو روز پي در پي در ناهار و شام نيم كيلو ماهي ( يعني روزانه يك كيلو ماهي )، به علاوه مقدار كمي ميوه و آب ميوه توصيه شده است و بقيه ي ايام هفته مي بايست از يك رژيم كم كالري، كم چربي و كم كربوهيدرات استفاده شود.
به طوري كه ملاحظه مي شود تمام رژيم هاي پر پروتئيني نام برده شده و صدها رژيم لاغري با ساز و كار مشابه كه اسمي از آنها آورده نشده است، با وجود اثرات سريع كاهش وزن و عدم احساس گرسنگي در كساني كه رژيم مي گيرند، به علت نامتعادل بودن آنها از يك طرف و افزايش يا كاهش شديد سطح تركيبات مختلف خون و مايعات و بافت هاي بدن از طرف ديگر، ايجاد خطرات شديد و عارضه هاي جبران ناپذيري مي كنند؛ در نتيجه به هيچ وجه به طور روتين و بلند مدت توصيه نمي شوند. خصوصاً اينكه به كارگيري چنين روش تغذيه اي براي افرادي كه زمينه اي ارثي و يا اكتسابي بيماري هاي كليوي، قلبي، عروقي و كبدي دارند، حتي براي مدت محدودي ممكن است مرگ آفرين و معلوليت زا باشد. از طرف ديگر وزني كه به سرعت كاهش پيدا كرده، دوباره در مدت كوتاهي حتي بيشتر از قبل افزايش پيدا خواهد كرد، آن هم باعوارض جديد!
مواد غذايي كه به طور نامتعادل و نسنجيده در اين برنامه ها وجود دارند، چه تاثيراتي بر بدن فرد مي گذارند؟
1- گوشت هايي كه به مقدار فراوان و بدون محدوديت، مصرف مي شوند، علاوه بر تركيبات سمي كه در روند چرخه هاي متابوليكي عادي خود به وجود مي آورند، سرشار از چربي و ملكول هاي پورين بوده كه عامل ايجاد اسيد اوريك و زمينه ساز نقرس و سنگ هاي اورات در كليه ها مي باشند؛ به ويژه به علت عدم وجود مواد قندي لازم و كافي و افزايش تركيبات كتوني، دفع اسيد اوريك از طريق كليه ها نيز محدود و مهار مي شود.
2- مصرف زياد چربي ، چه به صورت كره، روغن و خامه و چه به صورت تركيبات گوشت، تخم مرغ، شير، ماست و پنير پرچربي عامل افزايش بيش از حد سطح چربي خون، چه به صورت كلسترول و چه به صورت تري گليسيريد شده و باعث تصلب شرايين، فشار خون، بيماري هاي قلبي- عروقي، كليوي و حتي پانكراس مي شوند كه به طور ثانويه نيز ممكن است زمينه ي ابتلا به بيماري قند ايجاد شود.
3- عدم تعادل و تناسب در تامين مواد مغذي مورد نياز بدن، همچنين كاهش مصرف شديد فيبرهاي محلول و نامحلول كه مي بايست به طور روزمره جهت فعاليت طبيعي دستگاه هاي بدن در جيره غذايي روزانه گنجانده شوند، باعث افزايش اختلالات گوارشي به صورت يبوست هاي طولاني مدت و عدم تامين ويتامين هاي محلول در آب و املاح حياتي و غيره مي شوند.
بايد توجه شما را به اين موضوع مهم جلب كنم كه رژيم غذايي مناسب براي كاهش وزن رژيمي است كه به موازات از بين بردن چربي هاي اضافي بدن، باعث به هم خوردن تعادل بين سايرمواد مغذي مورد نياز ميلياردها سلول بدن و يا كمبود آنها نشود.
از جمله برنامه هاي غذايي به كار برده شده جهت كاهش سريع وزن، روش دكتراتكينز(Atkinse) مي باشد كه به علت عدم احساس گرسنگي و كاهش سريع وزن بدن، بسيار مورد توجه و استقبال افراد عجول و كم حوصله بوده و بدون توجه به پيامدهاي زيان بار آن به طور گسترده اي مورد استفاده قرار داده شده و مي شود. در اين برنامه ي غذايي با حذف كامل يا كاهش شديد مواد حاوي قندهاي ساده و مركب و گنجاندن فراوان پروتئين ها و چربي ها، از يك طرف به علت امكان خوردن غذا به مقدار دلخواه و از طرف ديگر به علت عدم احساس گرسنگي ناشي از تجمع مواد كتوني يا ستوني رضايت افراد رژيم گيرنده جلب مي شود. تاثير تركيبات كتوني بر ايجاد بي اشتهايي و بي ميلي، در روند ادامه ي رژيم پر پروتئين و چربي به قدري چشمگير مي باشد كه پس از مدتي رژيم گيرندگان خودبخود مقدار غذاي خود را تا حد ايجاد سير منفي انرژي دريافتي كاهش مي دهند. انجام اين رژيم لاغري در پنج مرحله پي در پي به صورت زير توصيه شده است:
مرحله ي اول رژيم دكتر اتكينز
مرحله ي اول عبارت است از: حذف كامل مواد قندي ساده و مركب (كربوهيدرات ها) به هر شكل و صورتي از برنامه ي غذايي روزانه – مصرف بدون محدوديت تخم مرغ و انواع گوشت هاي قرمز و سفيد – بهره گيري از خامه، كره، روغن نباتي يا حيواني و مايونز تا حد ظرفيت و اشتهاي رژيم گيرندگان. در اين مرحله از رژيم، فقط به مقدار بسيار محدودي از سالادي كه حاوي كاهو، خيار، كرفس، تربچه و پياز با سس (حاوي مقدار زيادي روغن) باشد، استفاده مي شود.
مرحله ي دوم
در مرحله ي دوم نيز مثل مرحله اول، مصرف بدون محدوديت گوشت ها و روغن ها وهمچنين تخم مرغ مجاز بوده و فقط بين 8-5 گرم كربوهيدرات يا قند و چند پره ي گردو و مقدار بسيار محدود و ناچيزي گوجه فرنگي ميل مي شود.
مرحله ي سوم
در اين زمان علاوه بر مواد غذايي مراحل قبلي، مقدار يك دوم تا دو سوم ليوان سبزيجاتي مانند كدوي سبز، انواع كلم هاي مختلف، لويباي سبز، فلفل دلمه اي، بادمجان، اسفناج و گوجه فرنگي به صورت مخلوط يا جداگانه اضافه مي شود و از مواد غذايي حاوي كربوهيدرات مثل نان، سيب زميني، ماكاروني و برنج به قدري اجازه داده مي شود كه جمع كل كربوهيدرات دريافتي از 16-10 گرم تجاوز نكند ( يك كف دست نان به طور تقريبي 15 گرم كربو هيدرات دارد).
مرحله ي چهارم
در اين مرحله مقدار كربوهيدرات يا قندهاي ساده و مركب را تا حد 30-20 گرم در روز افزايش داده و از اين جهت علاوه بر مواد گوشتي و پروتئيني و چربي ها رژيم گيرندگان مي توانند دو روز در هفته مقدارمحدودي انواع توت، طالبي و گريپ فورت مصرف كنند.
مرحله پنجم
در مرحله ي آخر، ضمن ادامه ي تاكيد بر مصرف بدون محدوديت مواد چربي و پروتئيني مانند انواع گوشت ها، تخم مرغ، كره، خامه و سس مايونز، كربوهيدرات دريافتي را تا حد 25 تا 30 گرم افزايش مي دهند. بدين ترتيب امكان مصرف يك برش نان يا چند قاشق برنج در طول روز فراهم مي شود.
اگرچه با اجراي دقيق و كامل اين رژيم لاغري، امكان كاهش وزني به مقدار 10- 8 كيلوگرم در كوتاه مدت ميسر مي شود، ولي به علت خطرات فراوان وعوارض جبران ناپذير ناشي از چنين برنامه ي تغذيه اي نامتعادلي، سلامتي رژيم گيرندگان مورد تهديد قرار مي گيرد. هر چند به علت وضعيت خاص برنامه هاي روزانه در اين رژيم و استفاده ي بدون محدوديت از غذاهاي خوش مزه و پرچرب و عدم احساس گرسنگي ، رضايت رژيم گيرندگان جلب مي شود و بسيار راضي مي شوند، ولي امروزه چنين برنامه اي منسوخ و ممنوع شده است؛ زيرا عوارض زيادي براي سلامتي جسم و جان افراد ايجاد مي كند.
مكانيسم اثر و خطرات و صدمات احتمالي رژيم دكتر اتكينز
به علت دريافت ناكافي مواد كربوهيدراتي و سوخت ناقص چربي هاي فراوان مصرفي، مواد كتوني دربدن انباشته مي شوند كه از يك طرف به علت تاثير بر مركز اشتها، باعث كاهش اشتها و عدم رغبت به غذاخوردن در رژيم گيرندگان مي شود و از طرف ديگر كليه ها را تحت تاثير قرار داده و دفع اسيد اوريك حاصل از تجزيه ي مواد پروتئيني حاوي پورين را مهار مي كند. بدين ترتيب حجم اسيد اوريك در خون و مايعات بدن افزايش يافته و در افراد مستعد براي ابتلا به بيماري نقرس، باعث ايجاد اين بيماري يا حمله شديد آن مي شود. مصرف بدون محدوديت انواع روغن ها و چربي هاي حاوي اسيدهاي چرب اشباع شده، سطح تري گليسريدها و كلسترول به ويژه كلسترول بد يا LDL را افزايش داده و سطح كلسترول خوب، يعني HDL را كاهش مي دهد كه خود زمينه ساز و ايجاد كننده ي گرفتگي عروق خوني، فشارخون، بيماري هاي قلبي، كليوي و سكته هاي مغزي مي باشد.عوارض ديگري كه مي توانند در اثر پيروي ازاين روش كاهش وزن يا رژيم هاي مشابه ايجاد شوند، عبارتند از: يبوست شديد، هموروئيد، بدبويي نفس، ريزش مو، آزردگي كبد، عصبانيت شديد و عدم تحمل ديگران و دهها عارضه و صدمات ديگر. در ضمن افرادي كه به موازات اجراي چنين برنامه ي نامتعادل و نامناسبي، مكمل هاي ويتاميني و املاح دريافت نمي كنند، به گرسنگي هاي پنهان سلولي و تبعات ناشي از تخليه ي كامل ذخيره بدن از اين مواد حياتي و بيماري هاي ناشي از آن دچار خواهند شد.
