رنگ دندان یكی از اساسی‌ترین موارد زیبایی لبخند است در حدی كه اگر همه عوامل مربوط به زیبایی یك لبخند وجود داشته باشد اما دندان‌ها بد رنگ باشند آن لبخند جلوه خود را از دست خواهد داد. یكی از راه‌هایی كه در علم دندان‌پزشكی برای بهبود رنگ دندان‌ها وجود دارد، بلیچینگ (سفید كردن) دندان‌هاست؛ درمانی كه امروزه طرفداران بسیاری در ایران پیدا كرده و روزانه افراد بسیاری برای سفید كردن دندان‌های خود به مطب‌های دندان‌پزشكی مراجعه می‌كنند. برای آشنایی هرچه بیشتر با این درمان رایج، گفت‌وگویی انجام دادیم با دكتر بانوا، متخصص دندان‌پزشكی ترمیمی، زیبایی و مدیر گروه مواد دندانی دانشكده دندان‌پزشكی دانشگاه آزاد تهران. (تصاویر درمانی از دكتر بانوا)
یك دندان از بیرون به داخل تشكیل شده از: مینا، عاج و پالپ كه پالپ یا مغز دندان محل اعصاب، عروق و بافت‌های نرم مركز دندان است. این 3 ساختار در مجموع، رنگ دندان را تعیین می‌كنند. مینا سخت‌ترین بافت و غیرزنده بدن است و به‌خودی خود شفاف و رنگی خاكستری مایل به آبی دارد. معمولا در افراد جوان لبه دندان‌های پیش فك بالا فقط از مینا تشكیل شده و عاج ندارد. اما عاج برخلاف مینا بافتی است زنده كه زیر مینا قرار می‌گیرد و رنگش تقریبا زرد است. پالپ دندان هم تقریبا صورتی رنگ است و ضخامت مینا و عاج زیرین، رنگ دندان را ایجاد می‌كند. دندان‌های جلویی معمولا روشن‌تر و سفیدتر از دندان‌های عقبی هستند.
همه دوست دارند دندان‌های سفید رنگ و درخشان داشته باشند اما باید توجه كرد كه رنگ دندان به‌خودی خود تعیین نمی‌شود بلكه عوامل دیگری وجود دارند كه به واسطه آن‌ها می‌توان گفت رنگ یك دندان طبیعی و خوب است یا نه. این عوامل رنگ پوست، رنگ مو، رنگ چشم، نژاد و فرهنگ اجتماعی است كه هر فرد در آن زندگی می‌كند. مثلا در نژاد اسلاو(شرق اروپا) كه رنگ پوست و مو بسیار روشن است دندان‌ها هم به همان نسبت باید سفید باشند وگرنه رنگ دندان‌ها درذوق خواهد زد. در كشور ما كه اغلب مردم پوستی گندمگون دارند اگر رنگ دندان بیش از حد سفید باشد مصنوعی جلوه خواهد كرد.
متاسفانه بسیاری از مردم تصور می‌كنند، دندان باید مثل یك ورق كاغذ سفید باشد تا زیبا جلوه كند. معیار این نظر آن‌ها هم اغلب دندان‌های ستارگان سینماست اما باید گفت این تصور كاملا اشتباه است. اگر رنگ دندان از حد طبیعی (برمبنای رنگ پوست و نژاد)سفیدتر باشد، دندان‌ها مصنوعی و غیرطبیعی به‌نظر می‌رسند. در مورد رنگ دندان بازیگران سینما باید گفت دندان‌های آن‌ها جدا از درمان‌های زیبایی مانند لامینت‌‌های سرامیكی یا روكش‌های تمام سرامیكی به واسطه تكنیك‌های سینمایی هم سفیدتر از حد عادی به‌نظر می‌رسد.
جدا از بحث مد، دندان‌هایی هم وجود دارند كه اصطلاحا بد رنگ هستند. این رنگ بد می‌تواند در اثر عوامل خارجی روی سطح دندان ایجاد شده باشد یا دندان‌ها به‌طور مادرزادی رنگ مناسبی نداشته باشند. بر حسب این‌كه عامل ایجاد این بدرنگی چه‌چیز باشد، درمان آن متفاوت خواهد بود. اگر بد رنگی به واسطه جرم یا رسوب رنگ دانه‌های سیگار، قهوه و چای ایجاد شده باشد و نسج دندان سالم باشد و پوسیدگی یا ترمیم قدیمی معیوب نداشته باشد با یك جرم‌گیری و برساژ دقیق می‌توان این مشكل را به راحتی برطرف كرد. اگر دندانی به‌دلیل پوسیدگی یا ترمیم‌های معیوب دچار بد رنگی شده باشد با برداشتن پوسیدگی و تعویض پركردگی می‌توان زیبایی دندان‌ها را مجددا تامین كرد.
بلیچینگ یكی از درمان‌هایی است كه برای تصحیح بد رنگی دندان‌ها به كار می‌رود و در میان درمان‌هایی كه برای این منظور استفاده می‌شود درمانی است كه حداقل تغییر و دستكاری را در ساختار دندان اعمال می‌كند. بلیچینگ در مواردی استفاده می‌شود كه فرم و ساختار دندان مناسب و سالم است و فقط رنگ آن باید تغییر كند یعنی مثلا دندانی كه پوسیدگی دارد یا پر از ترمیم‌های معیوب و بد رنگ است مورد مناسبی برای بلیچینگ نیست و باید ابتدا این مشكلات دندان برطرف شود. چه بسا بیمارانی كه تصور می‌كنند دندان‌های‌شان نیاز به بلیچینگ دارد اما با یك جرم‌گیری یا ترمیم مناسب، بد رنگی دندان‌ها برطرف می‌شود. بنابراین هر دندانی را نباید با بلیچینگ درمان كرد. بیمارانی كه دندان‌های‌شان به‌دلیل افزایش سن، خوردن غذاهای رنگی، درمان‌های قدیمی یا ناقص ریشه، مصرف تتراسیكلین در كودكی یا مصرف دخانیات دچار بدرنگی شده می‌توانند با بلیچینگ درمان شوند.
در بلیچینگ دندان با یك ماده اكسیدان سفید می‌شود. ماده بلیچینگ از خلل و فرج میكروسكوپی سطح دندان جذب شده و با یك سری تغییرات شیمیایی رنگ دندان را سفید می‌كند. این ماده اكسیدان معمولا (پراكسید هیدروژن) (آب اكسیژنه) است كه قدمت استفاده از آن به اوایل قرن بیستم بازمی‌گردد. ماده دیگر (كارباماید پراكساید) است كه شكل ضعیف‌تری از همان پراكسید هیدروژن است و موقع واكنش به همان ماده شكسته می‌شود. برای تاثیرگذاری بیشتر، از عامل گرما یا نور استفاده می‌شود. بلیچینگ به 2 صورت در مطب و در منزل قابل انجام است. معمولا توصیه می‌شود، در كنار بلیچینگ در مطب این كار در منزل هم طبق دستور دندان‌پزشك انجام شود تا نتیجه بهتری حاصل شود. بلیچینگ 2 نوع دارد: بلیچینگ دندان‌های زنده و بلیچینگ دندان‌های غیرزنده (یا دندان‌هایی كه درمان ریشه شده‌اند.)
در این حالت پس از تمیز كردن(پالیشینگ) سطح دندان‌ها، ماده بلیچینگ روی دندان مالیده شده و این ماده با شكستن مواد رنگی موجود در دندان شروع به سفید كردن می‌كند. این‌كه عوامل فعال‌كننده همچون نور و گرما تا چه اندازه در روند سفید كردن موثر است هنوز مورد بررسی است. ولی مسلم است كه كاربرد ماده سفیدكننده خود به تنهایی در سفید كردن دندان موثر است و لزوما نیاز به كاربرد نور لیزر و…. نیست. معمولا در هر بار بلیچینگ این عمل چند بار روی دندان‌ها انجام می‌شود. بسته به رنگ اصلی دندان و شدت بدرنگی این كار باید چند جلسه تكرار شود. معمولا این كار روی 6 دندان بالا و پایین جلوی فك انجام می‌شود. گاهی دندان‌پزشك ابتدا دندان‌های یك فك بیمار را سفید می‌كند تا تفاوت رنگ با دندان‌های پایین مشخص شود.
موارد بسیاری پیش می‌آید كه دندانی به‌دلیل ضربه دچار تغییر رنگ می‌شود. گاهی هم پیش می‌آید كه دندانی كه تحت درمان ریشه (عصب‌كشی) قرار گرفته دچار تغییر رنگ می‌شود. رنگ این دندان‌ها معمولا از حد طبیعی تیرهتر می‌شوند. اگر دندان تحت درمان ریشه قرار نگرفته ابتدا باید این درمان انجام شود. معمولا بعد از درمان ریشه مناسب، رنگ تیره دندان كمی روشن‌تر می‌شود. سپس دندان بلیچ می‌شود. در دندانی كه درمان ریشه شده ماده بلیچینگ از پشت دندان داخل حفره پالپ(محل عصب تاج دندان) قرار گرفته و روی آن پانسمان می‌شود. سپس زمانی درنظر گرفته می‌شود(معمولا یك هفته) تا تغییر رنگ مورد نظر اتفاق افتد. درصورتی كه بعد از این زمان رنگ دندان مطلوب نبود این كار تكرار می‌شود تا دندان به رنگ مطلوب برسد. البته گاهی پیش می‌آید كه لازم است همزمان با بلیچینگ غیرزنده یك یا چند دندان، دندان‌های اطراف هم بلیچ شوند تا مشكل عدم‌تطابق رنگ دندان‌ها پیش نیاید.
الان شاهد تبلیغات متعددی هستیم كه به بلیچینگ با لیزر اشاره می‌كنند. باید توجه داشت كه لیزر یكی از نورهایی است كه باعث فعال شدن ماده سفیدكننده می‌شود نه این‌كه خودش باعث سفید شدن دندان شود. در واقع خود لیزر دندان را سفید نمی‌كند و استفاده از آن یا هر نور دیگری تاثیر خاصی در تغییر رنگ دندان ندارد. البته تحقیقات در مورد اثر لیزر در این زمینه كماكان ادامه دارد.
گاهی برای رسیدن به نتیجه بهتر و سریع‌تر همزمان با بلیچینگ در مطب، بلیچینگ در منزل هم تجویز می‌شود. در این حالت یك قالب پلاستیكی توسط دندان‌پزشك برای بیمار ساخته می‌شود و بیمار باید طبق دستورالعمل مقداری از ماده بلیچینگ را داخل این قالب ریخته و آن را برای مدت مشخصی داخل دهان بگذارد. نكته مهم این‌كه به هیچ‌وجه نباید مقدار ماده را بیشتر كرد یا مدت زمانی بیش از آنچه تجویز شده آن را داخل دهان نگه داشت چون ممكن است باعث حساسیت دندان شود.
اغلب این كیت‌ها توسط هیچكدام از انجمن‌های دندان‌پزشكی در سراسر دنیا تایید نشده و بهتر است مردم از آن‌ها استفاده نكنند. بلیچینگ باید تحت نظارت دندان‌پزشك و با كیت‌های حرفه‌ای انجام شود. در خیلی از موارد مشكل بیمار اصلا با بلیچینگ حل نمی‌شود چون بد رنگی به‌دلیل جرم، پوسیدگی یا ترمیم معیوب ایجاد شده كه گاهی موارد هم تغییر رنگ در لایه‌های سطحی مینا رخ داده و ممكن است بلیچینگ به تنهایی به نتیجه مطلوبی منتهی نشودكه در این موارد از درمان‌های دیگری استفاده می‌شود. جدا از كیت، مواد بلیچینگ دیگری به‌صورت آدامس، ژل و خمیردندان‌های سفیدكننده هم در دسترس هستند كه همان مشكلات را دارند.
كسی كه درمان بلیچینگ انجام می‌دهد باید بهداشت خوبی داشته باشد؛ این یك اصل است. در ضمن انجام برخی كارها دوام بلیچینگ را كاهش می‌دهد. مثلا كسی كه سیگار می‌كشد اگر بلیچینگ انجام دهد ولی بازهم سیگار بكشد دندان‌هایش دوباره خیلی سریع رنگ می‌گیرند.
كسانی هم كه مدام چای یا قهوه می‌خورند باید مقدار مصرف این نوشیدنی‌ها را كم كنند یا پس از مصرف آن‌ها دهان را شست‌وشو دهند یا آب بنوشند تا احتمال رنگ گرفتن كاهش یابد. در غیراین صورت رنگ دندان‌ها به‌سرعت به رنگ قبلی برمی‌گردد و حتی ممكن است تیرهتر هم بشوند. در مجموع باید گفت، دوام بلیچینگ دائمی نیست و بسته به رنگ قبلی خود دندان و الگوی تغذیه‌ای بهداشتی و زندگی بیمار 6 ماه تا یك سال دوام دارد. اگر بیماری الگوی زندگی مناسبی داشته باشد، بهداشت خود را به درستی رعایت كند و غذاهای رنگی كمتر مصرف كند دوام درمان بیشتر خواهد بود. در مواردی كه بلیچینگ داخل مطب و منزل با هم انجام شوند و بیمار هم رعایت كند دوام بلیچینگ تا 2 سال افزایش می‌یابد.
بلیچینگ یكی از كم‌عارضه‌ترین درمان‌های زیبایی است و آسیب خاصی به دندان وارد نمی‌كند. با این حال انجام بیش از حد آن می‌تواند سبب بروز حساسیت، افزایش تخلخل و ناصافی در سطح دندان شود كه خود نیازمند درمان‌های بعدی توسط دندان‌پزشك خواهد بود.
حساسیت پس از بلیچینگ اغلب گذرا بوده و با ارائه مواد جدید بلیچینگ كه تركیبات ضد‌حساسیت دارند احتمال ناصافی در سطح دندان در حد میكروسكوپی رخ می‌دهد ولی در طولانی مدت و در مواردی كه بیمار خود متقاضی چندین بار بلیچینگ باشد، بیشتر بروز می‌كند.
در انتها باید یادآور شد افراط در انجام هر نوع درمان زیبایی می‌تواند عواقب بیشتری به همراه داشته باشد. هر درمان دندان‌پزشكی باید در شرایط خاص و در صورت لزوم با تشخیص دندان‌پزشك و نه سر خود انجام شود. رعایت بهداشت دهان و دندان، تغذیه مناسب، كاربرد دهانشویه، آدامس دارای زایلیتول ( كه به افزایش جریان بزاق و حذف سریع‌تر مواد رنگی كمك می‌كند) از جمله مواردی هستند كه به شست‌وشوی بیشتر دندان‌ها توسط بزاق كمك می‌كنند.
اختصاصی مجله اینترنتی برترین ها
