دوران بارداري يكي از مهم‌ترين و حساس‌ترين دوران‌هاي زندگي هر زن است كه صد البته با تغييرات گوناگوني در جسم و روان او همراه مي‌باشد. اين تغييرات براي بسياري از زنان، به خصوص در اوايل بارداري خوشايند نيست و يكي از علل آن ناآگاهي از تغييراتي است كه در اين دوران به وجود مي‌آيد و مادر را نگران و مضطرب مي‌كند؛ به طوري كه حتي ممكن است فكر كند سلامتي‌‌اش به خطر افتاده و اتفاقات خطرناكي در انتظار اوست. يكي از مهم‌ترين نگراني‌هاي زنان باردار تغييرات ظاهري، به خصوص در پوست‌شان است. در اينجا درباره تحولات شايع پوست در دوران بارداري، به خصوص پوست صورت، خواهيد خواند و اگر بارداريد و يا قصد باردار شدن داريد، دانسته‌هاي مفيدي به دست خواهيد آورد.
آكنه در دوران بارداري
يكي از شايع‌ترين تغييراتي كه در پوست زنان باردار پديدار مي‌شود، جوش‌ها يا همان آكنه هستند. اين جوش‌ها براي هيچ كس خوشايند نيستند و همه سعي دارند با انواع و اقسام روش‌ها از شر آنها خلاص شوند؛ به خصوص براي زنان باردار كه ناچارند تغييرات اجتناب‌ناپذيري را تحمل كنند و طبعاً تحت فشار عصبي قرار خواهند گرفت. در واقع همانطور كه تغييرات هورموني در دوران بلوغ باعث بروز آكنه مي‌شود، به همين دليل هم اين اتفاق در دوران بارداري روي مي‌دهد و اگر فرد در حالت طبيعي هم دچار آكنه بزرگسالان بوده است، اين جوش‌ها در دوران بارداري تشديد خواهند يافت. خوشبختانه متخصصان پوست مي‌توانند براي تعديل اين حالت اقداماتي انجام دهند. داروها و كرم‌هايي وجود دارند كه مصرف آنها در اين دوران بي‌خطر است و مي‌توانند از شدت جوش‌ها بكاهند. البته جوش‌هاي طبيعي ناشي از بارداري نياز به درمان خاصي ندارند و چند ماه پس از شروع بارداري به مرور از شدت آنها كاسته خواهد شد.
پوستي خشك
مشكلات اين زنان به مراتب بيشتر از آنهايي است كه پوست چرب دارند. در هنگام بارداري براي رسيدن مواد لازم به جنين، جريان خون بيشتر مي‌شود و همين نياز به حجم بالاي مايعات، رطوبت پوست را مي‌گيرد و صرف برآوردن نياز‌هاي حياتي جنين مي‌كند. اين فرايند موجب خشكي پوست مي‌شود كه معمولا با خارش همراه است.
از پماد‌هاي ضد خارشي كه داراي «كورتيزون» يا «هيدروكورتيزون» هستند، به هيچ وجه استفاده نكنيد. با اينكه تحقيقات كاملي درباره مضر بودن اين تركيبات براي جنين و امكان بروز نقايص جنيني انجام نشده، بي‌خطر بودن آنها هم ثابت نشده است. از اين رو پزشكان مصرف اين داروها را در دوران بارداري توصيه نمي‌كنند.
هرچه مي‌توانيد آب بنوشيد. اين اولين و ساده‌ترين اقدام براي مرطوب نگه داشتن پوست و جلوگيري از كمبود آب بدن است.
صورت خود را روزي دو بار با يك پاك‌كننده ملايم مخصوص پوست‌هاي خشك بشوييد.
از يك نرم‌كننده و مرطوب‌كننده ملايم و كرم ضدآفتاب قوي استفاده كنيد (با مشورت پزشك متخصص).
يك بار در هفته از يك ماسك مرطوب‌كننده استفاده كنيد و اتاق‌ها را به قدر كافي مرطوب نگه داريد.
زياد حمام نكنيد و در حمام بدن‌تان را با آب ولرم و در كوتاه‌ترين مدت بشوييد. براي بدن از يك صابون ملايم مرطوب‌كننده استفاده كنيد.
چگونه مي‌توان از شدت آكنه در بارداري كاست؟
خوشبختانه راه‌هايي وجود دارد كه شما مي‌توانيد با بكارگيري آنها كيفيت پوست صورت‌تان را بهتر كنيد. در اصل با شروع بارداري و افزايش ميزان ترشح آندروژن، پوست چرب‌تر شده و همين موضوع باعث بسته شدن منافذ پوست و بروز آكنه مي‌شود. واقعيت اين است كه نمي‌توان كاملاً از شر اين جوش‌ها خلاص شد، ولي مي‌توان آنها را تعديل كرد. در اين زمينه به نكات زير توجه كنيد:
هميشه خوب و به اندازه كافي بخوابيد. داشتن خواب كافي، به خصوص خواب شبانه، باعث مي‌شود كه روز‌ها سرحال‌تر باشيد و پوست سالم‌تري داشته باشيد. چنين پوستي كمتر مستعد جوش زدن خواهد بود.
به طور مرتب از كرم ضد آفتاب استفاده كنيد (البته با رعايت ملاحظات و احتياط‌هايي كه در بالا گفته شد). حتي اگر دچار ملاسما (تغيير رنگ پوست در بارداري) هم نشده‌ايد، به خاطر حساس‌تر بودن پوست در اين دوران، هميشه بايد از كرم ضدآفتابي با SPF 30 يا بيشتر استفاده كنيد. مرطوب‌كننده‌ها هم براي پوست شما مفيد هستند. صورت و گردن خود را مرتب بشوييد. اگر منافذ پوست شما به خاطر چربي و آلودگي‌هاي هوا بسته شوند، آكنه به مراتب شديد‌تر خواهد شد. حتما صورت‌تان را با يك ماده پاك‌كننده ملايم بشوييد و سپس كرم مرطوب‌كننده ملايم استفاده كنيد.
دستورالعمل ماساژ صحيح صورت را در دوران بارداري از پزشك متخصص پوست بپرسيد و آن را انجام دهيد. اين كار سرعت جريان خون را در زير پوست افزايش مي‌دهد و به چهره شمادرخشندگي و شادابي مي‌بخشد.
هرروز به پوست‌تان كرم مرطوب‌كننده بماليد. اين كار براي پوست‌هاي چرب هم مفيد است و پوست را نرم و انعطاف‌پذير مي‌كند.
هرگز براي درمان آكنه، خودسر از داروها و فرآورده‌هاي رايج كه مي‌توان بدون نسخه از داروخانه تهيه كرد، استفاده نكنيد؛ چرا كه ممكن است مواد شيميايي موجود در اين محصولات باعث ايجاد نقايص جنيني شوند. حتما هنگام مراجعه به پزشك براي درمان جوش‌ها او را از بارداري يا تصميم به بارداري آگاه كنيد تا با توجه به شرايط خاص شما دارو، رژيم غذايي خاص يا كرم‌هاي بي‌خطر تجويز كند.
از مصرف داروهايي كه شامل تركيبات ويتامين A هستند، مانند دارويي با نام تجاري «رآكوتان» يا «آكوتان» و نام علمي «ايزوترتينوئين» به شدت بپرهيزيد. تحقيقات بسياري نشان داده است كه مصرف رآكوتان در بارداري به طور قطع باعث بروز نقايص و مشكلات غير قابل حل جنيني خواهد شد. حتي اگر اين دارو را پيش از باردار شدن مصرف مي‌كرده‌ايد و حالا قصد باردار شدن داريد، بايد حداقل شش ماه از قطع آن گذشته باشد. همچنين از مصرف كرم‌هايي كه حاوي رتينول يا آنتي بيوتيك‌ها هستند و بدون نسخه به فروش مي‌رسند، اجتناب كنيد.
در سه‌ماهه نخست بارداري فرآورده‌هاي مخصوص پاكسازي پوست، مواد آرايشي و مرطوب‌كننده‌هايي را كه تركيبات شيميايي لايه‌بردار دارند، كنار بگذاريد. اين محصولات حاوي ساليسيليك اسيد، گليكوليك اسيد و آلفا و بتا هيدروكسيل اسيد‌ها هستند. پس اگر قصد خريد چنين محصولاتي را داريد، حتما برچسب روي بسته را كه تركيبات موجود در محصول روي آن درج شده به دقت بخوانيد. در كل بسياري از محصولات مشهور و پرطرفدار چنين موادي در خود دارند كه ممكن است براي مادر و جنين، به‌خصوص در سه‌ماهه اول، مضر باشند؛ بنابراين هرگز مشورت با پزشك را فراموش نكنيد.
مرطوب‌كننده‌ها، مواد آرايشي، كرم‌هاي ضدآفتاب و پاك‌كننده‌هايي كه روي آنها كلمات «noncomedogenic» يا «nonacnegenic» نوشته شده است، براي تعديل آكنه در دوران بارداري مفيدند. آنها طوري ساخته شده‌اند كه منافذ پوست را تميز و باز نگه مي‌دارند و امكان بروز آكنه را به حداقل رسانده و يا از تشديد آنها جلوگيري مي‌كنند.
استفاده از ماسك‌هاي پاك‌كننده هم مفيد است. اگر براي انجام اين كار به سالن آرايشي مي‌رويد، حتما به آنها بگوييد كه باردار هستيد و محصولات حاوي تركيبات ويتامين A و لايه‌بردار‌هاي شيميايي نبايد روي پوست شما به كار روند.
كرم‌هاي ضد آفتابي كه پزشك مصرف آنها را براي شما مجاز دانسته بايد بر پايه آب «water besed» و فاقد چربي باشند.
ماسك بارداري (ملاسما)
يكي از تغييرات شايعي كه زنان باردار دچار آن مي‌شوند، «ملاسما» نام دارد كه به آن «ماسك بارداري» هم مي‌گويند. به زبان ساده ملاسما همان تغيير رنگ پوست است كه بيشتر در پوست صورت، به خصوص پيشاني، بيني و لب بالايي ايجاد مي‌شود. علت بروز اين حالت هم بي‌نظمي‌هاي هورموني در اين دوران حساس است. برخي از زنان باردار احساس مي‌كنند پوست آنها برنزه شده و ماسكي روي صورت‌شان گذاشته شده است. ملاسما در زناني كه پوست‌شان تيره‌تر است، بيشتر روي مي‌دهد. به طور معمول اين حالت در سه‌ماهه دوم يا سوم بارداري خودش را نشان مي‌دهد.
با ملاسما چه بايد كرد؟
با اينكه اين حالت نياز به درمان پزشكي ندارد، ولي توصيه مي‌شود هنگامي كه از خانه بيرون مي‌رويد و در معرض نور خورشيد قرار مي‌گيريد حتما يك لايه ضخيم كرم ضدآفتاب روي صورت‌تان بماليد. قرار گرفتن زياد در معرض نور خورشيد اين حالت را تشديد و پوست را تيره‌تر مي‌كند. دقت كنيد كه پيش از انتخاب كرم ضد آفتاب حتما با پزشك خود و يك متخصص پوست مجرب كه درباره آن دسته از فرآورده‌هاي پوستي كه مصرف‌شان در دوران بارداري مجاز است دانش كافي دارد مشورت كنيد؛ زيرا برخي از كرم‌ها يا لوسيون‌ها جذب سيستميك دارند و روي جنين تاثير منفي مي‌گذارند يا حساسيت پوستي براي خودتان ايجاد مي‌كنند. در بيشتر زنان اين ماسك پس از زايمان به مرور از بين خواهد رفت.
دنیای سلامت
