چرا رژیم های کاهش وزن موفقیت آمیز نیستند؟

در زندگی امروز شاید معدود مواردی را بتوان یافت که همچون تناسب اندام و تمایل به جذابیت فیزیکی – بویژه در نسل جوان – خواهان داشته باشد و علت (علل) آن هر چه باشد توانسته است در آمد سرشاری را نصیب مؤسسات تجاری ( Cosmetic ) نماید. به هر حال آنچه مهم تر از هر چیز جلوه نموده، حصول نتیجه درکمترین زمان ممکن حتی با صرف هزینه‎های غیر معقول و پذیرش ریسک بروز عوارض ناخواسته آن بوده است.

از این رهگذر برخی افراد فرصت طلب ( بعضاً متخصص) با بهره‎گیری ظاهری از یکسری اصول علمی تا حدی ثابت شده ( و یا کلاً ثابت نشده) رژیم‎های غذایی نوینی ! ارائه نموده‎اند که البته برخی در کوتاه مدت نیز اقناع کننده بوده و نُقل محفل‎های دوستانه شده‎اند. اما به هر حال زمان می‎گذرد و دروس خود را به همه تحمیل می‎کند اما باز پس از کسب این تجارب نا خوشایند، البته محصولات و فرمول‎های جدیدی از راه می‎رسند و ماجرا تکرار می‎شود.

به صورت چکیده اگر بخواهیم دلایل شکست رژیم‎های رایج را بر شمریم – به جزء جنبه‎های تجاری –  می‎توان به موارد زیر اشاره کرد:

1- توانایی شگفت آور بدن برای تطابق با شرایط دشوار (تطبیق انرژی دریافتی با مصرفی بدن) به عنوان مثال در زمان محدودیت انرژی دریافتی. این امر ناشی از اصل اول ترمودینامیک است و نتیجه آن عدم کارآیی رژیم‎های تکراری و قدیمی است.

2- ناشناخته بودن برخی مکانیسم‎های جبرانی بدن و دخیل بون طیف گسترده‎ای از نروترانسمیترها (نوروهورمون‎ها) در پدیده کنترل وزن انسان.

3- وجود تنظیمات متابولیک بدن در سطح سلولی به گونه‎ای که گاه در برخی افراد علیرغم عدم دریافت انرژی (غذا) مازاد، آنزیم‎های کلیدی ( نظیر HSL, LPL ) بیشتر متمایل به ذخیره سازی انرژی (رسوب چربی ) و نه سوزانیدن آن هستند.

4- میل ذاتی بدن (بر اساس فرضیه تکامل انسان) برای حفظ انرژی و بقاء.  این تئوری براین نکته دلالت دارد که طی قرن‎ها کمبود از زمان انسان اولیه، بدن ما برای گرفتن و ذخیره سازی انرژی حریص شده است  (Thrifty gene)  حال آن که امروزه دیگر به آن ذخیره نیازی نیست.

5- یاد آوری این نکته کلیدی ضروری است مرکز گرسنگی درانسان همواره فعال است ولی مرکز سیری به صورت دوره‎ای برای مهار مرکز گرسنگی به کار می‎افتد و تنها به همین دلیل می‎توان نتیجه را حدس زد : دهانی همیشه باز برای خوردن  !

6- عوارضی که برخی رژیم‎های کاهش وزن غیر اصولی در پی داشته‎اند افراد را از واژه « رژیم غذائی» بیزار کرده است .

7- ما روز به روز شاهد پیشرفت فن آوری‎های نوین و عدم نیاز به استفاده از عضلات خود هستیم. بنابراین نتیجه نهایی موارد یاد شده پدیده است که امروزه درهر دو نوع جوامع توسعه یافته و در حال توسعه (کمتر توسعه یافته ) شاهد آن هستیم. شاید زمان آن فرا رسیده که بگوییم: خود کرده را تدبیر باید.

نویسنده:  دکتر رضا امانی