برگشت غذا از معده به مری یا به‌اصطلاح برگشت اسید به دهان، ترش كردن پشت جناغ سینه و دردهای سوزشی در ناحیه قلب از جمله مشكلاتی است كه گریبان بسیاری از انسان‌ها را می‌‌گیرد و سن و سال هم نمی‌شناسد اما ممكن است بیشتر سراغ سالمندان برود؛ برای همین باید درباره این حالت، اطلاعات كاملی داشته باشید. مشكل سوزش پشت جناغ سینه زمانی رخ می‌دهد كه اسیدمعده از دریچه فوقانی معده كه عملكرد مناسبی ندارد به سمت بالا و داخل مری برمیگردد، احساس ناراحت‌كننده و آزاردهنده‌ای است اما اگر این حالت دائمی شود، می‌تواند یك خطر كاملا جدی برای سلامت انسان باشد. دكتر مهمت اوز، پزشك معروف و همكار برنامه تلویزیونی اپرا در این‌باره می‌گوید: «اسید معده كه به سمت مری برمیگردد دیوار محافظ مری و سلول‌های پوشاننده آن را مورد تهاجم قرار می‌دهد و باعث بروز التهاب و بعد زخم‌‌های مری می‌شود. در صورتی كه بافت محافظ كاملا از بین برود احتمال بروز هر عارضه‌ای، حتی سرطان وجود دارد اما شما می‌توانید با چند راهكار ساده در مقابل این مشكل ایستادگی كنید.» در این مطلب شما می‌توانید راهكاری ساده اما عملی دكتر اوز، برای غلبه بر این مشكل را بخوانید و به كار بگیرید.
كم كردن وزن و داشتن وزنی متناسب، یكی از اصلی‌ترین راه‌های غلبه بر مشكل برگشت اسید و سوزش پشت جناغ سینه است؛ در مطالعه‌ای كه در دانشگاه كلرادو روی بیش از 10 هزار زن و دختر انجام گرفت مشخص شد در زنانی كه اضافه وزن و چاقی مفرط دارند میزان بروز سوزش پشت جناغ سینه و برگشت غذا بیشتر از زنانی است كه دارای وزن مناسب هستند. در تحقیق دیگری كه در لوئیزیانا صورت گرفت مشخص شد افرادی كه طی سال‌ها دچار اضافهوزن بوده‌اند و شاخص توده بدنی آنها (BMI) طی سال‌ها افزایش یافته، میزان برگشت اسید با افزایش BMI ارتباط مستقیمی داشته است.
در مطالعه‌ای كه در انگلستان روی بیش از 350 مرد و 300 زن دچار مشكل برگشت اسید صورت گرفت مشخص شد كاستن 5 كیلوگرم از وزن افراد دارای اضافهوزن باعث نصف شدن تعداد دفعات برگشت اسید و سوزش پشت جناغ سینه طی یك ماه شد.
خوردن برخی غذاها حالت سوزش پشت جناغ و برگشت اسید را بدتر می‌كند. این می‌تواند ناشی از این باشد كه میزان ترشح اسید در معده افزایش پیدا می‌كند، یا اینكه دریچه فوقانی معده كه وظیفه‌اش محافظت از برگشت اسید معده به سمت مری است توسط برخی غذاها تضعیف یا شل شده است. دكتر اوز می‌گوید: «مطالعات نشان داده غذاهای چرب و به‌خصوص فست‌فودهای پرچرب، شكلات و میوه‌های اسیدی مانند مركبات و آبمیوه‌ها، به‌خصوص آبمیوه‌های مصنوعی، حالت برگشت اسید را تشدید می‌كنند.» البته باید این نكته را بدانید كه ممكن است 2 فرد كه دچار مشكل برگشت اسید هستند به یك غذا واكنش یكسان نداشته باشند، دكتر داپشانده، فوق‌تخصص بیماری‌های دستگاه گوارش در میامی می‌گوید: «هر فرد پس از مدتی خودش پی می‌برد كه چه غذاهایی این حالت را در او تشدید می‌كند. ساده‌ترین كار این است كه تمام غذاهایی كه این علائم را در شما تشدید می‌كنند از برنامه غذایی‌تان كنار بگذارید.»
اگر سیگاری هستید حتما خسته شده‌اید از همه نصیحت‌هایی كه تاكنون شنیده‌اید اما بالاخره باید به این حرف‌ها گوش كنید، اگر ترش می‌كنید و اگر پشت جناغ سینه‌تان به شدت می‌سوزد حواس‌تان باشد سیگار نه‌تنها ترشح اسید معده را افزایش می‌دهد بلكه دریچه فوقانی معده را هم شل می‌كند و اینگونه با 2 مكانیسم مختلف باعث می‌شود مشكل شما بیشتر شود. دكتر چاتكان، متخصص گوارش در نیوتارك می‌گوید: «دریچه فوقانی معده پس از ورود غذا به معده بسته می‌شود و تا هضم غذا بسته می‌ماند اما سیگار عملكرد این دریچه را مختل می‌كند و باعث می‌شود اسید معده به شدت به سمت مری برگردد.»
دكتر چاتكان می‌گوید: «اگر تعداد وعده‌های غذایی‌تان را كم كنید و در عوض حجم غذایی كه در یك وعده می‌خورید را بالا ببرید مطمئن باشید به مشكل برخواهید خورد. اگر حجم زیادی غذا بخورید هورمون گاسترین ترشح می‌شود كه محرك ترشح اسید معده است و این وضعیت شما را بدتر خواهد كرد.» اگر دچار مشكل درد پشت جناغ سینه مكرر هستید توصیه ما این است كه طی روز 5 یا 6 وعده غذایی داشته باشید كه حجم هیچ كدام از آنها زیاد نباشد. دكتر كری گانز، از مركز ملی تغذیه می‌گوید: «بهترین كار این است كه در زمان بیداری، در هر 3 تا 4 ساعت مقدار كمی غذا بخورید اینگونه ترشح اسید در معده شما زیاد نخواهد بود و مشكل شما كمتر از قبل خواهد شد.»
قطعا با خواندن اینكه درست غذا خوردن می‌تواند مشكل برگشت اسید را در شما تا حد زیادی برطرف كند تعجب نكرده‌اید اما اگر به شما بگوییم درست نفس كشیدن هم می‌تواند به شما در برطرف كردن این مشكل كمك كند احتمالا تعجب خواهید كرد. نتایج تحقیقاتی كه در نشریه پزشكی «انجمن متخصصان گوارش ایالات‌متحده» به چاپ رسیده نشان می‌دهد در 119 نفر مبتلا به مشكل سوزش پشت جناغ سینه و برگشت اسید، تنفس عمیق و صحیح شكمی تا حدود زیادی درد و سایر علائم را تسكین داده است. هر زمان كه دچار این حالت شدید سعی كنید نفس‌های كاملا عمیق بكشید و روی تنفسی كه به كمك عضلات شكم انجام می‌شود، تمركز كنید.
كافئین یك شباهت به سیگار دارد، آن هم این است كه درست مثل سیگار هم ترشح اسید معده را بیشتر و هم دریچه فوقانی معده را شل می‌كند. برای همین اگر از سوزش و درد پشت جناغ سینه شكایت دارید، قهوه و حتی قهوه‌های دكافئینه ( كه به هر حال مقداری كافئین دارند) را از برنامه غذایی‌تان حذف كنید. دكتر اوز می‌گوید: «باید متوجه باشید كه كنار‌گذاشتن هر كدام از عوامل تشدیدكننده این حالت می‌تواند به شما آرامش بدهد و خطرات آینده را از شما دور كند، برای مثال فكر كنید فردی كه اضافهوزن دارد، سیگار می‌كشد و زیاد قهوه می‌نوشد بتواند وزنش را طبیعی كند، سیگار نكشد و قهوه نخورد، مسلما او بسیار كمتر از قبل دچار مشكل خواهد شد.»
همیشه شنیده‌اید كه ورزش كردن برای سلامت ضروری است اما اگر مشكل درد و سوزش سینه دارید باید بدانید برخی ورزش‌ها برای شما آزاردهنده هستند. مطالعات نشان داده وزنه زدن، شنا رفتن در حالت پرفشار و كار سنگین با دستگاه‌های وزنه در حالتی كه بدن در حالت نشسته یا خوابیده است می‌تواند این مشكل را بیشتر از قبل كند اما دكتر وانروش هیلای، متخصص گوارش در بوستون می‌گوید: «مهم‌تر از نوع ورزش كردن، زمان ورزش كردن است، من در مورد بیمارانم كه دچار مشكل برگشت اسید به مری بودند و درد داشتند برنامه ورزش قبل از غذا، با معده خالی را اجرا كردم و متوجه شدم آنها بسیار كم دچار مشكل شدند، در نقطه مقابل زمانی كه آنها پس از غذا خوردن ورزش می‌كردند مشكلات زیادی برای‌شان ایجاد می‌شد.»
در حالت موازی زمین بودن و دراز كشیدن (مثلا خوابیدن در تخت یا در كاناپه مقابل تلویزیون) به این معناست كه جاذبه زمین برای كنترل حركت اسید در معده به شما كمك نخواهد كرد و این به آن معناست كه احتمال افزایش برگشت اسید به مری وجود دارد. دكتر اوز می‌گوید:«من به تمام بیمارانم می‌گویم اگر مشكل ریفلاكس حاد دارند باید حداقل چند ساعت، بین زمان آخرین وعده غذایی و خواب خود فاصله بیندازند و صبر كنند تا غذا و اسید همراه آن از معده عبور كند تا با دراز كشیدن مشكلی برای آنها پیش نیاید.»
شما می‌توانید با اصلاح شیوه خوابیدن كاری كنید كه كمتر دچار مشكل ریفلاكس شوید. می‌توانید با گذاشتن بالش در پشت خودتان و در حالت نیمه‌خوابیده مشكل‌تان را كم كنید؛ البته باید بدانید كه فقط نباید سرتان بالا باشد، بلكه قسمت سینه هم باید بالاتر از شكم باشد. دكتر هیلای می‌گوید: «برخلاف تصور عموم، بیشتر مری در قسمت سینه است نه در گردن پس به گونه‌ای حالت خوابیدن خود را تنظیم كنید كه هم سر و هم سینه شما بالاتر از قسمت شكم‌تان قرار گیرد.»
سيب سبز
