جدیدترین پژوهش ها حاکی از آن است که قرص های خواب آور علاوه بر خوابی آرام و شیرین، خطر مرگ را نیز به همراه دارند. اگر فکر می کردید مصرف فقط یکی، دو قرص مشکلی ایجاد نمی کند بهتر است دوباره فکر کنید!
ممکن نیست چند شب بی خوابی با غلت زدن های مدام در تختخواب و باز هم بیدار ماندن و روزهای طولانی توام با کار سخت را تجربه کرده باشید و به فکر قرص های خواب آور نیفتاده باشید. اگر از آن دسته افرادی هستید که از این قرص ها مثل نقل و نبات استفاده می کنید بهتر است، بدانید که نتیجه پژوهش های جدید چندان دلگرم کننده و آرام بخش نیست. طی آزمایشی که روی ۳۴هزار نفر در آمریکا انجام گرفته، مشخص شده استعمال قرص های خواب آور تجویزشده با افزایش چهاربرابری خطر مرگ افراد در ارتباط است. خطر مرگ در این موارد به وضعیت سلامتی زمینه ای فرد ارتباطی نداشت و با تعداد مصرف سالانه قرص ها افزایش می یافت. اگر تا به حال فکر می کردید مصرف گاه به گاه داروهای خواب آور ضرری ندارد، وقت آن رسیده کمی بیشتر فکر کنید. خصوصا که نرخ فوت در افرادی که حتی یک تا ۱۸ قرص خواب آور طی سال مصرف می کنند نسبت به آنهایی که اصلا از این گونه داروها مصرف ندارند، به طور قابل ملاحظه ای افزایش می یابد.
● خطری قدیمی
این واقعیات تکان دهنده جدید نیستند. تا به حال پژوهش های بسیاری انجام گرفته که همگی دال بر ارتباط استعمال قرص های خواب آور و مرگ ناگهانی بوده است و هنوز این گونه داروها در سراسر جهان به صورت گسترده تجویز می شوند. با انجام آزمایشی روی بیش از ۱۴هزار نفر طی سال های ۱۹۹۴ تا ۲۰۰۷، مشخص شد که استعمال قرص های خواب آور نسخه شده و آرام بخش های ضعیف افزایش سه درصدی خطر مرگ زودرس را به همراه دارند. با در نظر گرفتن ترکیب عواملی مانند سن، جنس، شیوه زندگی و وضعیت سلامت زمینه ای فرد نظیر افسردگی، نرخ فوت بیشتر افزایش می یابد.
همچنین مصرف قرص های خواب آور تجویزشده با مشکلات روحی روانی متعددی مانند تفکرات، برنامه ریزی و حتی اقدام به خودکشی نیز مربوط است. گرچه علت افزایش این گونه تظاهرات روانی نامعلوم است، باز هم بسیار نگران کننده است.
● هشدار در مورد بنزودیازپین ها
دسته ای از داروهای خواب آور به نام بنزو دیازپین ها، که طرفداران یا به عبارتی معتادان به آن، آن را بنزو می نامند، به صورت گسترده ای تجویز می شود. این گونه داروها با سرکوب برخی از عملکردهای مغزی کیفیت خواب را بهبود می بخشد. در عین حال که مصرف این دارو به واقع کیفیت خواب را بهتر می کند، می تواند عملکرد مغزی و ماهیچه ای بدن را بیش از میزان لزوم برای خواب راحت، از جمله در طول روز کم کند. این حالت خطر سوانح را در طول روز افزایش می دهد و در طول خواب شبانه نیز ممکن است باعث افت مرگبار سرعت تنفس شود.
بنزو دیازپین ها در عین حال عوارض جانبی زیادی در مقایسه با سایر آرام بخش ها و دارونماها دارند. اما حتی آرام بخش های غیربنزو دیازپینی (از جمله زولپیدم) و داروهای ضدافسردگی (که گاهی برای بهبود خواب هم تجویز می شوند) نیز می توانند مضر باشند. در حقیقت بخشی از افزایش خطر مرگ در بررسی های صورت گرفته را می توان با افزایش بروز سرطان توضیح داد. بر این اساس، افرادی که از قرص های خواب آور تجویزی استفاده می کنند در مقایسه با دیگران، شانس بیشتری برای ابتلا به برخی انواع سرطان دارند و این میزان در آن دسته افراد که بیش از ۱۲۰ قرص در سال مصرف می کنند ۳۵درصد افزایش می یابد.
● افزایش مصرف دارو
بعید است بعد از خواندن این مطالب، از میزان مصرف این گونه داروها کاسته شود! امروزه با توجه به نوع زندگی پرمشغله انسان ها، مشکلات خواب گریبان گیر بسیاری شده که یا وقت کافی برای خواب و استراحت ندارند یا آنچنان درگیر تنش و اضطراب کار و زندگی هستند که خواب به چشم شان راه پیدا نمی کند. بی خوابی مزمن سطح سلامت بدن فرد را کاهش می دهد: تمایل به افسردگی و اضطراب و در نهایت خطر افزوده سوءمصرف مواد.
متاسفانه جدیدترین تحقیقات حاکی از ارتباط احتمالی اختلالات خواب با بروز آلزایمر زودرس است. اختلالات خواب در حدود ۲۵درصد افراد از هر سن و جنسی بروز می کند اما در سالمندان و خانم ها بیشتر است. خانم ها به علت مقتضیات مادر بودن، ازدواج و شغل خود، بیشتر در معرض اختلالات خواب قرار می گیرند؛ در حقیقت برای بسیاری از آنها ناخودآگاه خواب در رده چندم اهمیت قرار دارد. اینجاست که خوردن فقط یکی، دو تا قرص یکی از بهترین راه حل های سریع الوصول است! متاسفانه خواب آورها، خصوصا بنزودیازپین ها به ویژه در صورت مصرف طولانی مدت، باعث وابستگی و سوءمصرف می شوند. مصرف کننده زمانی متوجه زیان بالقوه برگشت ناپذیر دارو می شود که برای مقابله با زندگی پرمشغله و هیجان خود نیاز به مصرف بیشتر و بیشتر دارو پیدا کرده است.
● سایر گزینه ها
اما به جای مصرف خواب آورها چه می توان کرد؟ هم بی خوابی مضر است و هم خواب آورها زیان بار.
در ابتدا بهتر است علت اختلالات خواب خود را با یادداشت برداری روزانه از عادت های خواب خود مشخص کنید. شاید تنها حذف کافیین از ساعت پنج بعدازظهر به بعد درمان بی خوابی شما باشد. درمان های طبیعی نیز بسیار سودمند است. به عنوان مثال، تحقیقات نشان داده مکمل های حاوی ملاتونین موجب بهبود کیفیت خواب می شوند؛ ملاتونین هورمون خواب طبیعی بدن است. برخی گیاهان مانند سنبل الطیب و گل ساعتی نیز برای درمان بی خوابی به کار می روند. در صورتی که مشکل همچنان باقی ماند، بد نیست با پزشک خود قراری بگذارید تا شرایط پزشکی زمینه ای در صورت وجود شناسایی شود. در صورت لزوم تجویز دارو، از پزشک بخواهید تا جایی که ممکن است از پایین ترین دوز موثر در کوتاه ترین دوره درمانی استفاده کند و یادتان نرود که برای بررسی عوارض جانبی بالقوه زود به زود چک آپ شوید.
آفتاب
