دکتر محمدجواد ناظمی، متخصص پوست و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره این محصول‌های بهداشتی، توضیح‌های جالبی دارند که خواندنش خالی از لطف نیست…..
آقای دکتر! دئودورانت‌ها و ضدعرق‌ها و به خصوص مام‌ها در تابستان زیاد استفاده می‌شوند. چگونه این مواد قادرند از ایجاد بوی بد پیشگیری کنند؟
همه انسان‌های سالم به درجه‌های متفاوتی عرق می‌کنند؛ چرا که ترشح عرق ضمن تنظیم درجه حرارت بدن، خواص مفید دیگری هم دارد. بنابراین تقریبا همه ما به این محصول‌های بهداشتی نیاز داریم.
و بعضی‌هایمان بیشتر؟
بله، بعضی‌ها بیشتر.چون بعضی‌هایمان بیشتر عرق می‌کنیم. لفظ هیپرهیدروز به مواردی اطلاق می‌شود که مقدار ترشح عرق بیش از حد طبیعی است که گاهی نه تنها موجب آزار جسمی بلکه موجب صدمه‌های روحی و حتی شرمساری اجتماعی می‌شود. هیپرهیدروز اغلب به طور اتفاقی در مراجعه بیماران به کلینیک‌ها برای بیماری‌های دیگر توسط پزشک معالج تشخیص داده می‌شود.
حالا کدام یک از این محصول‌ها بهترند: ضدعر‌ق‌های محلول یا مام‌ها؟
دئودورانت‌ها و ضدعرق‌ها به صورت فوم‌ها و فرمول‌های فراوان وجود دارند؛ مثل رول‌ها، ژل‌ها، حالت‌های چسب مانند، صابون و… که بسیاری از این محصول‌ها برای مصرف زیربغل هستند. اگر چه دئودورانت‌ها و ضدعرق‌ها دسته بزرگی از محصول‌های بهداشتی ـ آرایشی را در آمریکا تشکیل می‌دهند ولی تاثیر زیادی در بیماران با هیپرهیدروز (تعریق شدید) نداشته و اثر آنها نیز موقتی است.
اینکه عرق بعضی‌ها بدبوتر است، آیا به این خاطر نیست که آنها از مام استفاده نمی‌کنند؟
نه! ممکن است این افراد زیادتر از حالت عادی عرق کنند ولی به علت تعداد کم افراد مبتلا به هیپرهیدروز (تعریق شدید) در جامعه، به نظر می‌رسد بعضی غذاها و نیز تعدادی از داروها می‌توانند موجب بوی بد بدن شوند.
برای این افراد مام‌ها جوابگو هستند؟
نه؛ آنها باید دنبال درمان باشند. برای درمان تعریق شدید (هیپرهیدروز) راه‌های مختلفی وجود دارند ؛ مثلا آلومینیوم و سایر نمک‌های متالیک (فلزی) مثل زیرکونیوم که به علت انسداد مکانیکی غدد عرق موجب کاهش ترشح عرق می‌شوند.
درمان تزریقی هم وجود دارد؟
بله، یکی از راه‌های فیزیکی در درمان تعریق شدید این است که آب معمولی و جریان الکتریکی برای تعویض یون‌های داخل غدد عرق و جدار آنها استفاده می‌شود.تزریق بوتولینوم نیز به علت کاهش ترشح غدد عرق از راه‌های کنترل است. استفاده از ترکیب‌های موضعی آنتی‌کولینرژیک که موجب کاهش ترشح می‌شوند نیز کمک درمانی است.جراحی و قطع اعصاب سمپاتیک تنه‌ای نیز از دیگر راه‌های درمانی است.
داروهای خوراکی چطور؟
درمان‌های سیستمیک و استفاده از بعضی داروها مانند تعدادی از داروهای ضدافسردگی (سه حلقه‌ای‌‌ها) و آنتی‌کولینرژیک‌های خوراکی و حتی روان‌درمانی نیز هر کدام ضمن کنترل و کاهش غدد عرق عوارض دیگری دارند که گاهی مصرف آن در بیماران با مشکل‌هایی همراه است.
حالا اگر کسی نتوانست با مام‌ها جلوی عرق کردن را بگیرد، چه مشکلاتی پیدا می‌کند؟
هیپرهیدروز ضمن ایجاد مشکل‌های اجتماعی، موجب کاهش اعتماد به نفس و ناتوانی شغلی و حتی به علت صدمه به کفش‌ها و البسه، موجب ضرر مالی نیز می‌شود.
آیا این واقعیت که می‌گویند بوی معطر مام نمی‌تواند بوی بد عرق بعضی‌ها را از بین ببرد، صحیح است؟
بله؛عرق این افراد بسیار بد بو است و مبتلا به برم‌هیدروز هستند. برم‌هیدروز نیز شبیه هیپرهیدروز بوده ولی در این حالت غدد عرق بوی بدی داشته و نواحی گرفتار اغلب زیربغل و پاها هستند. اگر چه گرفتاری دو ناحیه مزبور از نظر ابتلای نوع غدد عرق متفاوت هستند، ولی در صورت ابتلای ثانوی به میکروب یا قارچ موجب بوی بد نواحی فوق می‌شوند. اگر چه قابل ذکر است که غدد عرق تنها عامل بوی بدن نیست و موارد دیگری چون سبوم (غدد چربی داخل پوست) و پوست سر عامل بوی بدن هستند.
برای خرید یک مام چه ویژگی‌هایی را باید در نظر بگیریم؟
مصرف دئودورانت‌ها و ضدعرق‌ها به عنوان یک محصول آرایشی ـ بهداشتی در جامعه رواج داشته و افراد بالغ به خصوص خانم‌ها به طور فراوان و وسیع از این ترکیب‌ها استفاده می‌کنند که به صورت فرمول‌ها و مارک‌های مختلف و با رایحه‌های خوشبو و متفاوت در بازار موجود هستند. تهیه چنین محصول‌هایی راحت بوده و احتیاج به هیچ‌گونه نسخه‌ای نداشته و محدودیتی نیز برای مصرف آنها به عنوان محصول‌های آرایشی بهداشتی وضع نشده است. ترکیب‌ها و فرمولاسیون این محصول‌ها عمدتا شامل املاح آلومینیوم یا زیرکونیوم است که با غلظت‌های مختلف در کارخانه‌های مختلف تولید می‌شوند و نیز جهت از بین بردن میکروب‌ها آنتی‌بیوتیک‌های مختلفی به آنها اضافه می‌شوند و هر کدام دارای ترکیبات نگهدارنده‌‌ای هستند که از میکروبی شدن یا قارچی شدن یا فساد آنها در کوتاه‌مدت یا مدت تعیین شده جلوگیری می‌کنند و نیز هر مارکی اسانس و رایحه‌ای برای خوشبو شدن آنها به این محصول‌ها اضافه می‌کنند.
ممکن است کسی با استفاده مام در زیر بغلش دچار حساسیت و خارش شود؟
خب، از آنجا که درجه حساسیت افراد متفاوت است، امکان چنین حساسیتی با هر ترکیبی وجود دارد و لازمه درمان این مشکل، قطع مصرف محصول و درمان اختصاصی است. شایع‌ترین عارضه‌ای که ممکن است ایجاد شود درماتیت‌های (التهاب‌های) موضعی ناشی از تحریک این مواد است که این مورد بیشتر در ارتباط با نمک‌های آلومینیوم یا آلومینیوم است که در نواحی زیربغل و گاه دست‌ها و پاها (محل‌های مصرف) ایجاد می‌شود. با کاهش دفعه‌های مصرف یا استفاده در ترکیبات ملایم‌تر از مارک دیگر و نیز استفاده از آن در پوست خشک‌شده و به‌خصوص شب‌ها که عرق کردن کمتر است ضمن اینکه موجب اثر بیشتر و عوارض کمتر می‌شود، آسیب کمتری نیز به البسه وارد می‌کند. در صورت بروز چنین التهابی استفاده از کِرِم‌های موضعی استرویید برای رفع مشکل و قطع محصول کمک می‌کند. پس لازم است از مصرف چنین محصول‌هایی به دفعات مکرر و زیاد و نیز در سطح وسیع و گسترده و عرق کرده پرهیز کرد.
گاهی با مصرف مام‌ها یک ضایعه گلوله‌ای شکل در زیر بغل ایجاد می‌شود که بعضی‌ها آن را با سرطان اشتباه می‌گیرند و نمی‌دانند ضایعه از کجا ناشی می‌شود. چرا؟
ببینید؛ یک ترکیب که اغلب در دئودورانت‌ها وجود دارد زیرکونیوم است که ممکن است موجب این واکنش (گرانولوم زیرکونیوم) شود که به صورت یک ضایعه التهابی نسبتا سفت سلولی و تقریبا گرد و به اندازه چند میلی‌متر یا بزرگ‌تر بوده که در توده پوست زیر بغل به وجود می‌آید. این ضایعه ناشی از حساسیت تاخیری به ترکیب زیرکونیوم بوده و درصورت حدس چنین تشخیصی نمونه‌برداری (بیوپسی) از پوست توصیه می‌شود و در صورت اثبات بیماری احتیاج به درمان اختصاصی دارد ولی می‌توان اظهار کرد که باوجود مصرف بسیار زیاد چنین محصول‌هایی عوارض خیلی جدی تاکنون گزارش نشده و تعدادی نیز به صورت تئوری بوده است.
