در مقاله قبلی درباره روکش های دندانی (Dental Crowns) و علل نیاز به آنها صحبت کردیم. در این شماره انواع مختلف روکش ها را بررسی می کنیم.
انواع روکش های دندانی
روکش فلزی: این نوع از روکش معمولا از جنس طلا می باشد. روکش طلا استحکام بسیار خوبی دارد و به همین دلیل دندانپزشکان به افرادی که توانایی پرداخت هزینه‌های این نوع روکش را دارند، توصیه می‌کنند دندا‌ن‌هایشان را با طلا روکش کنند. برای روکش کردن دندان با طلا، لایه نازک تری از مینا و عاج دندان تراشیده می‌شود (تراش محافظه کارانه)، بنابراین نسج طبیعی دندان بیشتر حفظ می‌شود. از سوی دیگر لبه‌های روکش طلا و خود آن به خوبی با دندان و بافت لثه ای اطراف آن، تطابق پیدا می‌کند و احتمال تجمع جرم و باکتری در اطراف لبه‌های آن کمتر خواهد بود. طبق مطالعات درازمدت، عمر این نوع روکش از سایر انواع آن طولانی تر است. تنها عیب طلا برای استفاده در دندانپزشکی، قیمت گران و رنگ طلایی آن است. اگر دوست دارید از مزایای فلز طلا استفاده کنید، می‌توانید از دندانپزشک خود بخواهید دندانهای عقبی شما را با طلا روکش کند تا در معرض دید هم قرار نگیرند.
روکش متال – سرامیک (Porcelain Fused to Metal/PFM): استفاده از این نوع روکش بسیار شایع است. ظاهری مشابه دندان طبیعی دارد، بدین صورت که یک لایه ۱ تا ۲ میلی متری از سرامیک (Porcelain) بر روی یک پایه (Frame) فلزی از جنس کروم – کبالت یا آلیاژهای طلا در لابراتوار پخته می شود و سپس دندانپزشک آن را روی دندان می چسباند. طراحی های مختلفی برای این نوع از روکش بسته به نوع دندان و سیستم جویدن بیمار وجود دارد، ولی به طور کلی اکثر این روکش ها از استحکام و زیبایی قابل قبولی برخوردار می باشند. مزیت این روکش قابلیت پنهان کردن کامل تغییر رنگ شدید دندان یا پرکردگی های فلزی لایه های زیرین است. ازمعایب آن نیاز به تراش بیشتر دندان درمقایسه با روکش طلا وهم چنین در برخی موارد، سایه خاکستری رنگ در لبه کراون می باشد
روکش تمام سرامیک: این نوع از روکش از نوعی سرامیک یا Porcelain تقویت شده ساخته می شود و به دو روش تهیه می گردد. روش اول با کار دست تکنسین لابراتوار و روش دیگر از طریق اسکن دیجیتال دندان یا قالب آن و تراش بلاک های سرامیکی که توسط سیستمهای CAD-CAM صورت می گیرد. در مطب هایی که سیستمهای دیجیتال و CAD-CAM دارند، تراش و تحویل روکش به بیمار در یک جلسه مقدور است. روکش تمام سرامیکی به علت زیبایی و استحکام قابل قبول، بسیار محبوب و مورد پذیرش دندانپزشکان و بیماران هستند. لمینیت های دندانی که جهت زیبایی در دندانهای جلویی استفاده میشوند نیز از همین جنس هستند. تکنیک چسباندن این روکش از اهمیت بالایی برخوردار است و بطور مستقیم در افزایش دوام و استحکام آنها تأثیر می گذارد.
روکش زیرکونیا (Zirconia): یکی از موادی که امروزه در دندانپزشکی زیاد استفاده می‌شود، زیرکونیا یا اکسید زیرکونیوم است. زیرکونیوم یک فلز است ولی در اثر اکسید شدن با اکسیژن و تغییر ماهیت آن، این ماده هم به نوعی جزو روکش های تمام سرامیکی طبقه بندی می شود. از زیرکونیا نیز به عنوان روکش دندان استفاده می شود. از مزایای زیرکونیا می توان به استحکام و مقاومت بسیار بالا درمقابل ساییدگی و شکستن، نیاز کمتر به تراشیدن دندان (میزان تراش مشابه روکش طلا)، عدم نیاز به پایه (Frame) فلزی، زیبایی و سازگاری زیاد با نسوج دهانی اشاره کرد. روکش زیرکونیا از یک بلوک یک دست و خالص زیرکونیا تراش خورده می‌شود، در دمای بسیار بالا آماده سازی می‌گردد و سپس روی دندان چسبانده می شود. به علت ساختار مولکولی ویژه زیرکونیا، این ماده حداقل پنج برابر روکش پرسلن و متال – سرامیک (PFM)، مقاومت و استحکام دارد بدون اینکه ظاهری حجیم داشته باشد. نکته قابل اهمیت در افزایش عمر این روکش، استفاده از نوع و جنس مناسب زیرکونیا و تراش مناسب دندان است.
بهداشت و نگهداری روكش دندان
دندان های دارای روكش باید مثل دندان ھای طبیعی مسواك زده شوند و برای سلامت لثه ھای اطراف آن، مراقبت و استفاده از دھان شویه ھای ملایم مثل آب نمك یا دھان شویه ھایی كه از سوی دندانپزشك شما توصیه می شوند، مفید است. برای تمیز كردن قسمتی از یك روکش بریج که خالی از دندان است، باید از نخ دندان مخصوص زیر بریج یا مسواك بین دندانی استفاده كرد و این مناطق را به طور كامل تمیز نمود. سایر نكات بھداشتی مثل مسواك، نخ دندان و دھان شویه ھا نیز (ھمانند دندان ھای طبیعی) باید برای دندان ھای دارای روكش و بریج استفاده شوند.
در خاتمه لازم به ذکر است که همیشه دندان های طبیعی از هر نوع روکشی زیباتر هستند. در بسیاری از موارد درمان های ارتودنسی یا سفیدکردن دندان می تواند مشکل عدم زیبایی دندانها یا لبخند را برطرف سازد. وظیفه دندانپزشک این است که تا حد امکان در حفظ و نگهداری طولانی مدت دندانها بکوشد. عمر متوسط انواع روکش ها از ۸ تا ۲۰ سال تخمین زده می شود، بنابراین نمی توان هیچ درمان دندانپزشکی را مادام العمر تضمین نمود. بدیهی است که با رعایت بهداشت دهان و دندان و مراجعه منظم به دندانپزشک، عمر و ماندگاری این خدمات هم بیشتر می شود.
دکتر پویا سلطان زاده، دندانپزشک
دارای بورد تخصصی پروتزهای دندانی و ایمپلنت از امریکا
استاد دانشگاه لوما لیندا، کالیفرنیا
