موهايي كه در جواني سفيد مي‌شوند
بيهوده نيست كه مي‌گويند جوان هم جوان‌هاي قديم! اين اصطلاح اگرچه از سوي سالخوردگان در ارزيابي رواني رفتاري جوانان امروزي گفته مي‌شود؛ اما مصاديق اين سخن تا ظواهر و نشانه‌هاي جسمي آنان نيز امتداد يافته و خيلي از جوانان امروزي نه صرفا به لحاظ روحي كه به لحاظ جسمي نيز ظاهر جواني خود را از دست داده‌اند و پيش از زمان موعد نشانه‌هاي پيري در آنها بروز و ظهور يافته است.
اين نشانه پيش از هر چيز در سفيد شدن و ريزش موهاي سر خود را نشان مي‌دهد؛. موهايي كه گرچه در آسياب سفيد نشده‌اند، اما در دوران شباب رنگ باخته‌اند.
در گذشته ظاهر شدن اولين موهاي سفيد به معني ورود آدمي به ميانسالي و پختگي تعبير مي‌شد، چنانچه موي سفيد احترام داشت و آن را نشانه بزرگي و باتجربگي معني مي‌كردند. اما امروزه در جامعه ما تعداد جواناني كه موهايشان زودتر از زمان طبيعي‌اش رو به سفيدي گذاشته در حال افزايش است كه برخي آن را از عوارض زندگي پراسترس و صنعتي معاصر مي‌دانند كه آثار خود را در سفيدي زودرس موي سر نمايان مي‌كند.
در گذشته سفيد شدن مو يكي از ويژگي‌هاي ارثي محسوب مي‌شد. گروهي نيز اين رخداد را در نتيجه افزايش سلول‌هاي مفيد خون توجيه مي‌كردند، اما امروزه اين عقايد و ديدگاه‌هاي مشابه آن به كلي رد شده‌اند. با اين حال هنوز هم بسياري از متخصصان پوست و مو نقش وراثت را در اين رخداد مقدم مي‌دادند.
بطور متوسط موها از سن 35سالگي شروع به سفيد شدن مي‌كند و موهاي ريش و سبيل زودتر از موي سر سفيد مي‌شوند و معمولا از ناحيه شقيقه شروع شده به سمت فرق سر پيشرفت مي‌كند و راهي براي پيشگيري از سفيد شدن در ميانسالان وجود ندارد اما هميشه سفيد شدن مو به‌دليل بالا رفتن سن نيست و بسياري از شرايط ديگر نيز موها را سفيد مي‌كنند.
در پايين‌ترين لايه پوست و در محل پايه و تكيه تار مو، سلول‌هايي به نام «ملانوسيت» قرار دارند كه دائما تركيبي با نام «ملانين» توليد مي‌كنند و همين «ملانين» است كه رنگ موها را ايجاد مي‌كند. وقتي ملانوسيت‌ها كاملا فاقد رنگدانه شوند مو سفيد مي‌شود و اگر تعداد ملانين يك تار مو كمتر از حالت عادي شود، آن مو خاكستري و نقره‌اي مي‌شود. ملانوسيت هر 10 سال حدود 10درصد از ميزان و توان توليد رنگ خود را از دست مي‌دهد.
اگرچه چگونگي از دست دادن اين رنگدانه‌ها دقيقا مشخص نيست، اما آنچه مشخص است، اين است كه در نخستين مراحل خاكستري شدن مو، ملانوسيت هنوز وجود دارد؛ اما غيرفعال است. ميانگين سني سفيد شدن مو در سفيدپوستان 34 سال و در سياهپوستان 42سال است. اگر موي يك فرد سفيدپوست زودتر از 20سالگي و سياهپوست زودتر از 30 سالگي سفيد شود، به آن سفيد شدن زودرس مو مي‌گويند.
معمولا سفيد شدن مو در مردان در حدود 30سالگي و در زنان در 35سالگي رخ مي‌دهد. البته نسبت به عوامل تغذيه‌اي و ژنتيكي، حدود سني ذكر شده تغيير مي‌كند.
از طرفي در برخي افراد موها بسيار زود شروع به سفيد شدن مي‌كند كه بايد گفت شروع اين اتفاق بستگي به ژني دارد كه از والدين خود به ارث مي‌بريم. برخي افراد تصور مي‌كنند يك فشارعصبي شديد يا هول و هراس ناگهاني باعث مي‌شود موها يك شبه سفيد شود، اما ديدگاه‌هاي علمي با اين ادعا سازگار نيستند.
موي بدن و صورت هم مثل موي سر خاكستري مي‌شود؛ اما معمولا اين اتفاق بعد از تغيير رنگ موي سر بوجود مي‌آيد. سفيد شدن موي سر معمولا از شقيقه‌ها آغاز مي‌شود و بعد از آن نوبت به تاج سر و بقيه نقاط پشتي سر مي‌رسد.
نشانه پيري نيست
بسياري از جوانان وقتي اولين موهاي سفيد را در آينه مي‌بينند، مي‌ترسند و براي اين‌كه مثلا نشانه‌هاي پيري را در خود از بين ببرند شروع به كندن موهاي سفيد مي‌كنند. كندن موهاي سفيد و يا رنگ‌كردن آنها و يا چيدن مو برخلاف عقيده عوام باعث كم شدن موي سفيد نمي‌گردد.
براي جلوگيري از سفيد شدن زودرس موها بايد از مواد غذايي استفاده كرد كه حاوي املاح روي، آهن، پتاس و منگنز باشد. تحقيقات نشان داده كمبود فلزاتي مانند آهن، روي، منگنز، تيتانيوم، تنگستن و مس از عوامل اصلي در سفيد شدن موها هستند، البته اين مساله علاج هم دارد.
كارشناسان تغذيه معتقدند؛ افرادي كه دچار سفيدي مو هستند، بايد ميوه‌هايي همچون؛ سيب، گلابي، هلو و همه ميوه‌هايي كه حاوي مقاديري از املاح گوناگون خصوصا فلز منگنز هستند و نيز مصرف سبزيجاتي همچون؛ سير، پياز، موسير و تره كه داراي منگنز هستند را در برنامه غذايي خود بگنجانند.
نخودفرنگي، قارچ، آجيل، لوبيا، عدس، گوجه فرنگي، موز، آلو، سويا و سيب زميني از جمله غذاهايي هستند كه مقدار قابل‌توجهي مس دارند و مي‌تواند بر پوست و مو تاثير بگذارد و حتي از سفيد شدن مو هم جلوگيري كند.
خوردن جوشانده سبوس گندم، سنبل‌الطيب، مخلوط پودر سبوس برنج و شكر با نبات ساييده شده و نان جو هم در حفظ رنگ مو و كاهش موهاي سفيد موثر است و موهاي سفيد شده از موهاي رنگي شكننده‌ترند، ولي ريشه آنها سست نيست و بنابراين سفيد شدن موها نشانه ريزش مو نمي‌باشد.
كمبود ويتامين‌ها
بسياري از بيماري‌ها نيز مي‌تواند روند سفيد شدن موها را تسريع كند. كمبود ويتامين‌هاي B ، بخصوص اسيدپانتوتنيك و ويتامين 12 B يكي از اين موارد است. بيماري تيروئيد، بيماري‌هاي سيستم ايمني، كم‌خوني، رژيم‌هاي سخت و طولاني‌مدت، بيماري‌ها و افزايش گلبول‌هاي سفيد خون نيز باعث سفيدي زودهنگام و بيش از حد موها مي‌شود.
در كنار اين مساله بايد به استعمال دخانيات نيز اشاره كرد. سيگار كشيدن نيز موها را سفيد مي‌كند. تحقيقات نشان داده، سرعت سفيد شدن مو در سيگاري‌ها، چهار برابر افراد غيرسيگاري است. شايد علت اين امر، كاهش رسيدن اكسيژن به ريشه موها باشد.
سفيد شدن موي سر اگرچه بسياري از جوانان و بخصوص زنان را نگران مي‌كند، اما ظاهرا تا حدود زيادي از طاس شدن سر آنان جلوگيري مي‌كند. دكتر محمدرضا خرازي، متخصص پوست و زيبايي معتقد است موهايي كه سفيد مي‌شوند ماندگاري بيشتري مي‌يابند و ريزش آن به تاخير مي‌افتد، ضمن اين‌كه موهاي سفيد در جواني كه در ميان موهاي سياه به چشم مي‌خورد و به اصطلاح حالت جوگندمي دارد به برخي از افراد زيبايي بيشتري هم مي‌دهد، لذا با ديدن موي سپيد در آينه چندان هم احساس پيري نكنيد.
