گرمازدگی کودکان و روش های درمان و پیشگیری

برای اینکه کودکان دچار گرمازدگی نشوند، به کودکان آموزش دهید که در هوای آفتابی و گرم هنگام فعالیت و بازی و قبل از آن، مقدار فراوانی آب بنوشند حتی اگر احساس تشنگی نداشته باشند.

مقدمه
اگر کودکی در معرض گرما قرار گیرد، دمای بدنش افزایش می­ یابد و حالت­ های یک کودک تب­ دار را پیدا خواهد کرد یعنی گونه هایش سرخ و دچار تعریق می شود. البته علایم دیگری مانند بی­ حالی یا در مواردی تهوع و استفراغ نیز بروز می ­کند. چنین کودکی به تدریج دچار کم آبی بدن می­ شود که به صورت چشمان گود افتاده، کاهش اشک، خشکی مخاط دهان و کاهش طراوت پوست نشان داده می­ شود. اگر شدت کم آبی شدید باشد، علایم پوستی بارزتری دیده می ­شود. وقتی آب بدن به صورت تعریق از دست می­ رود، میزان نمک خون افزایش می­ یابد و کم آبی داخل سلولی اتفاق می افتد. این در کودکان تحریک پذیر، باعث گود افتادن چشم و خشک شدن زبان نیز می ­شود و در این حالت چین پوستی دیرتر به حالت اول برمی­ گردد. حتی ممکن است کودک به حالت اغما برود و دچار اختلال هوشیاری شود.

کودکی که در اثر گرمازدگی دچار کم آبی بدن شده است، ابتدا دچار بی قراری و تحریک پذیری می شود. این کودک تشنه است و اگر آب یا هر نوشیدنی دیگری در دسترسش قرار گیرد، با ولع می ­نوشد. با توجه به اینکه این کودکان ممکن است قادر به نوشیدن نباشند یا اگر هوشیار باشند، آب را با ولع بسیار بنوشند درمان آن­ها باید به دقت انجام شود. معمولا در گرمازدگی خفیف، کودک دچار اضطراب، نگرانی و تحریک­ پذیری می شود اما در حالت شدیدتر ممکن است دچار اختلال هوشیاری شود یا از نظر پوستی، انعطاف پوست به حدی کاهش یابد که چین پوستی دیرتر به حالت اولیه بر گردد. حتی ممکن است کودک از نظر قلبی عروقی نیز دچار مشکل شود یا اینکه ادرارش بند بیاید.

معمولا اگر کودک در سنین پایین هم دچار کم آبی شود، علاوه بر اینکه رنگ ادرارش زرد پررنگ می­ شود، تعداد دفعات خیس کردن پوشکش کاهش می ­یابد. کم آبی بدن کودک می ­تواند نتایج جبران ناپذیری داشته باشد و باعث مشکلات بیشتر و حتی مرگ او شود. بنابراین به محض مشاهده علایمی چون تهوع، استفراغ، افزایش درجه حرارت بدن و… در کودک، باید به سرعت او را به مرکز درمانی رساند و یا با اورژانس تماس گرفت تا اقدام­ های درمانی لازم انجام شود.

اقدامات اولیه در هنگام گرمازدگی
– کودک را به درون سایه منتقل کنید.
– لباس کودک را آزاد کنید یا در بیاورید.
– کودک را به خوردن و آشامیدن تشویق کنید.
– کودک را در یک حمام خنک شستشو دهید (ولی نه با آب سرد).
– در صورتی که کودک شما خیلی بی­حال باشد که قادر به خوردن و آشامیدن نباشد ممکن است نیاز به دریافت مایعات از طریق تزریق وریدی (دریافت سرم) داشته باشد. به پزشک مراجعه کنید.
– اگر درمان به تاخیر بیفتد ممکن است بسیار خطرناک و کشنده باشد.
– غش در گرمازدگی شدید

در مرحله شدید گرمازدگی، بدن توانایی خود را برای تنظیم دمای بدن ازدست می­ دهد و دمای بدن ممکن است به 41.1 درجه سانتی­گراد و یا حتی بیشتر از این برسد که منجر به آسیب مغز می­ شود در صورتی که به سرعت درمان نشود می ­تواند مرگ را به دنبال داشته باشد. درمان­ های اورژانسی پزشکی برای کنترل دما ضروری است.

عواملی که خطر گرمازدگی را افزایش می­ دهند
– پوشش زیاد
– فعالیت فیزیکی شدید و مفرط همراه با عدم دریافت مایعات کافی

اقدامات اولیه در گرمازدگی شدید و غش
اگرکودک شما در مدت زمان طولانی در زیر نور آفتاب بازی و فعالیت فیزیکی شدید داشته است و یکی یا بیشتر ازنشانه های زیر را نشان دهد، سریع با اورژانس 115 تماس بگیرید:
– پوست خشک، گرم و ملتهب بدون تنفس و دمای بدن 41 درجه سانتیگراد و یا بیشتر
– سردرد ضربان دار
– گیجی
– اغتشاش فکر و کندی
– خستگی
– حمله ناگهانی تشنج
– کاهش عملکرد و واکنش پذیری
– از دست دادن هوشیاری

اقدامات تا زمان رسیدن اورژانس
– کودک را به محل سایه منتقل کنید.
– مایعات به او نخورانید.

– والدین نباید یک دفعه به کودک مقدار زیادی آب خالص بنوشانند زیرا یکباره آب وارد سلول ­های مغز می شود و ممکن است مشکلات دیگری در پی داشته باشد. اگر کودک شیرخوار است، بهترین نوشیدنی برای رفع کم آبی بدنش شیر مادر است در غیر این صورت برای رفع گرمازدگی باید محلول ORS یا مخلوطی از آب و شکر یا آب نمک یا دوغ به او داد و از دادن آب خالص اجتناب کرد. سپس لباس های کودک را از تنش خارج کنید و او را در یک محل خنک بخوابانید.

– اگر خارج از منزل در زیر آفتاب قرار دارید یک محل سایه بیابید و یا او را به یک محل خنک منتقل سازید. درمدتی که منتظر آمبولانس هستید بدن او را با اسفنج یا پارچه نرمی که به آب سرد آغشته کرده اید ماساژ داده او را جلوی پنکه بگذارید. می توانید از یک پنکه برقی استفاده کنید و یا او را باد بزنید.

– با او صحبت کنید و سعی کنید او را آرام سازید. به او چیزی ننوشانید و علیرغم آنکه ممکن است وسوسه شوید که به او استامینوفن بدهید، باید بدانید که استامینوفن افزایش درجه حرارت بدن در اثر گرمازدگی را برطرف نمی کند.

– اگر کودک شما تنها علائم افزایش درجه حرارت بدن را دارد ولی دچار گرمازدگی نشده است او را به داخل منزل و درصورت امکان به اتاقی ببرید که کولر داشته باشد. مقدار زیادی شیر به او بخورانید و اگر 4 ماه یا بیشتر دارد کمی آب نیز به او بدهید. می ­توانید از حمام سرد نیز استفاده کنید. درتمام طول روز او را داخل منزل نگاه دارید. اگر به نظر نمی­رسد که علائمش سریعا بر طرف شود به بخش اورژانس یا پزشک مراجعه کنید.

پیشگیری از گرمازدگی
– برای اینکه کودکان دچار گرمازدگی نشوند، به کودکان آموزش دهید که در هوای آفتابی و گرم هنگام فعالیت و بازی وقبل از آن، مقدار فراوانی آب بنوشند حتی اگر احساس تشنگی نداشته باشند.
– از لباس هایی با رنگ های کرم یا رنگ های روشن استفاده کنند و پوشش زیاد نداشته باشند.
– فعالیت فیزیکی شدید در فضای بیرون را محدود به زمان قبل از ظهر و بعد از ساعت 6 نمایند.
– به کودک آموزش دهید در صورت احساس گرما زدگی به جای خنک بیاید.
– همواره در گردش های بیرون منزل، آب کافی و بهداشتی همراه داشته باشید. مصرف میوه ها وسبزی ها نیز به دلیل داشتن آب فراوان توصیه می شوند.

منبع: webda.mui.ac.ir