تعریق زیاد،علل و راه های درمان

آيا مي‌دانيد كه در سطح زيرين پوست بدن ما 2-4 ميليون غده عرق وجود دارد و وظيفه اصلي اين غده‌ها كنترل و تنظيم دماي بدن است؟ بله درست است اين غده‌ها با دفع آب بدن و تبخير آن باعث خنك‌تر شدن بدن مي‌شوند. عرق در واقع همان آب است كه مقداري نمك، پتاسيم، اوره، بي‌كربنات و كلسيم نيز در آن وجود دارد. غده‌هاي عرق بدن دو نوع هستند: اِكراين و اپوكراين كه هر دو نوع توسط دستگاه اعصاب سمپاتيك كنترل مي‌شوند. همان‌طور كه مي‌دانيد، دستگاه اعصاب سمپاتيك كليه رفتارهاي غيرارادي بدن، مثل نفس كشيدن و ضربان قلب را كنترل مي‌كند.

تعريق بيش از حد
دانشمندان دقيقا علت عرق كردن بيش از حد را نمي‌دانند، ولي اين پديده بسيار فراگيرتر از آن چيزي است كه فكرش را بكنيد. جالب اينجاست كه اين افراد با وجود تمام مشكلات اجتماعي و رواني كه ممكن است در اثر تعريق بيش از حد برايشان پيش آيد، در مورد مشكل خود با متخصص مشورت نمي‌كنند. اين مساله اكثر اوقات باعث خجالت افراد مي‌شود؛ زيرا گاهي مردم به اشتباه تصور مي‌كنند كه زياد عرق كردن به علت ضعف بهداشت است. افرادي كه دچار بيماري تعريق بيش از حد يا «هايپرهيدروسيس» هستند، تقريبا هيچ‌گاه خشك نيستند. تعرق يكي از واكنش‌هاي طبيعي بدن است كه به كاهش دماي سطحي آن كمك مي‌كند؛ اما اگر هميشه، بدون توجه به دماي اطراف در حال عرق كردن هستيد، بايد به اين موضوع اهميت بيشتري بدهيد. حدود 2-3 درصد از جمعيت جهان به هايپرهيدروسيس دچار هستند و كف دست و پاهاي‌شان همواره عرق مي‌كند و ساير نواحي بدن مثل زيربغل و صورت و گردن را نيز در برمي‌گيرد. اگر اين بيماري درمان نشود، فرد تمام عمر با آن درگير خواهد بود. پزشكان مي‌گويند كه اين عارضه اغلب دليل روشني ندارد. اگرچه اضطراب و تشويش باعث بروز اين پديده نمي‌شود، ولي نگراني براي بروز اين حالت، مي‌تواند موجب شروع يا تشديد عرق‌ريزي شود. پيش از آنكه به درمان اين بيماري بپردازيد، بايد ريشه و علت آن را بيابيد. مثلا بيماري ديابت و يا پركاري غده تيروئيد مي‌تواند باعث عرق كردن شود. افرادي كه دچار اين حالت مي‌شوند، تشخيص بيماري‌شان در اولويت قرار دارد. بيماري تعريق بيش از اندازه يا هايپرهيدروسيس به دو نوع اوليه و ثانويه تقسيم مي‌گردد. نوع اوليه آن از زمان كودكي و حتي نوزادي شروع مي‌شود و نوع ثانويه كمي ديرتر بروز مي‌كند. علت هايپرهيدروسيس اوليه، انتقال كروموزم‌هاي ارثي است. در نوع ثانويه، كه به دليل ترشحات غده هيپوفيز و تيروئيد ايجاد مي‌شود، وجود بيماري‌هايي مثل ديابت، تومور و نقرس در عرق كردن فرد تاثير مي‌گذارد.

دلايل تعرق

گاه دلايل ديگري مثل مصرف نوشيدني‌هاي خاص، نيكوتين، كافئين و حتي برخي بوهاي آلرژي‌زا، ممكن است موجب هايپرهيدروسيس شود. به طور كلي بيماري‌هاي زير مي‌توانند در تعريق شديد تاثير زيادي بگذارند:
عفونت‌ها: سل و بيماري‌هاي تب‌دار
مغز و اعصاب: بيماري پاركينسون
متابوليك: پركاري تيروئيد، ديابت، چاقي و سندرم كارسينوئيد
مصرف برخي داروها مثل انسولين.
راه‌هاي درمان

بعد از تشخيص اين بيماري مي‌توانيد با انتخاب يكي از روش‌هاي درماني زير اقدام به مداواي آن كنيد.
برخي پزشكان داروهاي خوراكي، مثل گليلوپيرولات را براي بيماران خود تجويز مي‌كنند؛ ولي اين داروها عوارض جانبي به همراه دارند. معروف‌ترين داروهاي خوراكي در اين زمينه عبارتند از: دتيروپان، روبينول و كاجنتين. اين داروها از تحريك غدد جلوگيري مي‌كنند و به دليل داشتن عوارض جانبي، زياد مورد استفاده قرار نمي‌گيرند. اين داروها باعث خشكي دهان، تيرگي ديد، يبوست و مشكلات ادراري مي‌شوند.

با كمك دستگاه يون‌زدا مقداري بار الكتريكي وارد پوست مي‌شود. اين روش كه يونتو فرز نام دارد، از نظر برخي افراد كمي دردناك است؛ ولي اگر هر روز به مدت 15- 30 دقيقه انجام شود، تاثير مطلوبي روي تعريق نواحي كف دست و پا دارد. اين كار كمي وقت‌گير است، ولي عوارض بسيار كمي دارد.

سم بوتولينوم، رهاسازي استيك كولين را مهار مي‌كند و روش بسيار موثري براي مهار تعريق نسبتا شديد است. اين شيوه مطمئن و موثر از طريق انسداد عصب‌هايي كه موجب عرق كردن مي‌شوند، عمل مي‌كند. درمان هر 4-7 ماه يك بار انجام مي‌شود و روي دست‌ها، پاها و صورت تاثير بيشتري دارد. البته اثر فوق‌العاده‌ آن در زيربغل را نبايد ناديده گرفت. تزريق اين سم كمي دردناك است و در برخي مواقع مي‌توان از بي‌حس‌كننده موضعي استفاده كرد.

به عنوان آخرين راه‌حل مي‌توان از روش جراحي استفاده كرد. جراحي به دو شيوه انجام مي‌شود: جراحي از طريق آندوسكوپي و جراحي برداشتن كلي غدد عروقي. در جراحي نوع اول، سلول‌هاي عصبي كه باعث تعريق بيش از حد مي‌شوند، سوزانده يا قطع مي‌شوند؛ اما اين روش يك مشكل ايجاد مي‌كند و آن اينكه نقاط ديگر بدن عكس‌العمل نشان داده و تعرق در آنها بيشتر مي‌شود. در جراحي نوع دوم: غدد عروقي به سادگي برداشته مي‌شود، ولي بيمار قبل از جراحي بايد بيهوش شود. اين روش از تمام موارد گران‌تر ولي تاثيرگذارتر است. مركز تنظيم حرارت بدن در هر فرد متفاوت است؛ بنابراين با افزايش درجه حرارت خون، هيپوتالاموس عروق را گشاد كرده و تعريق افزايش مي‌يابد تا بدن خنك شود. دوران بلوغ، دوران يائسگي، خوردن غذاهاي پر ادويه، اضطراب و استرس و ورزش كردن روي تعرق بدن تاثير مي‌گذارند؛ ولي شرايطي كه به وجود مي‌آيد كاملا طبيعي است و نياز به درمان ندارد. عرق كردن در صورتي كه غيرطبيعي باشد و فرد را بيش از حد آزار دهد، نياز به استفاده از يكي از راه‌هاي درماني گفته شده دارد.

ضد عرق‌ها
ضد عرق‌ها در مراحل ابتدايي بيماري تجويز مي‌شوند. اين مواد كه حاوي كلريد آلومينيوم هستند، درون ظروف شيشه‌اي نگهداري شده و قيمت بسيار مناسبي دارند. ضد عرق‌ها را نخستين درمان براي هايپرهيدروسيس مي‌دانند، اما آنها فقط روي هايپرهيدروسيس‌هاي متوسط و معمولي تاثير مي‌گذارند و براي تعرق‌هاي شديد تاثير خاصي ندارند. ضمنا اين داروها روي عرق شديد زيربغل موثر بوده، ولي در تعريق كف دست و پا تقريبا بي‌اثر هستند. در صورتي كه از ضدتعرق‌ها استفاده كرده و نتيجه‌اي نگرفته‌ايد، مي‌توانيد با تجويز پزشك خود، نوع قوي‌تر آنها را نيز امتحان كنيد. اين نوع از ضدتعرق‌ها حاوي آلومينيوم كلريد هگزا هيدرات هستند و تاثيرگذاري بيشتري دارند. شيوه استفاده از آنها را از پزشك خود بپرسيد.

توصيه:

دکتر آناهیتا والی
متخصص پوست و مو

تعریق زیاد کف دست و پا و درمان آن

تعریق زیاد کف دست وپا مشکلی است که ایجاد محدودیت های شغلی واجتماعی بسیاری برای مبتلایان میکند. درمان این مسئله با تجویز داروهای موضعی چون محلول کلراید آلومینیوم یا داروهای خوراکی چون آنتی کولینرژیک ها وبتابلوکرها یا بنزودیازپین ها شروع می شود اما متاسفانه بسیاری از بیماران به داروها پاسخ کافی نداده یا قادربه تحمل عوارض آن ها نیستند. بنابراین درمان های پیچیده و پرهزینه یا پرعارضه همچون تزریق بوتاکس یا عمل جراحی پیشنهاد می شود. درمان موثر تعریق زیاد خصوصا در نواحی کف دست وپا یا زیر بغل استفاده از دستگاه یونتوفورزیس می باشد که تا 90 درصد اثربخشی دارد. این درمان نیازبه صرف هزینه های زیاد نداشته و عوارض جراحی را ندارد. یونتوفورزیس درواقع نوعی روش تحویل دارو به پوست از راه شارژ الکتریکی اندک می باشد. دست های بیمار درون دو محفظه قرار می‌گیرد که یکی شارژ الکتریکی مثبت(جریان آندی) و دیگری شارژالکتریکی منفی (جریان کاتدی) دارد. یونتوفورزیس دردرمان تعریق با آب شیرانجام می شود اما اگرداروهای مهارکننده ی کولینرژیک مثل گلیکوپیرونیوم برومید به آن اضافه شود نتایج بهتری دارد. در موارد تعریق شدید و مقاوم به درمان یا وقتی آلومینیوم کلراید موضعی اثربخش نیست و ایجاد تحریک و اگزمای پوستی می‌کند بیمار از یونتوفورزیس نتیجه خواهد گرفت. معمولا بیماران پس از سه هفته درمان که در هفته سه بار انجام می شود نتیجه میگیرند اگرچه مواردی هست که پس از یک جلسه تعریق کمتر شود و مواردی که تا 8 هفته نتیجه ظاهر نشده است. این درمان اگرچه اثربخشی تا 09 درصد دارد وعارضه آن تنها ایجاد احساس قلقلک یا احساس شوک ملایم می باشد اما تدریجی اثر می کند. پس از خشک شدن دست ها جلسات با فواصل طولانی تر ابتدا هرهفته یکبار و سپس هر دو هفته یکبار ادامه
می‌یابد و سپس بسته به شخص فواصل جلسات درمانی تعیین می شود. اگر بیمار شکیبا باشد و پشتکار داشته باشد تا جلسات درمانی را کامل کند می‌تواند احساس خوب داشتن دست های گرم وخشک را بعد از سالها داشتن دست های سرد ومرطوب تجربه کرده و حقیقتا احساس آزادی کند.

دنیای سلامت