آيا تغييرات پوست در دوران بارداري خيلي شديد است؟ تغييرات پوست در دوران بارداري سلامت فرد را به خطر نمي‌اندازد؛ اما بهتر است راجع به تغييراتي مثل جوش زدن، ايجاد تاول، خارش و تحريك‌پذيري آن با پزشك مشورت شود. اگر اندازه يكي از خال‌ها و يا اينكه رنگ پوست همراه با درد تغيير كند و قرمز يا تيره شود، بايد به پزشك مراجعه كرد. در اين شرايط، پزشك با توجه به وضعيت جديد بيمار، يك روش درماني موثر برايش در نظر مي‌گيرد. در كلوآزما (تغيير رنگدانه‌ها در ناحيه گردن و صورت) كه به آن ماسك بارداري نيز مي‌گويند، چيزي شبيه يك وصله قهوه‌اي رنگ روي پيشاني، چانه و گردن برخي خانم‌هاي باردار ايجاد مي‌شود. در خانم‌هايي كه پوست تيره دارند، اين تكه روشن‌تر از رنگ پوستشان است و دليل آن هم توليد زياد ملانين (هورموني كه از پوست در برابر اشعه ماوراء بنفش محافظت مي‌كند) مي‌باشد. قرار گرفتن در معرض نور خورشيد مي‌تواند اين بخش‌ها را تيره‌تر و مشخص‌تر كند؛ بنابراين لازم است قبل از خروج از خانه كرم ضدآفتاب با SPF حداقل 30 و بيشتر روي پوست خود بماليد. اگر مي‌خواهيد لكه‌ها كمتر به چشم بيايند، از كرم پودر با رنگ مناسب استفاده كنيد. اين لكه‌ها حدود 3 ماه بعد از تولد نوزاد كم‌كم محو مي‌شوند.
«لينا نيگرا» (خطوط تيره زير شكم):
اين خطوط تيره و عمودي ممكن است تا يك سانتي‌متر پهنا داشته باشند و حدودا از وسط شكم شروع شده و تا زير شكم ادامه مي‌يابند. اين خطوط بلند و تيره، معمولا در سه ماهه دوم بارداري توسط رنگدانه‌هاي پوست ايجاد و چند ماه بعد از وضع حمل محو مي‌شوند. بهتر است سطح پوست خود را در اين نواحي كمي ماساژ دهيد. احتمالا نوك سينه‌ها، خال‌ها و كك و مك‌ها هم تيره‌تر مي‌شوند؛ اما رنگ آنها كم‌كم به حالت عادي برمي‌گردد.
درخشندگي پوست:
در طول دوران بارداري پوست رطوبت بيشتري را در خود حفظ مي‌كند و نرم‌تر از قبل شده و بسياري از چين و چروك‌ها محو مي‌شوند. در ضمن، بسياري از خانم‌هاي باردار در مدت بارداري، پوستشان درخشان‌تر و صورتي‌تر به نظر مي‌رسد و دليل آن هم گردش بيشتر خون در بدن است كه حتي گاهي موجب مي‌شود احساس گلگون شدن و قرمز شدن كنند. همچنين به خاطر حفظ بيشتر آب در بدن، احتمالا پوست آنها پف‌دارتر نيز به نظر خواهد رسيد و اگر قسمتي از پوست لك قرمز رنگي داشته باشد، آن لك مشخص‌تر و نمايان‌تر مي‌شود. به هيچ‌وجه با كمتر نوشيدن آب سعي نكنيد اين وضعيت را تغيير دهيد؛ زيرا بدن نياز فراواني به مايعات دارد. در عوض، استراحت كردن به شما كمك مي‌كند و مطمئن باشيد تمام لك‌هاي قرمز بعد از تولد نوزاد كم‌كم از بين خواهند رفت.
رگه‌هاي عنكبوتي:
در طول دوران بارداري دسته‌هاي كوچكي از مويرگ‌هاي باريك و ظريف معمولا روي گونه و فك پديدار مي‌شوند؛ به خصوص اگر فرد مستعد آن هم باشد. دليل بروز اين عارضه افزايش حجم رگه‌هاي خوني و جريان بيشتر خون در مويرگ‌ها است. براي كاهش اين رگه‌هاي عنكبوتي بايد از پوست در برابر گرما و سرماي شديد محافظت كرد. علاوه بر اين، نور خورشيد نيز مي‌تواند آن را تشديد كند. بعد از وضع حمل كه ميزان هورمون‌هاي بدن مجددا به حالت عادي برمي‌گردد، اين رگه‌ها كم‌كم ناپديد مي‌شوند.
خال‌ها و جوش‌ها:
در دوران بارداري خال‌ها و جوش‌ها افزايش مي‌يابند؛ زيرا افزايش ميزان هورمون‌هاي بدن موجب افزايش توليد سبيوم مي‌شود (نوعي چربي كه باعث انعطاف‌پذيري و نرمي پوست مي‌شود) و افزايش سبيوم موجب بسته شدن منافذ مي‌شود و پوست چرب‌تر به نظرم مي‌رسد و ميزان جوش‌ها نيز زياد مي‌شود. بهتر است به طور مرتب با يك پاك‌كننده ملايم، پوست خود را تميز كنيد و از يك مرطوب كننده بدون چربي روي آن بماليد. اگر ترجيح مي‌دهيد از محصولات پوستي استفاده نكنيد، بايد سعي كنيد پوست خود را تميز و شاداب نگه داريد. از كرم‌ها و ساير درمان‌هاي آكنه استفاده نكنيد؛ مگر اينكه طبق نظر پزشك‌تان تجويز شده باشند. برخي داروها را در طول دوران بارداري نبايد استفاده كرد.
ساييدگي:
با افزايش وزن، بين ران‌ها و زير سينه‌ها مرطوب و قرمز مي‌شوند. پوست اين نواحي ملتهب شده و بعضي اوقات تاول مي‌زند و حتي بوي نامطبوعي به خود مي‌گيرد. براي كاهش اين علائم بايد اين نواحي را كاملا خشك و خنك نگه داريد، لباسهاي نخي بپوشيد و از پوشيدن لباسهاي زير تنگ كه ايجاد ناراحتي كنند بپرهيزيد. اگر در اين دوران بدن‌تان بيش از حد عرق مي‌كند، احتمال آنكه دچار عفونت‌هاي قارچي شويد، بيشتر است. به اين نوع عفونت‌ها برفك گفته مي‌شود. پوست‌‌هاي حساس و آسيب‌پذير در طول دوران بارداري بيشتر دچار آسيب‌ديدگي مي‌شوند. استفاده از صابون، پوشيدن برخي لباس‌ها و قرار گرفتن در معرض نورخورشيد بيشتر به اين پوست‌ها آسيب مي‌رساند؛ بنابراين بهتر است دلايل ايجاد حساسيت را شناسايي كرده و آن را برطرف كنيد. استفاده از لباسهاي بسيار نرم و نخي، استفاده از مرطوب كننده بدن و پرهيز از دوش‌هاي طولاني مدت با آب گرم و صابون‌هايي كه به خشكي و تحريك پذيري پوست دامن مي‌زنند و بسياري موارد ديگر، از راهكارهاي مناسب براي رفع اين مشكلات است. برفك موجب ايجاد خارش مهبلي مي‌گردد. در چنين مواقعي به خانم‌‌‌ها توصيه مي‌شود كه در رژيم غذايي خود مصرف فيبر را افزايش دهند و از لوسيون كالامين براي پوست خود استفاده كنند تا ميزان خارش پوستشان به حداقل برسد. خارش بيش از حد پوست در طول شب، حتي در كف دست و پا مي‌تواند علامتي از نوعي اختلال كبد به نام كولستايس زايماني باشد كه فقط در دوران بارداري ظاهر مي‌شود و معمولا مربوط به سه ماهه سوم بارداري است و حدود سه هفته بعد از وضع حمل برطرف مي‌گردد. دليل اين مساله هنوز مشخص نيست؛ اما افزايش سطح استروژن در دوران بارداري مي‌تواند از عملكرد مناسب كبد جلوگيري كند و نمك صفرا را افزايش دهد. گاهي اوقات خارش پوست غيرقابل تحمل مي‌شود؛ اما به هر حال بايد بدانيد كه اين وضعيت خطر جدي محسوب نمي‌شود و سلامت شما را تهديد نمي‌كند.
حدود 80 درصد از زنان باردار دچار قرمزي و تورم لثه مي‌شوند؛ به خصوص اگر بهداشت دهان و دندان را به خوبي رعايت نكنند. اين مساله به دردناك و زخمي شدن لثه‌ها مي‌انجامد. گاهي نيز ضايعات عروقي كوچكي ممكن است در لثه ايجاد شوند كه به دنبال تماس خونريزي مي‌كنند، ولي بعد از زايمان اين تغييرات برطرف مي‌شوند. از ديگر عوارض شايع حاملگي، واريس و بواسير است كه به علت فشار جنين روي وريدهاي بزرگ داخل شكمي و همچنين اثرات هورموني زمان بارداري ايجاد مي‌شوند. در صورت شديد بودن واريس و تورم بدن به پزشك مراجعه كنيد؛ چون مي‌تواند نتيجه مسموميت حاملگي يا ديگر علل، مثل ناراحتي قلبي باشد. در تعدادي از زنان باردار علائم كهيري روي پوست ظاهر مي‌شود. معمولا اين حالت در ماه آخر حاملگي به وجود مي‌آيد؛ ولي مي‌تواند زودتر نيز بروز كند. اين بيماري در حاملگي‌هاي اول ديده مي‌شود و به ندرت در حاملگي‌هاي بعدي با شدت كمتري عود مي‌كند. علت آن دقيقا مشخص نيست؛ ولي افزايش سن مادر و جنين را به آن نسبت مي‌دهند. اين عارضه به صورت ضايعات كهيري توام با خارش شديد، بيشتر روي شكم، نواحي خطوط پوستي و در موارد نادري روي سينه‌ها، بازوها و ران‌ها ايجاد مي‌شود و تاثيري در روند حاملگي و سلامت جنين ندارد، اما نوزادان متولد شده معمولا بزرگ‌تر از حالت طبيعي هستند.
خطوط ممتد:
در اين دوران خطوط باريك قرمز يا قهوه‌اي رنگ معمولا روي شكم، سينه‌ها و ران‌ها نمودار مي‌شوند. اين خطوط در حدود 75-90 درصد از خانم‌هاي باردار به وجود مي‌آيند و هر چه در اين مدت بيشتر وزن بگيرند و سنگين‌تر شوند، از آنجا كه پوست كشيده‌تر مي‌شود، بيشتر مشخص مي‌شوند. افزايش هورمون‌ها موجب بر هم خوردن تعادل پروتئين پوست و در نتيجه نازك‌تر شدن آن مي‌شود كه بعد از وضع حمل اين خطوط ممتد نيز كم‌كم محو و ناپديد مي‌شوند. گاهي هم از بين رفتن اين خطوط سال‌ها طول مي‌كشد. برخي از خانم‌هاي خوش‌شانس از آنجا كه پوست انعطاف‌پذيرتري دارند، اين خطوط را روي پوست خود مشاهده نمي‌كنند؛ اما به هر حال حاملگي ممكن است با اين علائم همراه باشد كه البته مي‌توان آنها را به حداقل رساند. از افزايش بيش از اندازه وزن جلوگيري كنيد، به طور مرتب روي پوست خود كرم‌هاي سرشار از ويتامين E بماليد تا پوست‌تان در اين نواحي خاص منبع غذايي مورد نياز خود را در اختيار داشته باشد. يك رژيم غذايي سالم حاوي ويتامين E، C، روي و سيليكا براي كاهش اين عوارض مي‌تواند مفيد باشد.
مو:
بيشتر زنان در زمان بارداري به درجاتي از پر مويي دچار مي‌شوند كه در صورت، واضح‌تر از نواحي ديگر است. اين پر مويي به خاطر اثرات هورموني دوران بارداري است و مدتي پس از زايمان از بين مي‌رود. موهاي سر پر پشت‌تر و ريزش طبيعي موها كم مي‌شود. بعد از زايمان به علت بازگشت وضعيت هورموني به قبل از بارداري رشد موها نيز به حالت طبيعي برمي‌گردد و سه تا پنج ماه پس از زايمان يك ريزش نسبتا شديد رخ خواهد داد كه علاوه بر اثرات افت هورمون‌هاي دوران بارداري، اثرات تغذيه‌اي و كاهش املاح خوني، به خصوص آهن و همچنين مسائل روحي و رواني بعد از زايمان نيز در اين ريزش دخيل هستند.
ناخن‌ها:
خانم‌هاي باردار معمولا از شكنندگي ناخن‌هاي‌شان و ايجاد شيارهاي عرضي روي آنها شكايت دارند و در مواردي ممكن است ناخن از بستر جدا شود. اين تغييرات هم به تغييرات هورموني نسبت داده مي‌شود، ولي بايد علل ديگر را نيز بررسي كرد. خطوط تيره رنگ طولي در ناخن گرچه در دوران حاملگي ممكن است به وجود آيد، ولي بايد علل ديگر را در اين دوران جستجو كرد. شير دادن در صورت داشتن يك رژيم غذايي سالم و ويتامين و آهن كافي، تاثيري در ريزش موها و شكنندگي ناخن‌ها ندارد. به هر حال تغييرات پوست، مو و ناخن در دوران بارداري كه ناشي از تغييرات هورموني و متابوليكي بدن است، موقتي بوده و معمولا پس از مدتي برطرف مي‌شوند.
دنیای سلامت
